الهام صمدی، حسنعلی بختیار نصرآبادی (نویسنده مسئول)، زهره سعادتمند،
جلد 12، شماره 46 - ( بهار و تابستان 1402 )
چکیده
هدف این پژوهش تبیین مبانی فلسفی تربیت عقلانی کانت و استلزامات آن درزمینهٔ اهداف، اصول و روش‌های تعلیم و تربیت عقلانی است. کانت تأملات فلسفی برجسته‌ای درزمینهٔ خرد به‌ویژه خرد عملی دارد که به قاعده‌های عام و جهان‌شمول منتهی می‌شود و از فیلسوفانی است که نظریات او در باب روشنگری را به انقلاب کپرنیکی مانند می‌کنند. این پژوهش با روش تحلیل محتوا است و با مراجعه مستقیم به منابع دست‌اول و متون و مقالات و رساله‌های مرتبط انجام گرفته شده است؛ بنابراین ابتدا به تحلیل مفهومی متون اندیشه‌های کانت با شناخت زمینه‌های هستی، معرفت، انسان، ارزش پرداخته شده است و با توجه به این که دارای رویکرد عقل‌گرایی در تربیت است در راستای پاسخگویی به چند سؤال اساسی که شامل؛ چه چیز را می‌توان دانست؟ چه باید کرد؟ چه امید و انتظاری می‌توان داشت؟ انسان چیست؟ فرا گرد تجزیه‌وتحلیل صورت می‌گیرد و در پاسخ به سؤال چهارم طبیعت انسان را به وجوه اجتماعی آن مانند تربیت به‌ویژه یکی از بنیان‌های ارزش‌های تکلیف اخلاقی که منشأ آن عقل است پیوند می‌زند و از سویی به علت دیدگاه پراگماتیکی وی تلاش می‌شود مؤلفه‌های اساسی در روش‌های تربیتی کانت مانند اندوخته‌های پیشین، پیش‌فرض‌ها، مشابه‌سازی، حذف و اضافه، تفسیر در سایه انسان‌شناسی موردبررسی قرار گیرد و درنهایت به مدل‌های پیشنهادی برای ادراک ساخت شناختی و تربیتی پرداخته شده است.
