زمینه و هدف: هدف پژوهش حاضر دستیابی به مدل توصیفیِ عوامل موثر بر رفتار ابهام‌گریزی انسان، براساس تحلیل آیات قرآن کریم می‌باشد. در منابع علمی مرتبط با رفتار انسان مطرح شده که بوسیله منابع علمی رایج، تعداد معدودی مدل توصیفی کامل از رفتار انسان بدست آمده که پاسخگوی نیازهای علمی نیست. بعلاوه رفتار ابهام‌گریزانه انسان از پدیده‌های بسیار تکرار شونده انسان بوده و در علوم مختلف مرتبط با رفتار انسان بسیار مورد استفاده است.
روش پژوهش: در پژوهش حاضر با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی و مرتبط با اهداف تحقیق، آیات مرتبط شناسایی و سازماندهی شده، مورد بررسی قرار گرفته و در سه سطح متفاوت انتزاع، کدگذاری شدند. بدین وسیله مدل ابهام‌گریزی مبتنی بر تجزیه و تحلیل‌های لغوی آیات، دقّت‌های ادبی (صرفی و نحوی) و همراه با استناد به منابع معتبر تفسیری و پس از تأیید خبرگان توضیح داده شده است.
یافته‌ها: هشتصد و چهارده آیه از قرآن کریم مرتبط به مدلهای توصیفی رفتار انسان میباشند و برخی از این آیات مستقیما به رفتار ابهام‌گریزی انسان پرداخته‌اند. مدل ابهام‌گریزی که مبتنی بر تحلیل قرآن کریم ارائه شده یک مدل کامل توصیفی از رفتار انسان است که تمامی ابعاد لازم از یک مدل توصیفی علمی را دارد و بنابراین با چهارچوب نوع ایده‌آلِ مدلهای توصیفی رفتار انسان قابلیت انطباق پیدا کرده است.
نتیجه‌گیری: این مدل علّت اصلی ابهام‌گریزی انسان را اجتناب او از عدم‌اطمینان در تأمین مطلوبیت‌هایش بیان می‌کند. از مهم‌ترین پدیده‌هایی که موجب این عدم اطمینان در افراد میشود تغییر شرایط است. انسانها در مقابله با این تغییر شرایط دست به رفتارهایی چون انکار اصل تغییر، تفسیر غیر شدید بودن تغییر، مقاومت در برابر تغییر میزنند. همچنین واکنش‌های رفتاری انسان در مقابله مستقیم با ابهام شامل روشن سازی، اقدام به پوشش ریسک، و افزایش تسلط بر منابع است.
