جستجو در مقالات منتشر شده


1 نتیجه برای وصفی

مهدی شقاقی، محمدرضا وصفی،
دوره 2، شماره 2 - ( 6-1394 )
چکیده

زمینه و هدف: در هر حوزۀ مطالعاتی، تعاریف اولیه سنگ بنای سایر مطالعات را میسازند و به آنها جهت میدهند. مقالۀ حاضر نیز قصد دارد با تحلیل مفهومی تعاریف و دستهبندیهای انجام شده از حوزۀ «اخلاق اطلاعات»، ضمن شناسایی نقاط عزیمت تعاریف، تعریف جدیدی از این مفهوم ارائه کند تا بتواند پایهای برای مطالعات آتی باشد.

روش: روش پژوهش حاضر کتابخانهای یا سندی است و از رویکرد تحلیل مفهومی برای بررسی استفاده شده است. بر این اساس، کلیۀ متون نظری حوزۀ اخلاق اطلاعات در پایگاههای مقالات فارسی و انگلیسی شناسایی شد و پس از گردآوری حدود 1390 مقاله، به جستوجوی تعاریف و دستهبندیهای انجام شده و تحلیل نقاط عزیمت و پیشفرضهای آن اهتمام گردید و 20 نویسنده که به تعریف منسجم از اخلاق اطلاعات پرداخته بودند شناسایی و آثار آنها به دقت مطالعه گردید. سپس با یک دید نظری - جامعهشناختی، با تکیه بر آراء ژاک دریدا و پیر بوردیو، تعریف و دستهبندی جدیدی از حوزۀ اخلاق اطلاعات ارائه شد.

یافته‌ها: یافتهها نشان داد که 20 تعریف و دستهبندی اصیل از مفهوم «اخلاق اطلاعات» صورت گرفته است که عموماً از فنآوری اطلاعات و ارتباطات، و علم اطلاعات (کتابداری و اطلاعرسانی) عزیمت کردهاند؛ هر چند تعاریفی با رویکردهای حقوقی، مارکسی، اسلامی، و اجتماعی نیز وجود داشته است. دو مفهوم «جایگاه» و «دسترسی» در همۀ تعاریف، مفاهیم کلیدی بودند به طوری که هر تعریف با توجه به موضع تئوریک مؤلف به تعریف پرداخته بود و دوم اینکه کنترل دسترسی، مفهومی کلیدی در تعاریف بود. با جستجوی نظریات سعی شد که این دو مفهوم بر پایۀ نظریات موجود در قالب تعریفی جدید مفهومسازی گردد. پس از جستجو در نظریات، مفهوم دریدائی «پرسش از پرسشها» و مفهوم بوردیوئی «جایگاه» متناسب تشخیص داده شد. برای مفهوم کلیدی دسترسی نیز بر اساس آراء فوکس (1393) سعی شد یک دستهبندی اجتماعی بر اساس تولید و مصرف اطلاعات ارائه شود؛ طوری که بتوان مفهوم دسترسی را در آن جای داد. بنابراین، افراد بر پایۀ تولید و مصرف اطلاعات به گروههای مصرفکنندۀ اطلاعات، مصرفکنندۀ تولیدگر، تولیدکنندۀ اطلاعات و حاکمان تقسیم شدند. بر این اساس، مسائل سرقت اطلاعات و امنیت اطلاعات بیشتر جزو مسائل اخلاقی مورد توجه تولیدکنندگان اطلاعات و حاکمان است؛ مسائل حریم خصوصی، حقوق مالکیت فکری و سرقت علمی بیشتر مطالبۀ اخلاقی مصرفکنندگان تولیدگر و تولیدکنندگان اطلاعات است و مسائل آزادی دسترسی به اطلاعات و سانسور و کنترل محتوا دغدغههای اخلاقی مصرفکنندگان اطلاعات و سپس مصرفکنندگان تولیدگر به حساب میآید.

اصالت/ارزش: اصالت مقالۀ حاضر در تلاش برای بررسی جامع تعاریف و ارائۀ رویکردی جدید در تعریف اخلاق اطلاعات است. با استفاده از تعریف حاضر میتوان تحلیل کرد که هر پرسش و مطالبه دربارۀ اخلاق اطلاعات از چه جایگاهی برخاسته و آن جایگاه، چه پیشفرضهایی را در اتخاذ موضع اخلاقی با خود به همراه خواهد آورد. 



صفحه 1 از 1     

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به تعامل انسان و اطلاعات می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2024 CC BY-NC 4.0 | Human Information Interaction

Designed & Developed by : Yektaweb