17 نتیجه برای اطلاعیابی
وحیده زینالی، مهتاب سادات مهدوی،
دوره 1، شماره 2 - ( 4-1393 )
چکیده
زمینه و هدف: رفتار اطلاعیابی مشارکتی یکی از حوزههای مورد مطالعه در رفتارهای اطلاعاتی است که به شدت تحت تأثیر عوامل بافتی قرار دارد. به همین دلیل در جوامع و ساختارهای مختلف میتوان شاهد بروز این نوع از رفتار اطلاعیابی به شکلی جدید و متفاوت بود. پژوهش حاضر به بررسی عوامل انگیزاننده و بازدارنده رفتار اطلاعیابی مشارکتی در دستیاران تخصص و فوقتخصص پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی میپردازد.
روش: این پژوهش بهصورت کیفی با روش گراندد تئوری و از طریق مصاحبههای نیمهساختاریافته انجام شده است. در این پژوهش 20 دستیار تخصص و فوقتخصص پزشکی در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، بر اساس نمونهگیری هدفمند مورد مصاحبه رودرو با پرسشهای باز قرار گرفتند.
یافتهها: یافتهها نشان میدهد که عوامل محدودیت زمانی، نداشتن تخصص کافی، پیچیدگی نیاز اطلاعاتی، عدم دسترسی به منابع اطلاعاتی و پراکندگی منابع اطلاعاتی باعث بروز رفتار اطلاعیابی مشارکتی در بافت مورد مطالعه میشوند. از طرفی پنج دسته مانع اعم از موانع فنی و تکنولوژیکی، موانع فردی، موانع کارگروهی، موانع مربوط به ساختار آموزشی و موانع فرهنگی نیز بهعنوان عوامل بازدارنده رفتار اطلاعیابی مشارکتی شناسایی شدند.
نتیجهگیری: نتایج این مطالعه نشان میدهد محدودیت زمانی، قویترین عامل انگیزاننده رفتار اطلاعیابی مشارکتی در دستیاران تخصص و فوقتخصص پزشکی در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی است. پس از آن به ترتیب عوامل پیچیدگی نیاز اطلاعاتی، نداشتن تخصص کافی، پراکندگی منابع اطلاعاتی و عدم دسترسی به منبع اطلاعاتی بهعنوان انگیزه بروز رفتار اطلاعیابی مشارکتی شناسایی شدهاند. و ضعیفترین عامل انگیزاننده نیز عدم دسترسی به منابع اطلاعاتی میباشد. از طرفی عوامل بازدارندهی شناسایی شده در این پژوهش نیز جای تأمل داشته و نیازمند بررسی جهت رفع معضلات موجود و اعتلای فعالیتهای مشارکتی در بافت مورد مطالعه میباشد.
محمد رامین نادری، یزدان منصوریان،
دوره 1، شماره 3 - ( 9-1393 )
چکیده
زمینه و هدف: پژوهش پیشرو، در تلاش است تا پیشنهادی برای طراحی نظریه رفتار اطلاعاتی پرس و جو بنیاد ارائه نماید.
روش: در این راستا، از یک سو نظریه رشد شناختی پیاژه و نظریه سازندگرایی دیویی و از سوی دیگر پداگوژی یادگیری پرسش و جو بنیاد تحلیل شدند. سپس، با اشارهای به مدلهای رفتار اطلاعاتی که مبتنی بر دو نظریه پیشگفته است و با بهره گیری از روش استدلال قیاسی تلاش شد مدلی مفهومی پیشنهاد طراحی گردد. این پژوهش تفسیری با روش کتابخانهای و با بهره گیری از تکنیک تحلیل محتوای کیفی به انجام رسید.
یافتهها: اگر بر پایه بحثهایی که در این مقاله ارائه شده پذیرفته شود که افراد در مقطعهای سنی مختلف توانمندیهای شناختی متفاوتی دارند و شناخت را از طریق تجربه فعال به رشد میدهند، آنگاه برای فعال شدن در فرایند یادگیری نیاز به تجربههایی مناسب میزان رشد شناختی خود دارند. تفاوت در میزان رشد شناختی کودکان آنها را به یادگیرندگانی منحصر به فرد تبدیل میکند که هر یک نیازمند تجربه فعال است.
نتیجهگیری: در مقاله حاضر پیشنهاد مقدماتی طرح مدل رفتار اطلاعاتی پرس و جو-بنیاد ارائه شد. بنابر مدل مفهومی ارائه شده، یادگیری فعال، پراکتیسهای پرس و جو بنیاد آزاد و روشهای شخصیسازی شده برای پاسخ به نیازهای یادگیری و شناختی ماهیتی اطلاعاتی دارند. از این رو، رفتار اطلاعاتی پرس و جو بنیاد کودک است که میزان و چگونگی موفقیت او در فرایندهای پیشگفته را تعیین خواهد کرد. آزمون این فرض در راستای نظریهپردازی در پیوند با رفتار اطلاعاتی پرس و جو بنیاد پیشنهاد کلیدی پژوهش حاضر است.
مرضیه السادات موسوی، نصرت ریاحی نیا، جواد کاوسیان،
دوره 2، شماره 4 - ( 12-1394 )
چکیده
زمینه و هدف: دستیابی به خدمات اطلاعاتی مفید، به طوره عمده به درک جامع نیارهای اطلاعاتی و رفتار اطلاعیابی کاربران وابسته است. سلامت روان دانشجویان نیازمند برطرف کردن نیازهای اطلاعاتی آنها است. در این راستا پژوهش بر آن است تا رفتار اطلاعیابی دانشجویان مراجعه کننده به مرکز مشاوره را مورد بررسی قرار دهد.
روش: پژوهش حاضر از نوع کمی و به روش توصیفی انجام گرفت. جامعهی آماری این پژوهش کلیه دانشجویان مراجعه کننده به مرکز مشاوره دانشگاه خوارزمی است. در این پژوهش برای نمونهگیری از روش نمونهگیری در دسترس استفاده شد. گردآوری دادهها با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته انجام گرفت، که پرسشنامه بین 150 نفر از دانشجویان مراجعه کننده به مرکز مشاوره توزبع گردید و اطلاعات آن با نرمافزار SPSS نسخه 19 مورد تحلیل قرار گرفت.
یافته ها: از تحلیل اطلاعات پرسشنامه، نیازهای اطلاعاتی دانشجویان، انگیزهی آنها از جستوجوی اطلاعات، منابع اطلاعاتی مورد استفاده برای جستوجوی اطلاعات سلامت روان، اولین مرجع مراجعه دانشجویان قبل از رفتن به مرکز مشاوره و ارزیابی کیفیت خدمات مرکز مشاوره از دیدگاه دانشجویان شناسایی شد.
نتیجه گیری: نتایج این مقاله تاکیدی است بر اهمیت بررسی رفتار اطلاعیابی دانشجویان مراجعه کننده به مرکز مشاوره دانشگاه است که نتایج حاکی از آن است که مرکز مشاوره یک منبع مناسب برای شناسایی نیازهای اطلاعاتی سلامت روان دانشجویان است، که با تعیین اهداف آنها از جستوجوی اطلاعات میتواند به برنامهریزی بهتر و ارائه خدمات مطلوبتری در مرکز مشاوره منجر گردد
محمد حسن زاده، رضا حسن زاده، زهرا صفایی، عمران قربانی، علی اکبر دستجردی، سمیه پروین،
دوره 3، شماره 1 - ( 3-1395 )
چکیده
زمینه و هدف: بررسی رفتارهای اطلاعاتی دانشجویان تحصیلات تکمیلی و منابع اطلاعاتی الکترونیکی و همچنین استفاده آمان از موتورهای جستجو و پایگاههای اطلاعاتی مخصوصاً در برنامهریزیهای مالی و پژوهشی حائز اهمیت است. این پژوهش این رفتارها را باهدف ارائه الگوی متناسب بررسی میکند.
روش پژوهش: پژوهش با استفاده از دو روش کتابخانهای و پیمایشی بهوسیله پرسشنامه محقق ساخته انجام شد. با نمونهگیری تصادفی بین دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاهها به روش خوشهای و طبقهای به 1149 دانشجوی تحصیلات تکمیلی پرسشنامه ارسال گردید. تعداد 837 پرسشنامه تکمیلشده عودت و مورد تحلیل قرار گرفت. در کنار آمار توصیفی از آزمون Tمستقل برای فهم تفاوت بین گروههای دوگانه و برای بررسی وجود همبستگی نیز از آزمون پیرسون استفاده شد.
یافته ها: بیش از 60 درصد دانشجویان از فرمولبندی جستجو استفاده نمیکنند یا به آزمونوخطا روی میآورند،کمتر از 40 درصد دانشجویان پایگاههای اطلاعاتی اشتراکی دانشگاه خود را ترجیح میدهند، در بین انواع منابع اطلاعاتی الکترونیکی، مقالات الکترونیکی، بیشترین طرفدار را در بین دانشجویان تحصیلات تکمیلی دارد. انجام تکالیف، نوشتن مقاله، یادگیری مطالب تخصصی ازجمله مهترین هدف دستیابی به اطلاعات بوده است. طبق نظر 70 درصد دانشجویان درصورت عدم دستیابی به منابع اطلاعاتی الکترونیکی فعالیت پژوهشی آنها مختل خواهد شد. تنها 18 درصد دانشجویان حاضر به پرداخت در قبال دستیابی به منابع اطلاعاتی بودند و بیشتر دانشجویان گفتند که در صورت قطعی دسترسی به منابع اطلاعاتی الکترونیکی تلاش خواهند کرد به روشهای مختلف به آنها دسترسی داشته باشند.
نتیجه گیری: با توجه به جایگاه کشور بهعنوان یکی از قطبهای تولید علم دنیا که نزدیک 2 برابر سهم جمعیتی خود در تولید علم جهانی مشارکت دارد، با تأکید و تمرکز بر این توانمندی باید بسترسازیهای مناسبی برای ارتقای دسترسی به منابع اطلاعاتی و بهبود بهرهبرداری از آنها در راستای سیاستهای علمی از فناوری اطلاعات و ارتباط به گونه مؤثری در راستای چشماندازهای کلان ملی استفاده شود
دکتر زاهد بیگدلی، دکتر زهیر حیاتی، دکتر غلامرضا حیدری، خانم طاهره جوکار،
دوره 3، شماره 1 - ( 3-1395 )
چکیده
زمینه و هدف: اینترنت امروزه بهعنوان یک منبع جذاب کسب اطلاعات سلامت در راستای مدیریت سلامت فردی شناختهشده است. با توجه به اهمیت این امر پژوهش حاضر به بررسی جایگاه اینترنت در رفتار اطلاعیابی سلامت در میان جوانان شهر شیراز پرداخته است.
روش: در این پژوهش پیمایشی، جامعه آماری جوانان کاربر اینترنت در شهر شیراز بودند که یک نمونه 400 نفری از میان آنها با روش خوشهای چندمرحلهای تصادفی انتخاب گردید. ابزار گردآوری دادهها نیز پرسشنامه بود.
یافتهها: اکثریت پاسخگویان از اینترنت برای اطلاعیابی سلامت استفاده مینمودند. همچنین جنسیت، سطح تحصیلات، سابقه و مهارت استفاده از اینترنت با جستجوی اطلاعات سلامت از طریق اینترنت رابطه معنیداری داشت. مهمترین اهداف جستجوی اطلاعات سلامت نیز درک یک مشکل پزشکی یا بیماری، فهم بهتر اطلاعاتی که پزشک ارائه نموده و خوددرمانی بوده است. نگرش کلی پاسخگویان نیز نسبت به اطلاعات سلامت بازیابی شده از طریق اینترنت مثبت بود.
نتیجهگیری: تقاضای بالایی برای استفاده از اطلاعات سلامت اینترنت برای مدیریت سلامت فردی در میان جوانان وجود دارد. بیشک دوراندیشی و برنامهریزی برای بهبود کیفیت اطلاعات سلامت وب، اهتمام در ایجاد پایگاههای اطلاعاتی معتبر در حوزه سلامت و آموزش همگانی جامعه برای ارزیابی کیفیت اطلاعات سلامت اینترنت میتواند نویدبخش توسعه بهداشت و سلامت فردی و بهتبع آن سلامت جامعه ما باشد.
صدیقه محمداسماعیل، جمیله نعیمی،
دوره 3، شماره 4 - ( 12-1395 )
چکیده
زمینه و هدف: هدف پژوهش حاضر خوشهبندی و مطالعه تطبیقی نیازهای اطلاعاتی و رفتار اطلاعیابی دانشپژوهان حوزه و دانشگاه خراسان رضوی با استفاده از الگوریتم شبکه عصبی میباشد.
روش پژوهش: روش پژوهش حاضر از نوع کاربردی و به روش پیمایشی- توصیفی است که با رویکرد کمی و با استفاده از شبکه عصبی، انجام شده است. ابزار این پژوهش پرسشنامهای متناسب با نیازهای اطلاعاتی و رفتار اطلاعیابی دانشپژوهان حوزه و دانشگاه استان خراسان رضوی است که بین نمونهای از افراد جامعه (447 نفر) متشکل از اعضای هیأت علمی دانشگاههای علوم پزشکی مشهد، سبزوار و گناباد و دانشپژوهان سطح چهار مدارس عالی علمیه نواب، آیتاله خویی و نرجس توزیع شده است. پس از جمع آوری دادهها، شبکه عصبی به منظور خوشهبندی دادهها انتخاب شد و با استفاده از نرمافزار Matlab14، دانشپژوهان حوزه و دانشگاه به صورت مجزا و یکبار به صورت کل بر اساس مؤلفههای اصلی پژوهش (هدف و انگیزه اطلاعیابی، منابع اطلاعاتی، راههای اطلاعیابی، خدمات اطلاعاتی) خوشهبندی شدند. سپس با حذف هر یک از زیرمؤلفههای مؤلفه اصلی پژوهش، مؤثرترین و کماثرترین گزینه در نیازهای اطلاعاتی و رفتار اطلاعیابی دانشپژوهان حوزه و دانشگاه تعیین شد.
یافتهها: با انجام خوشهبندی با استفاده از شبکه عصبی خودسازمانده، مؤثرترین مؤلفه در هدف و انگیزه اطلاعیابی دانشپژوهان حوزه انجام فعالیتهای پژوهشی، فرهنگی و مذهبی و در دانشپژوهان دانشگاه ارتقای کیفیت تدریس میباشد. کماثرترین مولفه در هر دو قشر حوزوی و دانشگاهی کسب وجهه علمی و رقابت با همترازان تعیین شد. مؤثرترین مؤلفه در منابع اطلاعاتی مورد نیاز هر دو قشر حوزوی و دانشگاهی مجلات تمام متن الکترونیک فارسی میباشد. کماثرترین منابع اطلاعاتی مورد نیاز در دانشپژوهان حوزه، کتابهای لاتین و در دانشپژوهان دانشگاه، پایاننامهها تعیین شد. مؤثرترین راه دسترسی به اطلاعات در حوزه، استفاده از منابع چاپی و در دانشگاه استفاده از منابع الکترونیکی و کماثرترین راه در هر دو قشر خرید منابع میباشد. هر دو قشر دانشپژوهان حوزه و دانشگاه در مؤثرترین و کماثرترین مؤلفه در زمینه خدمات اطلاعاتی در رفع نیازهایشان مشترکند. بیشترین خدمات در رفع نیاز اطلاعاتی آنان، آشنایی با انواع منابع در زمینه رشته تخصصی خود و کماثرترین مؤلفه نیز آشنایی با آر. اس. اس. ها و پادکستها میباشد.
نتیجهگیری: با توجه به هدف و یافتههای پژوهش حاضر، با تعیین رفتارهای اطلاعاتی که از نیازهای اطلاعاتی سرچشمه می گیرد، تهیه و تدارک منابع مورد نیاز دانشپژوهان حوزه و دانشگاه، از تمهیداتی است که لازم است برای رفع نیازهای اطلاعاتی آنان انجام شود و زمینه تصمیمگیری اطلاعاتگرا برای مدیران کتابخانهها فراهم میشود.
نیلوفر برهمند، مریم ناخدا، فاطمه فهیمی نیا، مهین نظری،
دوره 4، شماره 1 - ( 3-1396 )
چکیده
زمینه و هدف: به دلیل تأکید بر ارتقای سلامت و خودمراقبتی، مطالعات رفتار اطلاعیابی سلامت به عنوان یکی از شرایط برنامهریزی خدمات و مداخلات اطلاعاتی سلامت اهمیت یافته است. عواملی چون توجه به مطالعات کاربر مدار، بافت و خودمراقبتی بهکارگیری رویکردهایی که به مطالعه افراد در محیط طبیعی کمک میکند را ضروری ساخته است. بااینحال، نقد و بررسیها حاکی از غلبه رویکردهای کمی و اثباتگرایی در این حوزه است. این مقاله قصد دارد به معرفی مصاحبه واقعهمدار به عنوان ابزاری برای گردآوری دادههای منحصر به فرد از زندگی طبیعی افراد و کاربرد آن در مطالعات رفتار اطلاعیابی سلامت بپردازد.
روش: در این مقاله مروری که به روش کتابخانهای انجام شد، ابتدا به مفهوم رفتار اطلاعیابی سلامت و عوامل تأثیرگذار بر آن پرداخته شد. سپس اصول و مفاهیم مطرح در مصاحبه واقعهمدار از جمله روایت و مصاحبه روایتی معرفی و دلالتهای کاربردی آن در پژوهشهای رفتار اطلاعیابی سلامت مورد بررسی قرار گرفت. در ادامه، مراحل اجرای مصاحبه واقعهمدار با ذکر مثال ارائه شد.
یافتهها: نقطه قوت مصاحبه واقعهمدار تمرکز بر روایتهای افراد از تجربیات زیسته آنان به عنوان دادههای پژوهش است که به پژوهشگران کمک میکند تجربیات افراد را از زاویهای متفاوت با روشهای متداول نگریسته و تحلیل کنند. سه دلالت کاربردی برای به کارگیری مصاحبه واقعهمدار در مطالعات رفتار اطلاعیابی سلامت عبارتاند از: 1. تنیدگی رفتار اطلاعیابی سلامت در زندگی روزمره، 2. تمرکز پژوهشهای رفتار اطلاعیابی بر ارائه الگوی رفتار، و 3. هدفمند و عمدی بودن رفتار اطلاعیابی سلامت.
نتیجهگیری: مصاحبه واقعهمدار فضایی را برای شنیدن صدای گروههای مختلف اجتماع به ویژه افرادی که به دلیل بیماری و شرایط اجتماعی و فرهنگی صدایشان خاموش شده است فراهم میآورد. نکتهای که در طراحی و برنامهریزی هرگونه خدمات و مداخلات اطلاعاتی سلامت باید اکیداً مورد توجه قرار گیرد.
زاهد بیگدلی، زهرا پورموسوی،
دوره 4، شماره 4 - ( 12-1396 )
چکیده
زمینه و هدف: هدف پژوهش حاضر شناسایی رفتار اطلاعیابی زندگی روزمره، میزان آشنایی و بهرهگیری از اطلاعات و محیطهای اطلاعاتی ارامنه تهران بوده است.
روش پژوهش: پژوهش پیمایشی از نوع توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش شامل افراد بالاتر از 15 سال ارامنهی تهران است. تعداد کل جامعه آماری، 30000 نفر بود که از این تعداد 20000 نفر بیشتر از 15 سال سن داشتند. با استفاده از جدول کرجسی- مورگان، 377 نفر به عنوان نمونه تعیین گردید.
یافته ها: تحلیل دادهها نشان داد که محیطهای اطلاعاتی و میزان استفاده از این محیطها به ترتیب عبارتند از منزل اقوام و دوستان (5/55 درصد)، محل کار (8/47 درصد) و کلیسا (5/47 درصد). همچنین نتایج پژوهش نشان داد که ارامنه نگرش مثبتی نسبت به اطلاعات و نقش مهم آن در زندگی روزمره دارند. بیشترین استفاده از وبسایتهای فارسی و شبکههای ماهوارهای فارسی زبان خارج از کشور و کمترین مورد مربوط به استفاده از برنامههای فارسی زبان رسانهی ملی بود. بیشترین میزان کسب اطلاعات از طریق رسانههای مختلف مربوط به کتاب، مجله و شبکههای ماهواره ای بود. ترجیح دادن ارتباط با هم زبانان خود در شبکههای اجتماعی، بی توجه بودن کتابخانههای عمومی نسبت به فرهنگ ارامنه و نیافتن اطلاعات مورد نیاز دربارهی تاریخ و فرهنگ ارامنه در کتابخانههای عمومی از دیگر یافتههای پژوهش هستند.
نتیجه گیری: میتوان چنین نتیجه گرفت که ارامنه تهران مانند بسیاری از اقوام ایرانی دیگر مورد بی مهری کتابخانههای عمومی و رسانههای داخلی هستند. ضرورت دارد در این زمینه دولت بازنگری اساسی بنماید.
هادی هراتی، فاطمه نوشین فرد، علیرضا اسفندیاری مقدم، فهیمه بابالحوائجی، نجلا حریری،
دوره 5، شماره 2 - ( 6-1397 )
چکیده
هدف: هدف اصلی این پژوهش، سنجش عوامل مؤثر بر رفتار استفاده برنامهریزی نشده کاربران از منابع و خدمات کتابخانهها و مراکز اطلاعرسانی دانشگاهی است.
روش پژوهش: پژوهش حاضر بهلحاظ هدف از نوع کاربردی است که با روش توصیفی-پیمایشی انجام شده است. جامعه پژوهش شامل دانشجویان عضو کتابخانههای مرکزی دانشگاههای فردوسی مشهد، شهیدچمران اهواز، تبریز، شیراز و پردیس دانشگاه تهران بودند که پس از تعیین روایی و پایایی پرسشنامه با استفاده از روش نمونهگیری طبقهای متناسب با حجم جامعه و در داخل هر طبقه بهصورت تصادفی، تعداد 700 پرسشنامه توزیع و 654 پرسشنامه مبنای تحلیل قرار گرفت. برای تجزیهوتحلیل دادهها از روش تحلیل مسیر و نرمافزار لیزرل استفاده شد.
یافتهها: نتایج نشان داد، عوامل محیطی و عوامل مرتبط با فناوری از طریق عامل موقعیتی زمان بر بروز رفتار برنامهریزی نشده دانشجویان در استفاده از منابع و خدمات کتابخانههای دانشگاهی تاثیرگذار هستند. همچنین منابع اطلاعاتی و خدمات اطلاعاتی به صورت مستقیم یا غیر مستقیم تاثیر معناداری بر بروز این نوع از رفتارها ندارند.
نتیجهگیری: کتابخانهها باید بهمنظور استفاده بهینه و مؤثر از منابع و خدمات خود به عوامل مؤثر بر رفتار برنامهریزی نشده مراجعان به خصوص عواملی که تاثیر آنها اثبات شد، از جمله «عوامل محیطی»، «عوامل مرتبط با فناوری» و «زمان دردسترس» توجه ویژهای داشته باشند. نتیجه توجه به این عوامل، استفاده بیشتر از منابع و خدمات کتابخانهها، جذب مخاطب و افزایش سطح آگاهی و اطلاعات عمومی مراجعان خواهد بود.
محمود سنگری، حمیدرضا جمالی مهمونی، محمد زره ساز،
دوره 5، شماره 2 - ( 6-1397 )
چکیده
زمینه و هدف: نیاز به شناخت و بررسی ابعاد رفتار اطلاعیابی مشارکتی نیازمند بررسی ویژگیهای فردی، تفاوتهای بین افراد و نحوه درگیرشدن و ارتباطاتی است که در فرایند یک رفتار مشارکتی به وقوع میپیوندد. هدف از انجام این پژوهش، واکاوی ابعاد رفتار اطلاعیابی مشارکتی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه خوارزمی در کتابخانه دیجیتال با ارائه و بررسی ویژگیهای این افراد در دو سناریوی آسان و دشوار است.
روش پژوهش: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از رویکرد ترکیبی و مدل تبدیل دادهها استفاده شد. 60 نفر (30 جفت) از دانشجویان کارشناسیارشد دانشگاه خوارزمی ورودی سال 1396-1395 با استفاده از روش نمونهگیری تصادفی هدفمند به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. افراد در یک آزمایش با سناریوهای آسان و دشوار به اطلاعیابی مشارکتی از کتابخانه دیجیتال تبیان پرداختند.
یافتهها: یافتهها نشان داد که مدت زمان نسبتاً کمی صرف تعامل و مشورت با همکار یا کتابدار شده است. شرکتکنندگان با دشوار شدن سناریو، بیشتر در نقش مشورتگیرنده و نه مشورتدهنده ظاهر شدهاند و بررسی وضعیت تقاضاهای کمک و راهنمایی نیز نشان داد که تقاضاها از نوع اجرایی بیشتر از تقاضاهای از نوع ابزاری ارائه شدهاند.
نتیجهگیری: یافتههای پژوهش تأییدکننده نقش پررنگ کتابدار در فرایند اطلاعیابی مشارکتی، امکان حضور مستقیم راهنمای انسانی متخصص در فضای کتابخانه دیجیتال به منظور پشتیبانی از کاربران در موقعیتهای رفتار اطلاعیابی مشارکتی است.
محسن نوکاریزی، سوده شعاعی، حسن بهزادی،
دوره 5، شماره 3 - ( 9-1397 )
چکیده
هدف: در این مقاله به شناسایی راهبردهای جستجوی کاربران و میزان استفاده آنها از راهبردهای جستجو درمحیط وب پرداخته شده است.
روش: این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت پیمایشی است. جامعه آماری شامل کلیهی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه فردوسی مشهد بود که در نیمسال اول در این دانشگاه به تحصیل اشتغال داشتند؛ از بین آنها، تعداد 95 نفر به شیوه تصادفی طبقهای به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. برای گردآوری اطلاعات از ابزار فایلهای ثبت رخداد بهره گرفته شد.
یافتهها: در این پژوهش 12 راهبرد در 5 دسته کلی مشاهده شد. راهبرد ارزیابی تکرارشونده در زبانهای دیگر، شکل جدیدی از راهبرد ارزیابی نتایج بود. از میان راهبردهای جستجو نیز دسته راهبردهای آغاز جستجو با مجموع 397 تکرار، بیشترین استفاده را داشت و دسته راهبردهای ارزیابی نتایج جستجو با 321 تکرار در جایگاه دوم قرار گرفت. همچنین، دسته راهبردهای دسترسی چندگانه همزمان به منابع با 77 بار تکرار کمترین راهبردهای مورد استفاده بود، اما بهطور خاص راهبرد اکتشاف تکرارشونده با 21 بار تکرار کمکاربردترین راهبرد مورد استفاده بود. بررسی همبستگی بین راهبردها نیز نشان داد برخی از ضرایب همبستگی پیرسون معنیدار بود و برخی دیگر معنیدار نبود. از بین ضرایب همبستگی معنیدار، بیشترین رابطه بین متغیرهای راهبرد ارزیابی نتایج جستجو و راهبرد آغاز جستجو با میزان ضریب همبستگی 591/0 بود.
نتیجه: نتایج نشان داد دانشجویان بیشتر از راهبردهای سنتی و سادهای چون تدوین عبارت جستجو و ارزیابی تکرارشونده نتایج استفاده میکردند و کمتر به راهبردهای پیچیدهتر میپرداختند. همین امر لزوم آموزش راهبردها به دانشجویان را نشان میدهد.
زهره افتخار، ثریا ضیایی، هادی شریف مقدم،
دوره 5، شماره 4 - ( 12-1397 )
چکیده
زمینه و هدف: این مقاله با هدف بررسی روشهای مختلف انتخاب موضوع پژوهشی تا رویارویی با منابع اطلاعاتی بر مبنای مدل الیس در حوزههای علمیه، به مطالعه 323 طلبه استان فارس و استان بوشهر میپردازد.
روش پژوهش: روش تحقیق بهکار رفته، پیمایشی و گردآوری دادهها با استفاده از پرسشنامه است. برای سنجش روایی، از روایی صوری و برای تعیین پایایی، از ضریب آلفای کرنباخ استفاده گردید. دادهها با استفاده از روشهای آمار استنباطی و آزمونهای نا پارامتریک (آزمون فریدمن و کراسکال والیس) و همچنین ضریب همبستگی اسپیرمنتجزیه و تحلیل گردید.
یافتهها: توجه به موضوعاتی که ذهن درباره آن کنجکاو است (6/2)، بررسی منابع اطلاعاتی (13/3)، مرور سایتهای اینترنتی و شبکههای اجتماعی مرتبط با موضوع (92/3)، استفاده از پایگاههای اطلاعاتی (48/3)، معتبر بودن (7/3)، مطالعه چکیده یا خلاصه مقاله یا کتاب (48/2)، به ترتیب جهت انتخاب موضوع پژوهشی، تشخیص نیاز اطلاعاتی، شناسایی، جستجو، ارزیابی، رویارویی با منابع اطلاعاتی، توسط طلاب در اولویت اول قرار میگیرند.
نتیجهگیری: نتایج این تحقیق حاکی از آن است که طلاب حوزههای علمیه استان فارس و استان بوشهر از میان روشهای انتخاب موضوع پژوهشی تا روشهای رویارویی با منابع اطلاعاتی از مدل استاندارد رفتار اطلاعیابی تبعیت نکرده و میزان پیروی پاسخگویان از مراحل رفتار اطلاعیابی مناسب کم است.
محسن نوکاریزی، علی اکبری، رضا رستمی، علی مقیمی،
دوره 5، شماره 4 - ( 12-1397 )
چکیده
زمینه و هدف: افراد تحت تأثیر عوامل مختلف، از شیوهها و روشهای گوناگون برای کسب اطلاعات بهره میجویند و رفتارهای اطلاعیابی متفاوتی را از خود بروز میدهند. این رفتارها در قالب الگوها و مدلهای اطلاعیابی از طرف صاحبنظران علم اطلاعات در چند دهه اخیر، مطرحشده است که میتوانند در حوزههای مختلفی مورداستفاده قرار گیرند. یکی از این حوزهها که تقریباً تمامی افراد بهصورت مستقیم و غیرمستقیم با آن درگیر هستند، حوزه درمان و پزشکی است.
روش پژوهش: این مقاله با روش شبهآزمایشی به واکاوی رفتار اطلاعیابی درمانگران حوزه سلامت روان در فراگرد تشخیص و درمان اختلالات روانی بر پایه مدل فراگرد جستوجوی اطلاعات کولثاو پرداخته است. جامعه این پژوهش را روانشناسان و روانپزشکان با بیش از دو سال سابقه درمان تشکیل میدهند. نمونه انتخابی از این گروه نیز شامل 30 نفر از درمانگرانی است که بهروش نمونهگیری ساده در جریان یک مسابقه با عنوان درمانگر برتر از طریق فراخوان عمومی وارد شدند.
یافتهها: یافتههای پژوهش نشان داد که توالی حرکت درمانگران مطابق نظر کولثاو بوده و آنها حرکتی تکرارشونده را در فرایند تشخیص و درمان انجام میدهند اما میزان حضور درمانگران (زمان سپریشده) در مراحل مختلف با مدل مدنظر کولثاو متفاوت است. همچنین یافتهها نشان داد متغیرهایی مانند سابقه درمان، رشته تحصیلی، و جنسیت میتواند در رفتار اطلاعیابی درمانگران اثرگذار باشند. از طرفی وجود رابطه بین رفتار اطلاعیابی درمانگران و متغیرهایی مانند سواد اطلاعاتی، اضطراب حالت و صفت، دانش تخصصی و ارزیابی درمانگران از خود، معنادار ارزیابی شد.
نتیجهگیری: رفتار اطلاعاتی که یک متخصص درمان در فراگرد درمانی خود انجام میدهد، را میتوان با توجه به مدل کولثاو تحلیل کرد.
افشین محسن، داریوش جمشیدی، علیرضا روستا،
دوره 8، شماره 3 - ( 8-1400 )
چکیده
هدف: تحقیق حاضر به تبیین نقش ارزش ویژه برند در افزایش سهم بازار، مبتنی بر رفتار اطلاعیابی و نیازهای اطلاعاتی در مراکز تجاری کیش میپردازد.
روش: روش تحقیق از نوع کاربردی و از لحاظ رویکرد، اکتشافی- تبیینی و شیوه انجام تحقیق نیز به صورت کیفی است. جامعه آماری پژوهش شامل خبرگان برندسازی و علم دانش شناسی اقتصادی بوده که به روش گلوله برفی هدفمند تعداد 14 تن به عنوان نمونه تحقیق انتخاب شد. در این تحقیق برای تجزیهوتحلیل اطلاعات مربوط به مصاحبه نیمه ساختار یافته، از روش تحلیل محتوا مبتنی کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری انتخابی، بر اساس نظریه داده بنیاد استفاده شد.
یافتهها: یافتهها نشان داد، استراتژیهای بازاریابی از طریق 5 عنصر محصول، قیمت، مکان، ترویج، مدیریت فرایند؛ عوامل مدیریتی از طریق دو مؤلفه رهبری و مدیریت منابع انسانی موجب ارزشافزوده برند مراکز تجاری کیش شده؛ و ارزشافزوده ایجاد شده نیز موجب مزیت رقابتی میگردد. همچنین، قابلیتهای محیطی شامل زیرساخت، فنّاوری، ویژگیهای محیط، امنیت و تفریح و سرگرمی به عنوان شرایط زمینه و عوامل بیرونی شامل عوامل سیاسی- اقتصادی و رفتار اطلاعیابی و نیازهای اطلاعاتی از طریق اطلاعات مربوط به مشتری و اطلاعات مربوط به بازار به عنوان شرایط مداخلهگر بر مزیت رقابتی مراکز تجاری کیش تأثیر گذاشته و در نهایت موجب افزایش سهم بازار یا به عبارتی توسعه مشتریان و بهبود عملکرد مالی این مراکز میگردد.
نتیجهگیری: نتایج نشان داد، افزایش سهم بازار پروسه پیچیدهای بوده و به شدت تحت تأثیر ارزشافزوده برند که خود متأثر از استراتژیهای بازاریابی و عوامل مدیریتی است، قرار دارد. علاوه بر این، برای این که مراکز تجاری کیش بتوانند به صورت یک برند شناخته شوند باید پیرامون مشتریان و بازار اطلاعات لازم و کافی را جمعآوری نماید.
مریم بومری، دکتر رضا کریمی، دکتر روح اله خادمی،
دوره 9، شماره 1 - ( 2-1401 )
چکیده
هدف: یکی از مهمترین نیازهای اطلاعاتی افراد در زندگی روزمره، نیازهای اطلاعاتی مربوط به سلامت است. یکی از مسائل مربوط به سلامت که در سالهای اخیر دنیا را دچار بحران کرده است، ویروس کرونا است. داشتن اطلاعات سلامت در مورد این بیماری میتواند در جلوگیری از گسترش، درمان و دیگر مسائل کمککننده باشد. یکی از گروههایی که تحتالشعاع ویروس کرونا قرار گرفتهاند، دانشجویان هستند؛ لذا هدف اصلی این مطالعه، بررسی رفتار اطلاعیابی سلامت دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه قم در زمینه بیماری ناشی از ویروس کرونا بود.
روششناسی: این پژوهش کاربردی و بهصورت روش پیمایشی- توصیفی انجام شد. جامعه پژوهش تمامی دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه قم که 3000 نفر بودند که با استفاده از جدول مورگان تعداد 300 نفر بهعنوان حجم نمونه مشخص شدند. روش نمونهگیری تصادفی ساده بود که در نهایت 200 نفر به پرسشنامه به طور کامل پاسخ دادند. گردآوری دادهها از طریق پرسشنامه استاندارد لانگو، انجام شده است. برای بررسی فرضیههای پژوهش با استفاده از روشهای آماری t مستقل و تحلیل واریانس یکراهه رابطه بین متغیرهای منابع اطلاعاتی، سن، جنسیت و محل سکونت با رفتار اطلاعیابی دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه قم بررسی شد.
یافتهها: یافتههای پژوهش نشان داد که بیشترین منابع اطلاعاتی مربوط به «اینترنت»، «شبکههای اجتماعی (مانند تلگرام، واتساپ، اینستاگرام و...)» و «تلویزیون» و «خانواده» به ترتیب با میانگین 12/3، 09/3، 04/3 و 02/3 است، در حالی که کمترین استفاده از منابع اطلاعاتی مربوط به «بروشور و جزوه» با میانگین 62/2 بود. همچنین یافتهها نشان میدهد که میانگین به دست آمده دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه قم در کسب اطلاعات مربوط به کرونا از منابع جدید مانند شبکههای اجتماعی و اینترنت بالاتر از میانگین مفروض بوده، اما استفاده فعال از اطلاعات مربوط به کرونا با تفاوت اندکی از منابع سنتی مانند تلویزیون و رادیو است. از سویی دیگر یافتهها نشان میدهد که بین متغیرهای رفتار در جست وجوی اطلاعات، درک در جست و جوی اطلاعات، تعامل بینفردی در جست وجوی اطلاعات، تأثیر اطلاعات بر بیماری، دریافت فعالانه اطلاعات و دریافت غیر فعالانه اطلاعات با سن، جنسیت و محل سکونت دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه قم رابطه معناداری وجود ندارد.
نتیجهگیری: بررسی رفتار اطلاعیابی دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه قم نشان میدهد که این دانشجویان از سواد اطلاعاتی سلامت برخوردارند و میتوانند اطلاعات سلامت مرتبط را شناسایی و استفاده کنند. علیرغم استفاده بیشتر از منابع جدید مانند شبکههای اجتماعی و اینترنت، اطلاعات کسب شده از منابع سنتی بیشتر مورد اعتماد و استفاده بوده است. هیچکدام از متغیرها مانند جنسیت، سن و محل زندگی بر رفتار اطلاعیابی سلامت دانشجویان کارشناسی ارشد قم تأثیر ندارد و همه افراد فارغ از این متغیرها رفتار اطلاعیابی سلامت یکسانی داشتهاند.
خانم ندا عباسی دشتکی، اقای احمد شعبانی،
دوره 9، شماره 2 - ( 6-1401 )
چکیده
زمینه و هدف: رفتارهای اطلاعیابی انعکاسی از نیازهای کاربران است و شناسایی و درک صحیح آنها اهمیت درخوری در مطالعات اطلاعیابی داشته و در ارائه خدمات مفید به کاربران سودمند است. صاحبنظران جهت شناخت هر چه بهتر رفتارهای مختلف جستجوگران در اطلاعیابی، بر اساس رویکردهای شناختی، فرایندگرا، و کاربرگرا مدلهایی را ارائه کردهاند. هدف تمامی این مدلها توصیف و توضیح شرایطی است که کنشهای افراد را برای یافتن نوعی اطلاعات پیشبینی کند. با توجه به فهم متفاوت از رفتار اطلاعیابی، پژوهش حاضر با این هدف که مدل بایستروم و ژارولین بر چه مفهومی از این حوزه تاکید داشته و منظر مذکور تا چه حد جنبه نقد پذیری دارد، انجام شد.
روش پژوهش: در پژوهش حاضر با استفاده از روش کتابخانهای مدل رفتار اطلاعیابی بایستروم و ژارولین مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است.
یافتهها: یافتههای حاصل از این بررسی نشان داد پیچیدگی وظیفه، عدم قطعیت، و ابهام مفاهیم با یکدیگر ارتباط داشته و میتواند در بنای مدلها جایگاه آشکاری را بنا نماید. با پیچیدگی وظیفه نیاز به انواع اطلاعات از قبیل افراد مطلع، فزونی مییابد؛ لذا مکان منابع نیز حائز اهمیت میباشد. همچنین، با افزایش پیچیدگی نیاز به منابع و مدت زمان بیشتر جهت انجام جستجو نیز احساس میشود.
نتیجهگیری: پیچیدگی وظیفه در فرایند اطلاعیابی متغیری چشمگیر است و نیاز به انواع اطلاعات، تعداد منابع، و مکان منابع را تحت تاثیر قرار میدهد. پیچیدگی وظیفه تعیین میکند که چه نوع اطلاعاتی مورد نیاز است و از چه منابعی استفاده شود. همچنین، باعث افزایش بهرهگیری از افراد مطلع (به عنوان منبع اطلاعاتی) میشود. بر این قرار، سیستمهای اطلاعاتی که مشاوره اطلاعاتی افراد را تسهیل کرده؛ در این خصوص کارآمدی لازم را احراز کرده و به عنوان منابع اطلاعاتی مکمل در نظر گرفته شوند؛ بر این قرار مناسب است بر این جنبه از منابع اطلاعاتی در سیستمهای اطلاعاتی تمرکز بیشتری صورت پذیرد. نظر به اینکه پیچیدگی وظیفه در مدل بایستروم و ژارولین نقش کلیدی ایفا نموده؛ به نظر میرسد امکان اینکه این مفهوم درکنار عوامل موقعیتی، شخصی، و سازمانی قرار گیرد و به عنوان یکی از عوامل مهم در جستجوی اطلاعات مورد توجه واقع شود، نوعی حسن و معیار مناسب برای مدل مزبور محسوب خواهد شد.
سهیلا شکوری یادگاری، میرزا حسن حسینی، سید موسی خادمی، لطف اله فروزنده،
دوره 10، شماره 1 - ( 3-1402 )
چکیده
زمینه و هدف: رفتار اطلاعیابی مصرف کننده در حوزه تجارت الکترونیک و خدمات مبتنی بر وب دارای ابعاد مختلف از جمله مولفههای روانشناسی، فرهنگی، اقتصادی، شخصیتی و ... است. از آنجایی که بازار تجارت الکترونیک دائما در حال رشد است، فرصت توسعه خوبی را برای کسب و کارها به وجود میآورد، از همین رو فرصتهای تجاری باید با مشخصهها و ویژگیهای رفتاری مصرف کننده بیشتر انطباق داده شود تا نیازهای مشتری را بهتر برآورده کنند و موفقیت تجاری را تسهیل کند. پژوهش حاضر با هدف ارائه الگوی رفتار مصرف کننده در تجارت الکترونیکی با رویکرد اکتشافی انجام شد.
روش پژوهش: این پژوهش از نظر هدف بنیادی و از نوع پژوهشهای توصیفی پیمایشی است که به شیوه آمیخته اکتشافی انجام پذیرفت.
یافتهها: نتایج نشان داد که مدل رفتار اطلاعیابی مصرف کننده در تجارت الکترونیک شامل: شرایط علی، مقولهها، بسترها، عوامل مداخلهگر، راهبردها و پیامدها است. همچنین در بخش کمی نیز نتایج تحقیق حاکی از تایید اکثر مولفه های بخش کیفی تحقیق توسط خبرگان بود.
نتیجهگیری: بررسی الگوها و مدلهای رفتاری مصرف کننده در تجارت الکترونیک برای موسسات ضروری است و در این راستا بایستی از نتایج مدل این تحقیق و سایر مدلهای ارائه شده در حوزه مورد مطالعه استفاده کرد تا زمینههای پیشبینی رفتار مصرف کننده ایجاد شود.