دلنشین دانایی مقدم،
دوره 1، شماره 2 - ( 4-1393 )
چکیده
زمینه و هدف: بسیاری از نظریات رفتار اطلاعاتی به دلیل نشأت گرفتن از نظریات یکسان در حوزه‌های مشابه و یا شیوه‌های نظریه‌پردازی مشترک، دارای پیوندهای مفهومی هستند. این مقاله بررسی و مقایسه سه نظریه مطرح در حوزه رفتار اطلاعاتی با هدف تبیین روابط مفهومی موجود است.
روش: در این مطالعه ابتدا مبانی نظری و رویکردهای سه نظریۀ فقر اطلاعاتی، سرریز اطلاعاتی و سرمایۀ اجتماعی در حوزه رفتار اطلاعاتی بررسی و سپس با رویکردی تحلیلی روابط مفهومی موجود تبیین شد.
یافته‌ها: نظریۀ فقر اطلاعاتی وجود طبقات اجتماعی و عضویت در گروه‌های اجتماعی را مسبب بروز فقر اطلاعاتی می‌داند در حالیکه نظریۀ سرریز اطلاعاتی به سردرگمی فرد در مواجهه با انبوهی از اطلاعات اشاره دارد. نظریۀ سرمایه اجتماعی که ریشه در تحلیل شبکه‌های اجتماعی دارد به منابع درونِ شبکۀ اجتماعی یک فرد برای دستیابی به اطلاعات می‌پردازد. دو نظریۀ فقر و سرریز اطلاعات به پرهیز از اطلاعات اشاره دارند، یعنی موقعیتی که اطلاعات وجود دارد اما دسترسی به آن محدود شده است. دو نظریۀ سرمایه اجتماعی و فقر اطلاعاتی به ساختار طبقات اجتماعی در اطلاع‌جویی تأکید دارند و به اهمیت وجود اعتماد در میان افراد جامعه برای دسترسی به اطلاعات می‌پردازند.
نتیجه‌گیری: کتابخانه‌ها می‌توانند با ارائۀ برنامه‌هایی سرمایه اجتماعی کاربران را تقویت کنند و بر سرریز اطلاعات و فقر اطلاعاتی آن‌ها غلبه کنند.
