فصلنامه روانشناسی شناختی

مطالعه­ی حاضر با هدف بررسی اثر تکنیک آموزش توجه بر اضطراب، توجه معطوف به خود و فراشناخت­ها در نوجوانان دارای اضطراب اجتماعی انجام شد. از بین 200 شرکت کننده، 34 شرکت­کننده با توجه به نمره­ای که در پرسشنامه­ی اضطراب اجتماعی، افسردگی بک و مصاحبه­ی ساختار­یافته بر اساس DSM-IV-TR کسب کردند، غربال شده و در نهایت 16 شرکت کننده با نمره­ی بالا در مقیاس توجه معطوف به خود، پرسشنامه­ی فراشناخت و پس از ارائه­ی مطلبی در مقابل دو بزرگسال (غربال دوم)، انتخاب شدند. شرکت­کننده­ها به طور تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل گمارده شدند. گروه آزمایش 8 جلسه تکنیک آموزش توجه دریافت کرد. بعد از جلسه­ی چهارم، جلسه­ی هشتم و 1 ماه بعد از آموزش هر دو گروه به مقیاس توجه معطوف به خود، پرسشنامه­ی فراشناخت، مقیاس سندرم شناختی- توجهی و پرسشنامه­ی اضطراب اجتماعی پاسخ دادند. طبق نتایج حاصل از تحلیل واریانس با اندازه­گیری مکرر، گروه آزمایش کاهش معناداری در توجه معطوف به خود، باورهای فراشناختی مثبت و منفی، نظارت شناختی، سندرم شناختی- توجهی و اضطراب اجتماعی نشان دادند. بر اساس نتایج این مطالعه، اضطراب می­تواند از طریق دستکاری توجه بدون به­کارگیری تکنیک­های شناختی- رفتاری به طور دیرپایی اصلاح شود؛ با این حال تصمیم­گیری قطعی مطالعات بیشتری را می­طلبد.

چکیده

در پژوهش حاضر اثر تکنیک تبیین­گری (خودتبیین­گری، تبیین­های آموزشی و عدم تبیین‌گری) با توجه به میزان دانش قبلی یادگیرندگان (یادگیرندگان با دانش بالا و با دانش پایین) در یک محیط یادگیری چندرسانه­ای مبتنی بر رایانه مطالعه شد. تعداد 120 نفر شرکت­کننده (60 نفر با دانش بالا و 60 نفر با دانش پایین) به طور تصادفی از میان دانش­آموزان مقطع متوسطه مدارس فرزانگان و عادی انتخاب شدند و افراد در هر مدرسه به طور تصادفی به دو گروه آزمایشی منتسب شدند. آموزش در مورد محاسبه­ی مساحت اشکال پیچیده­ی هندسی، به شیوه­ی مثال­های حل‌شده به دانش­آموزان ارائه شد. شاخص­های بار شناختی و عملکرد انتقال در تفسیر اثر این فعالیت روی یادگیرندگان استفاده شده و تحلیل آماری داده­ها از طریق تحلیل واریانس دو راهه انجام گرفت. نتایج نشان داد که اثر سطوح تبیین­گری بر بار شناختی هنگام آموزش به دانش قبلی یادگیرندگان وابسته است. همچنین دانش­آموزان با دانش قبلی پایین از طریق دریافت تبیین­های آموزشی عملکرد بهتری در آزمون انتقال داشتند و بار شناختی کمتری را تجربه کردند؛ در حالی که،  دانش­آموزان با دانش قبلی بالا از طریق خودتبیین­گری عملکرد بهتری در آزمون انتقال نزدیک نشان دادند و بار شناختی کمتری را تجربه کردند، اما این فرضیه در آزمون انتقال دور تأئید نشد. در مجموع دانش­آموزانی که تبیین آموزشی دریافت کرده بودند عملکرد بهتری در آزمون­ها داشته و بار شناختی کمتری را تجربه کردند.