رضا چمنی، فاطمه باقریان، امید شکری،
دوره 7، شماره 1 - ( دوره هفتم، شماره یک، بهار 1398 )
چکیده
هدف پژوهش حاضر بررسی کیفیت تصمیم‌گیری اقتصادی افراد در موقعیت ریسک و عدم‌قطعیت است. روش پژوهش نیمه‌آزمایشی یک‌گروه با پس‌آزمون است. جامعه‌آماری کل دانشجویان دانشگاه شهیدبهشتی درسال 97 حدود هشت هزار و هفتصد نفر بود و با توجه به برقرار نبودن شرط نرمال بودن برای آزمون ناپارامتریک ویلکاکسون نمونه‌ی180نفر برآورد شد. ابزار مورد استفاده برای بررسی نقش سوگیری‌های شناختی که نظریه‌ی چشم‌انداز در تصمیم‌گیری اقتصادی پیش‌بینی کرده بود تکلیفی چندبُعدی ساخت پژوهشگر بود که‌با 31مسئله در 5بخش نقض عقلانیت اقتصادی را از طریق پدیده‌هایی چون ریسک‌گریزی، باخت‌گریزی، ابهام‌گریزی، اثر چارچوب، وزن‌دهی احتمالاتی و غیره اندازه‌گیری نمود. نمره‌ی بیشتر در این تکلیف فاصله‌ی بیشتر فرد ازعقلانیت (به‌تعبیر اقتصادنئوکلاسیک) رانشان می‌دهد. انتخاب افراد درهر 5 بعد تکلیف گرایش معنادار آنها به تصمیم‌گیری غیرعقلانی را به وضوح نشان می‌داد. میانه‌ی نمرات 25 از 31 نمره بود. به‌عبارتی بیش از 80 درصد از شرکت‌کنندگان نمره‌ای بالای 50% (15٫5 نمره) دریافت کرده‌اند (0٫05p<). این یافته‌ها کاملاً از نظریه‌ی چشم‌انداز که دو روان‌شناس شناختی به عنوان اصلاحیه‌ای بر نظریه‌ی مطلوبیت انتظاری طرح نمودند حمایت می‌کرد. نظریه‌ی چشم‌انداز، قدرت تبیین، و پیش‌بینی به‌تصمیم‌گیری می‌دهند و در نظر دارد این دور افتادگی اقتصاد از روانشناسی طی یک قرن گذشته را منحل کند. پژوهش حاضر نیز گامی اولیه در راستای نمایش نقش چشم‌گیر روانشناسی و شناخت بر تصمیم‌گیری اقتصادی را نشان می‌دهد و همانند آن‌چه بنیان‌گذاران اقتصاد بیان‌کرده‌بودند بر جای خالی روانشناسی در پیش‌بینی و تبیین یافته‌های اقتصادی تاکید کند.
