37 نتیجه برای پی
اقای اکبر اسمعیل زاده، دکتر رضا میکائیل،
جلد 12، شماره 3 - ( 9-1397 )
چکیده
تودۀ سنگ به‌عنوان بستر میزبان در ساخت انواع سازههای عمرانی و معدنی سطحی و زیرزمینی مطرح است. عوامل متعددی بر نحوۀ رفتار و پایداری چنین سازههایی تأثیر میگذارند که از جمله مهمترین این پارامترها می‌توان به، رفتارشناسی تودۀ سنگها، ناپیوستگی‌ها و به‌تبع آن حضور بلوک‌های سنگی ایجاد شده در اثر برخورد این ناپیوستگی‌ها اشاره کرد. بلوک‌های سنگی که تودۀ سنگ به آنها افراز شده است، به‌لحاظ استاتیکی و دینامیکی از مهمترین اجزای روند تحلیل پایداری و رفتاری سازهها محسوب می‌شوند. در این تحقیق سعی شده به شناسایی بلوک‌های سنگی ایجاد شده در اثر تقاطع ناپیوستگی در سه بعد پرداخته شود. الگوریتم طراحی شده در این پژوهش، بر مبنای جستجوی سلسله مراتبی با شناسایی اجزاء بلوکی از جزء به کل عمل میکند که سرعت عملکرد زیادی دارد. همچنین در پیادهسازی این الگوریتم از قابلیت روش محاسبه موازی برنامه متلب نیز استفاده شده که به‌مراتب سرعت محاسبات را با حفظ دقت، افزایش میدهد. اجزاء تشکیل‌دهنده بلوکها شامل کنج، لبه و چند ضلعیهای تشکیل دهنده سطوح هستند. بلوک‌های سنگی براساس الگوریتم طراحی شده در محیط نرم‌افزار متلب شناسایی شده و بعد از محاسبه حجم آنها و هیستوگرام حجمی آنها ترسیم میشود. نمایش زنده روند شناسایی بلوک و همچنین ثبت و نمایش موقعیت و توزیع فضایی کنجها و لبههای بلوکها از ویژگیهای کد توسعه داده شده است. نتایج نشان میدهد، غالباً توزیع حاکم بر حجم بلوک های ایجاد شده، نمایی است.
افسانه احمدپور، ابوالقاسم کامکارروحانی، رضا احمدی،
جلد 12، شماره 4 - ( 10-1397 )
چکیده
روش رادار نفوذی به زمین (GPR) روشی ژئوفیزیکی نسبتاً جدید، غیرمخرب و با قدرت تفکیک زیاد است که بهدلیل شفاف بودن برف و یخ برای امواج الکترومغناطیسی به‌طور گسترده برای شناسایی ضخامت لایههای برف و یخ و بستر یخچالها استفاده میشود. در پژوهش حاضر مدلسازی پیشرو و وارون دادههای GPR با هدف کاربرد در زمینۀ برف و یخ و یخبندانشناسی در منطقۀ علمکوه مازندران، انجام شده است. برای این منظور ابتدا پاسخ GPR مدل مصنوعی متناظر با نگاشت راداری منطبق بر پروفیل واقعی GPR، بهروش تفاضل محدود حوزۀ زمان (FDTD) دوبعدی، شبیهسازی شد. سپس برای اعتبارسنجی تعبیر و تفسیر برداشتهای GPR واقعی، از روش مدلسازی وارون با حل یک مسئلۀ بهینهسازی، استفاده شد. نگاشت راداری نهایی مطلوب دادههای واقعی GPR منطبق بر یکی از پروفیلهای برداشت در این منطقه، با اعمال مراحل پردازشی مختلف مانند تصحیح اشباع سیگنال، تابع تقویت، اعمال فیلتر مهاجرت f-k و تصحیح توپوگرافی روی دادههای خام، با استفاده از نرم‌افزار Reflexw آمادهسازی شده است. نتایج این پژوهش بر اساس بررسی میزان تطابق نگاشت راداری دادههای واقعی GPR با پاسخ GPR مدل مصنوعی تولید شده متناظر با آن، درستی تفسیر زیرسطحی انجام شده در منطقۀ یخچال علمکوه را تأیید میکند.
سید امیرالدین صدرنژاد، حسن، قاسم‌زاده،، احمدعلی خدائی اردبیلی،
جلد 12، شماره 5 - ( 10-1397 )
چکیده
در یک چاه مشبک‌کاری شده، سیالات از طریق آرایه‌ای از تونل‌های مشبک‌کاری به درون چاه وارد می‌شوند. معمولاً این مشبک‌کاری‌ها با الگویی مارپیچی در اطراف گمانه چاه توزیع می‌شوند. مدلهای عددی موجود برای شبیهسازی جریان سیالات تولیدی به درون چاه‌های قائم غلاف‌دار مشبک‌کاری شده دارای شرایط مرزی پیچیده‌ای بوده و یا از زیاد بودن هزینه‌های محاسباتی رنج می‌برند. این مقاله یک مدل اجزای محدود ساده و در عین حال کارآمد را برای شبیهسازی جریان در اطراف یک چاه با تقارن مارپیچی مشبک‌کاری‌ها را ارایه میدهد. در مدل پیشنهادی با استفاده از تقارن فقط لازم است ضخامتی از بازه مشبک‌کاری که شامل یک تونل مشبک‌کاری است مشبندی شود. زاویۀ فیزینگ بین مشبک‌کاری‌های مجاور از طریق اعمال شرایط مرزی دوره‌ای به مرزهای بالایی و پایینی ضخامت مفسر مخزن در نظر گرفته شده است. این شرایط مرزی شامل بخش‌های فشار-دوره‌ای و سرعت-دوره‌ای است. بر خلاف بخش فشار-دوره‌ای، روش اعمال شرایط سرعت-پریودیک برای مسئله جریان تک متغیره مبهم است. در این راستا ثابت میشود که در مدل پیشنهادی شرایط سرعت دوره‌ای بهصورت خودکار به شکل ضعیف ارضاء میشود. دقت و کارایی محاسباتی مدل پیشنهادی از طریق مقایسه با مدلهای موجود صحت‌سنجی شده است. نتایج مدل در قالب ضریب پوسته با مدل نیمه‌تحلیلی متداول نیز مقایسه شده و انطباق مناسبی مشاهده شده است. مدل پیشنهادی میتواند به‌عنوان یک ابزار عددی مناسب برای بررسی جریان ورودی به چاه با آرایش مارپیچی مشبک‌کاری‌ها استفاده شود.
حمید مهرنهاد، مهدی خلق ذکرآباد،
جلد 12، شماره 5 - ( 10-1397 )
چکیده
هنگام حفر تونل در فضاهای شهری، جلوگیری از آسیب و تخریب سازههای مجاور اهمیت ویژه‌ای دارد. برای کاهش این آسیبها باید از نشست سطحی زمین جلوگیری کرد. در سالهای اخیر بررسی‌های گستردهای در زمینۀ پیشبینی نشست سطحی زمین در اثر حفر تونل انجام شده است. انتخاب روش مناسب به عوامل مختلفی بستگی دارد. نشست سطحی ناشی از حفر تونل با کمک متغیرهای ورودی که تأثیر فیزیکی چشم‌گیری بر نشست دارند، پیشبینی شده است. برای ساخت مدل شبکههای عصبی از دادههای بهدست آمده از حفر تونل خط 2 متروی مشهد استفاده شده است. نتایج نشان داد که شبکه عصبی پیشخور که با استفاده از الگوریتم پس انتشار خطا آموزش دیده است و دارای سه لایه با معماری 1-24-7 است، شبکۀ عصبی بهینه ایت. شبکۀ عصبی بهینه دارای ضریب هم‌بستگی و میانگین مربعات خطا برابر با 963/0 و 4-10×41/2 است. همچنین نتایج نشان داد که این شبکۀ عصبی آموزش دیده شده میتواند برای پیشبینی نشست سطحی ناشی از حفر تونل بهصورت موفقیتآمیزی استفاده شود.
حسین فریدونی، رضا احمدی،
جلد 13، شماره 1 - ( 3-1398 )
چکیده
رادار نفوذی به زمین(GPR) یک روش ژئوفیزیکی با قدرت تفکیک بالاست که از امواج الکترومغناطیسی با فرکانس زیاد برای تصویر کردن ساختارها و اشیاء مدفون در زیر زمین بدون تخریب محیط، استفاده می کند. در پژوهش حاضر انتخاب پارامترهای بهینه برداشت داده های واقعی این روش مورد بررسی قرار گرفته است. برای این منظور ابتدا مدلسازی پیشرو داده های GPR با استفاده از روش تفاضل محدود دوبعدی حوزه زمان (FDTD) به کمک نرم افزارهای GPRMAX، ReflexW و Radexplorer برای تعداد زیادی از مدلهای مصنوعی متناظر با اهداف متداول در تاسیسات زیرسطحی انجام شد. هدف از این شبیه سازی ها بررسی تاثیر پارامترهای برداشت همانند فاصله نمونه برداری مکانی (فواصل بین تریسی) و زمانی بر روی پاسخ GPR اهداف با پارامترهای هندسی و فیزیکی مختلف می باشد. در راستای انتخاب و طراحی مناسب ترین شرایط و پارامترهای برداشت داده های واقعی GPRنیز برداشتهای میدانی متعدد در محوطه دانشگاه صنعتی اصفهان، بر روی اهداف استوانهای شکل مدفون از پیش شناخته شده با محیطهای میزبان گوناگون، انجام شد. در این عملیات برخی از پارامترهای برداشت همانند میزان فرکانس مرکزی، بازه آنتنی و وضعیت آنتن به دلیل در اختیار داشتن یک نوع دستگاه GPR تک ثابت با آنتن های پوشش دار با فرکانس مرکزی 250 مگاهرتز، ثابت (غیرقابل تغییر) باقی ماندند. مهم ترین پارامترهای برداشت مورد بررسی نیز شامل فرکانس نمونه برداری زمانی، فاصله نمونه برداری مکانی، پنجره زمانی و تعداد تریسهای برانبارش شده می باشد. درنهایت موفقیت یا عدم موفقیت آشکارسازی اهداف براساس پارامترهای برداشت انتخابی، مورد بررسی قرار گرفت و مقدار کمّی احتمال موفقیت آشکارسازی اهداف زیرسطحی براساس مقادیر فرکانس نمونه برداری زمانی و مکانی تعیین گردید که بیشترین احتمال آشکارسازی اهداف، مربوط به فرکانس نمونه برداری زمانی 1954 مگاهرتز و فاصله نمونه برداری مکانی 1 سانتی متر می باشد.
دکتر واحد قیاسی، مبین مرادی،
جلد 13، شماره 2 - ( 5-1398 )
چکیده
در طراحی فونداسیون‌ها، ایده تلفیق رادیه و پی‌های عمیق به منزله گزینه‌ای جدید در مبحث پی‌سازی مطرح شده است. به‌کارگیری پی‌های عمیق در زیر پی‌های گسترده (سیستم پی گستردۀ مرکب) میتواند سبب کاهش نشست و اثر توأم افزایش ظرفیت باربری شود. در این پژوهش، تغییرشکل پی، گشتاور وارد بر پی و همچنین سهم بار شمع‌ها در باربری سیستم مرکب پی- شمع تحت بارگذاری استاتیکی در خاک ماسه‌ای با استفاده از مدلسازی اجزای محدود برای چیدمان‌های گوناگون شمع‌ها و سیستم‌های مختلف پی- شمع از نظر اتصال پی و شمع‌ها، بررسی شده و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. در ادامه، اثر طول شمع و ضخامت پی گسترده در عملکرد سیستم مرکب نیز بررسی و بیان شده است. نتایج بهدست آمده نشان می‌دهند که استفاده از شمع‌های طویل در مرکز و شمع‌های کوتاه‌تر در پیرامون پی سبب کاهش نشست حداکثر و نشست‌های غیریکنواخت پی شده و کاهش چشم‌گیر لنگر وارد بر پی را به موجب شده است. و در کنار این‌ها سبب افزایش باربری شمع‌ها در سیستم مرکب شده است. همین‌طور افزایش ضخامت پی باعث ازدیاد نشست حداکثر پی، نشست متوسط پی، لنگر خمشی وارد بر پی شده است. و اثرات مثبت افزایش ضخامت پی، کاهش نشست‌های غیریکنواخت پی و افزایش مشارکت شمع‌ها در باربری هستند.
سعید مجدی فر، نسترن استاد مهدی عراق،
جلد 13، شماره 2 - ( 5-1398 )
چکیده
در این پژوهش با استفاده از سنجنده آستر تلاش شده است کاربرد الگوریتم ماشین بردار پشتیبان در تفکیک دگرسانی‌های هیدروترمال ذخایر مس پورفیری بررسی شود. برای آموزش این الگوریتم در مجموع 2204 پیکسل از مناطق کانی‌سازی شده انتخاب شد. باندهای 4، 6، 7 و 8 سنجنده آستر برای شناسایی دگرسانی‌های فیلیک و آرژیلیک و 9 باند محدودۀ مرئی و مادون قرمز نزدیک برای شناسایی دگرسانی پروپیلیتیک به‌عنوان ورودی این الگوریتم انتخاب شدند. به‌منظور ارزیابی خطای طبقه‌بندی، ماتریس درهم آمیختگی بررسی شد. نتایج ماتریس در هم آمیختگی بیان‌گر آن است که خطای طبقه‌بندی برای زون فیلیک و آرژیلیک نسبتاً بالاست و امکان تفکیک این دو زون به سادگی امکان‌پذیر نیست در حالی‌که دگرسانی پروپیلیتیک به‌خوبی طبقه‌بندی شده است. همچنین این تحقیق تابع خطای جدیدی به‌نام خطای کور را تعریف کرد که با استفاده از ماتریس درهم آمیختگی نسبت پیکسل‌های دگرسان طبقه‌بندی نشده را محاسبه میکند. بر اساس مقدار این خطا، ماشین بردار پشتیبان 6/73 درصد از پیکسل‌های دگرسان را طبقه‌بندی نمی‌کند. همچنین صحت کل طبقه‌بندی الگوریتم ماشین بردار پشتیبان برابر06/66 درصد و ضریب کاپا برابر6522/0 است.
عرفان نادری، عادل عساکره، مسعود دهقانی،
جلد 13، شماره 2 - ( 5-1398 )
چکیده
ساختن پی‌ها روی خاک نرم بهدلیل کم بودن ظرفیت باربری و افزایش مقادیر نشست در این خاک‌ها همواره از مشکلات پیش روی مهندسان ژئوتکنیک بوده است. یکی از راهکارهای موجود برای برطرف کردن این مشکل، اضافه کردن المانی تقویتی به خاک است و یکی از المان‌هایی که می‌توان به خاک اضافه کرد ستون سنگی است. در این روش، 15 الی 35 درصد از حجم خاک نامرغوب با خاک مناسب جای‌گزین میشود. در این تحقیق به بررسی آزمایشگاهی تأثیر وجود ستون سنگی تکی و گروهی و همچنین تأثیر موقعیت مکانی و طول ستون سنگی بر ظرفیت باربری پی نواری قرار گرفته در مجاورت شیروانی از جنس خاک رس نرم می‌پردازیم. همچنین ستون‌های سنگی با استفاده از دورگیر قائم، مسلح شده و تأثیر مسلح کردن ستون سنگی در حالت‌های مختلف نیز بر رفتار پی نواری مجاور شیب بررسی شد. نتایج نشان داد که تقویت کردن شیب رسی با ستون سنگی، در همه حالت‌ها موجب افزایش ظرفیت باربری پی نواری قرار گرفته در مجاورت شیب میشود. همچنین مسلح کردن ستون سنگی با دورگیر، سبب بهبود عملکرد ستون سنگی و افزایش ظرفیت باربری پی نسبت به حالت مشابه ستون سنگی غیرمسلح میشود. طول بهینه ستون سنگی غیرمسلح قرار گرفته در زیر پی 4 برابر قطر ستون است. بیشترین تأثیر ستون سنگی روی ظرفیت باربری پی نواری زمانی اتفاق افتاد که ستون سنگی در زیر پی قرار گرفت و با افزایش فاصله بین مرکز ستون و مرکز پی، ظرفیت باربری پی کاهش یافت. همچنین با بررسی راندمان گروه ستون‌های سنگی مشخص شد در هر دو حالت مسلح و غیرمسلح، عملکرد گروه دوتایی ستون‌های سنگی در مقایسه با گروه سه‌تایی بهتر است.
آقای محمدعماد محمودی مهریزی، آقای دکتر یونس دقیق، آقای دکتر جواد نظری افشار،
جلد 14، شماره 1 - ( 3-1399 )
چکیده
مهارهای مارپیچ از روشهای نوین در پایدارسازی دیواره‌ها و ساخت دیوارهای حایل هستند. در این پژوهش تأثیر شکل مهارهای مارپیچ بر جابه‌جایی دیواره پایدارسازی شده با این روش از نظر آزمایشگاهی بررسی شده است. بدین‌منظور از ۴ نوع مهار مارپیچ با قطر و تعداد صفحات مارپیچ متفاوت برای پایدارسازی دیواره استفاده شده است. برای بررسی میزان جابه‌جایی و تغییراتی که در مراحل مختلف خاک‌برداری در مدلسازی فیزیکی رخ میدهد از روش سرعت‌سنجی تصویری ذرات (PIV) استفاده شده و عکس‌های گرفته شده از مراحل مختلف تجزیه و تحلیل و مقایسه شده است. با توجه به نتایج حاصل از آزمایش‌های انجام شده می‌توان بیان کرد که در شیب پشت (back slope) 20 درجه، میزان جابه‌جایی تاج دیواره با کاهش تعداد صفحه‌های مارپیچ و قطر آنها افزایش می‌یابد، در نتیجه میزان جابه‌جایی مجاز دیواره تعیین کننده نوع مهار مارپیچ استفاده شده است. با توجه به این‌که در شیب پشت 20 درجه مهار مارپیچ دارای 3 مارپیچ کم‌ترین میزان جابه‌جایی را در تاج دیواره ایجاد میکند و جابه‌جایی رخ داده از دیوار پایدارسازی شده بهروش میخ‌کوبی کم‌تر است، در زمان وجود سربار استفاده از روش مهار مارپیچ به‌جای میخ‌کوبی منطقی به‌نظر می‌رسد.
مهندس محمد مهدی امین پور، دکتر محمد ملکی،
جلد 14، شماره 1 - ( 3-1399 )
چکیده
در این مقاله، ظرفیت باربری پی نواری مستقر در شیبهایی با خاک دانهای، بهروش مرز بالای تحلیل حدی اجزاء محدود بررسی شده است. این روش تحلیلی، امکان استفاده از مزیتهای هر دو روش تحلیل حدی و اجزاء محدود را فراهم میآورد. تأثیر شیبهای مختلف بالادست و پاییندست، عمقهای مختلف گود بالادست و پاییندست، زوایای مختلف اصطکاک خاک و همچنین تأثیر انواع مشبندی بر ظرفیت باربری ارزیابی شده است. ظرفیت باربری پی با در نظرگیری لغزش بین دو المان و تحت بهینهسازی خطی حاصل شده است. مطابق نتایج حاصل، تغییرات پاییندست پی تأثیر به‌سزایی و تغییرات بالادست پی تأثیر اندکی بر ظرفیت باربری دارد. نتایج روش ارائه شده در این تحقیق، حد بالایی از روشهای تعادل حدی و اجزاء محدود جابه‌جایی است. با این وجود در تحقیق حاضر، روش تحلیل حدی قطعات صلب حد بالایی از روش ارائه شده است. روش خطوط مشخصه، با توجه به زاویه شیب در برخی موارد ظرفیت باربری بیش‌تری و در برخی موارد مقدار کم‌تری را نشان میدهد.
مهدی جلیلی، حسین سعیدی راد، محمدجواد شعبانی،
جلد 14، شماره 2 - ( 6-1399 )
چکیده
خاکهای واگرا از جمله خاکهای مشکل آفرین است و در سازههای آبی نظیر سدهای خاکی و کانال‌های آبیاری باعث ایجاد صدمات و تخریب‌های موضعی بسیاری می‌شوند. از روشهای تثبیت خاکهای واگرا افزودن سرباره کوره‌های ذوب فلزات و آهک است. در این پژوهش، خاک رس با خمیری کم برای بهبود واگرایی، مقاومت برشی و خواص خمیری با 1 و 2 درصد آهک و سرباره با مقادیر 5/0، 1، 3 و 5 درصد وزنی ترکیب شده است. نمونه‌ها به‌مدت 1 روز در دما و رطوبت ثابت نگه داشته شده و سپس روی آن آزمایش برش مستقیم، مقاومت تک‌محوری و پین هول انجام شده است. از نتایج حاصل از این آزمایشها مشاهده شد که با وجود واگرایی نمونه اولیه خاک با نشانه D1 در آزمایش پین هول، نمونه حاوی 2 درصد وزنی آهک و 5 درصد وزنی سرباره غیرواگرا با نشانه ND2 طبقه‌بندی شده است. نتایج آزمایش برش مستقیم نشان داد که میزان چسبندگی برای نمونه‌های تثبیت شده با %1 آهک از 238/0 کیلوگرم بر سانتی‌مترمربع برای نمونه بدون سرباره، به‌ترتیب به 251/0، 373/0، 41/0 و 48/0 کیلوگرم بر سانتی‌مترمربع به‌ازای افزودن 5/0، 1، 3 و 5 درصد سرباره افزایش یافته است. همچنین میزان مقاومت تک محوری برای نمونه‌های تثبیت شده با %1 آهک از 0014/1 کیلوگرم بر سانتی‌مترمربع برای نمونه بدون سرباره، به‌ترتیب به 0616/1، 0782/1، 2127/1 و 2246/1 کیلوگرم بر سانتی‌مترمربع به‌ازای افزودن 5/0، 1، 3 و 5 درصد سرباره افزایش یافت. نتایج آزمایش‌های تعیین حدود اتربرگ بیان‌گر آن است که با افزایش سرباره و آهک، حد روانی و نشانه خمیری کاهش می‌یابد و موجب بهبود خصوصیات خمیری خاک میشود. با توجه به نتایج مشاهده شده می‌توان گفت که استفاده از سرباره به‌عنوان محصول فرعی صنایع ذوب آهن بهصورت جای‌گزین درصدی از آهک مصرفی به‌منظور کاهش پتانسیل واگرایی خاک رسی مؤثر است.
علی ساکت، سید سیدمحمود فاطمی عقدا، احمد فهیمی فر، حسین صادقی،
جلد 14، شماره 4 - ( 10-1399 )
چکیده
تحلیل زمان، مکان و بزرگی پیش‌لرزه‌ها و پسلرزهها از جمله مواردی است که در دهه‌های اخیر مورد توجه متخصصان رشته‌های مرتبط از جمله زمین‌لرزه‌شناسان، مهندسان سازه، مدیران بحران و دیگر علوم مرتبط قرار گرفته است. زیرا این تحلیل‌ها در کنار شناسایی شرایط لرزه‌زمین‌ساختی منطقه و رفتار گسل مسبب زمینلرزه، کمک زیادی به روندیابی پیش‌لرزه‌ها و پسلرزهها با هدف کاهش تلفات و حتی کاستن تنشهای روانی جامعه آسیب دیده و بازمانده در منطقه زلزله‌زده و مدیریت کارآمد بحران در آن شرایط میکند. در این مقاله به بررسی و ارزیابی دادههای مربوط به یک زمینلرزه واقعی و تجربه مشابه بهدست آمده از دیگر زمین‌لرزه‌ها و ارائۀ الگویی کاربردی در زمینۀ پیشبینی پارامترهای زمینلرزه اصلی و همچنین مکان‌یابی و تعیین بزرگی و زمان پسلرزهها با هدف کاهش اثرات ناشی از آنها در مناطق زلزله‌زده می‌پردازیم. بر این اساس، در پژوهش حاضر، نتایج بررسی‌های مربوط به تحلیل مبنایی پارامترهای پیش‌لرزه‌ها و پسلرزههای زمینلرزه آذرماه 1391 زهان در استان خراسان جنوبی بررسی شد. اهمیت بررسی و پژوهش‌های کاربردی در این بخش از ایران به دلیل این است که این بخش از ایران با این‌که در دهه‌های گذشته شاهد زمین‌لرزه‌های مخرب و بزرگی بوده است، در بیش از دو دهۀ اخیر، با یک نبود لرزهای مشخص مواجه شده است. چنین شرایطی، بررسی متمرکزتر در بارۀ تغییرات لرزه‌خیزی در این محدوده، بهدلیل قریب‌الوقوع بودن یک زمین لرزه بزرگ را ضرورت می‌بخشد. نتایج بهدست آمده از این پژوهش روی تحلیل روند تغییرات پیش‌لرزه‌ها نشان داد که با بررسی تغییرات مکانی، بزرگی و عمق پیش‌لرزه‌ها می‌توان تا حدود زیادی به روند یابی پارامترهای زمینلرزه اصلی رسید. ضمن این‌که فراوانی پسلرزهها و فواصل زمانی(سکون لرزهای) مشخص بین آنها میتواند به‌عنوان نشان‌گرهایی برای شناسایی زمان پسلرزههای بزرگ‌تر استفاده شود و تحلیل‌های انجام شده در این پژوهش نشان داد روش‌هایی از جمله مدلهای ارائه شده در بارۀ سری زمانی در کنار تحلیل سکون لرزهای به تدقیق زمان پیشبینی پسلرزههای بزرگ می‌انجامد.
دکتر علی محمد رجبی، مهندس شیما بخشی اردکانی،
جلد 14، شماره 4 - ( 10-1399 )
چکیده
تثبیت و بهسازی خاک یکی از روشهای مؤثر در بهبود رفتار خاک در مهندسی ژئوتکنیک است. امروزه علاوه بر تثبیت‌کننده‌های متعارف سیمانی و آهکی، از مواد شیمیایی طبیعی معدنی نیز برای اصلاح خواص نامطلوب خاک استفاده میشود. در این پژوهش از زئولیت و سپیولیت به‌عنوان دو ماده افزودنی برای تثبیت خاکهای ماسه رسی و رس ماسه‌دار و تأثیر آن بر مدول الاستیسیته و هدایت هیدرولیکی خاک استفاده شده است. به این منظور آزمایش مقاومت فشاری تک‌محوری روی خاکهای تثبیت نشده و تثبیت شده با افزودنیهای مذکور در درصدهای 5، 10، 15، 20 و 25 و زمان‌های آنی (بلافاصله پس از اختلاط)، 7، 14 و 28 روز انجام شده و مدول الاستیسیته در شرایط مختلف آزمایش تعیین شده است. آزمایش نفوذپذیری نیز بهدلیل بررسی اثر این دو افزودنی در درصدهای مختلف و زمان آنی انجام شده است. همچنین بهدلیل بررسی نحوۀ تأثیر مواد افزودنی بر ریزساختار خاک، عکس‌برداری SEM برای خاک تثبیت نشده و تثبیت شده با هر دو افزودنی در زمان عمل آوری 28 روز انجام شده است. نتایج نشان میدهد میزان افزایش مدول الاستیسیته در تثبیت با سپیولیت نسبت به زئولیت بیشتر است. به‌علاوه در هر دو افزودنی بیشترین میزان افزایش مدول الاستیسیته مربوط به 25 درصد افزودنی و زمان 28 روز است. همچنین میزان نفوذپذیری با افزایش هر دو افزونی کاهش می‌یابد به‌طوری‌که این میزان کاهش در سپیولیت بیشتر از زئولیت است. بررسی تصاویر SEM معرف تغییر در ریزساختار خاک در نتیجه افزودنیهای مذکور است. نتیجه این‌که تغییرات مدول الاستیسیته و هدایت هیدرولیکی خاک را می‌توان به‌وقوع واکنش‌های شیمیایی در کنار تغییرات فیزیکی نسبت داد.
سیدعلی غفاری، امیر حمیدی، غلامحسین توکلی مهرجردی،
جلد 14، شماره 5 - ( 10-1399 )
چکیده
در این مقاله به بررسی پاسخ پی‌های پوسته‌ای نواری مثلثی واقع در مجاورت شیبهای ماسه‌ای مسلح می‌پردازیم. تعدادی آزمایش بارگذاری کوچک مقیاس برای بررسی رفتار پی‌های مثلثی با زوایای راس مختلف و مقایسۀ آن با شالوده‌های تخت انجام شد. به‌علاوه، آزمایشها بر پی‌های مستقر در چهار فاصله مختلف از لبه شیب و در دو حال شیب مسلح با ژئوتکستایل و شیب غیرمسلح انجام شد. بر پایۀ نتایج بهدست آمده، ظرفیت باربری پی واقع در جوار شیب، نسبت ظرفیت باربری، ضریب بازده پی پوسته‌ای، تأثیر زاویۀ راس پی بر نشست‌های به‌وجود آمده و مکانیزم گسیختگی پی بررسی شد. علاوه بر این موارد، روابط تجربی برای محاسبۀ ظرفیت باربری پی پوسته‌ای در کنار شیب مسلح ارائه شد. بر پایه نتایج حاصل به‌خوبی مشخص شد که کاهش زاویۀ راس پی موجب افزایش ظرفیت باربری میشود. همچنین با افزایش فاصلۀ پی از لبه شیب، ظرفیت باربری افزایش می‌یابد به‌طوری‌که در فواصل بیش از چهار برابر عرض پی، بتدریج اثر شیب بر آن قابل صرف‌نظر است. در ادامه مشخص شد که بازده استفاده از پی پوسته‌ای بجای حالت تخت، با افزایش فاصله از لبه شیب کاهش می‌یابد. البته این کاهش بازده در شیبهای مسلح، در مقایسه با شیب غیر مسلح چشم‌گیرتر بود.
محمد عماد محمودی مهریزی، علی قنبری،
جلد 14، شماره 5 - ( 10-1399 )
چکیده
در 30 سال گذشته استفاده از شمع‌ها، مهارهای مارپیچ و به طور کلی پی‌های مارپیچ رو به رشد بوده است. مواردی همچون پذیرش این تکنولوژی در آیین‌نامه‌های بین‌المللی و داخلی هر کشور، تحقیق، پژوهش و در نهایت چاپ کتاب‌ها و مقالات فراوان در این حوزه و وجود شرکت‌های سازنده، کمیته‌ها و مجریان این تکنولوژی در گسترش و پیشرفت آن نقش بسیاری داشته است. با این وجود در بسیاری از کشورها، مخصوصا کشورهای در حال توسعه، چنین روش‌هایی با سرعت بسیار آهسته‌ای پیشرفت کرده‌اند. در این مقاله تلاش شده است مسیر پیشرفت جهانی پی‌های مارپیچ با بررسی 292 مقاله از سال 1990 تا 2020 مورد ارزیابی قرارگیرد و مقایسه‌ای بین تحقیقات انجام شده انجام شود. این کار به روشن شدن موضوع کمک کرده و دامنه پیشرفت تکنولوژی را مشخص میکند؛ از طرف دیگر جمع‌‌آوری مقالات ارزشمند در این حوزه کار را برای تحقیقات بیشتر برای سایر محققان ساده‌تر خواهد کرد. در ادامه با مشخص شدن ویژگیهای این تکنولوژی به دلایل عدم پیشرفت این روش در کشورهای در حال توسعه پرداخته شده است. برای این منظور پرسشنامه‌ای تهیه و برای محققان، سازندگان، طراحان و مجریان پروژه‌های ژئوتکنیکی ارسال شده است. هدف از تهیه این پرسشنامه مشخص کردن مواردی همچون، نوع پروژه‌های موجود، نوع خاک محل پروژه، میزان آشنایی با تکنولوژی پی‌های مارپیچ، دلایل عدم استفاده از این روش و راه حل‌های موجود برای گسترش این روش بوده است. در نهایت پیشنهادهایی برای گسترش این روش و موضوعات نیازمند به تحقیق بیشتر ارائه شده است.
مهناز فیروزی، محمدحسین قبادی، علی نورزاد، علی اصغر سپاهی گرو،
جلد 15، شماره 1 - ( 3-1400 )
چکیده
آزادراه قزوین- رشت از مهمترین محورهای ارتباطی کشور در شمال ایران است. مسیر آزادراه از سازندهای مختلف با ویژگیهای زمینشناسی متفاوت عبور میکند. شیب زیاد دامنهها و وجود چندین دسته درزه و گسل باعث شده تا در امتداد مسیر مذکور لغزشهای متعددی به وقوع پیوسته و یا در حال وقوع باشند. در این پژوهش، تحقیق جامع درباره پراکندگی زمینلغزشها و انواع آنها در مسیر آزادراه انجام شده است. بدینصورت که ضمن شناسایی زمینلغزشهای رخ داده در منطقه، موقعیت آنها در نقشۀ زمینشناسی ثبت و ارتباط آنها با سازندهای زمینشناسی و ساختارهای تکتونیکی بررسی شده است. مناطق و واحدهای سنگی مستعد به‌وقوع زمینلغزش با در نظر گرفتن تراکم سطحی زمینلغزشها و درصد فراوانی آنها در هر واحد زمینشناسی با بهرهگیری از نرم‌افزار ARC GIS 10.2 به‌ترتیب اهمیت مشخص شدند. نتایج تحقیق نشان میدهد علیرغم ناهمگنی قابل توجه لیتولوژی، ویژگیهای زمینشناسی مهندسی و ساختارهای تکتونیکی، شباهتی بین انواع لغزشها و پراکندگی آنهاوجود دارد.در طول این مسیرچهار نوع لغزش شناسایی شده‌اند، که عبارتند از 1. گسیختگیهای صفحهای، گوهای، واژگونی و سقوط، در سنگهای مقاوم و نسبتاً مقاوم آندزیت، تراکی آندزیت و بازالتهای متعلق به سازند کرج، آهکهای اوربیتولیندار کرتاسه و کنگلومرای فجن. در سنگهای ذکر شده چندین دسته درزه موجود بوده است که سطوح درزهها دارای هوازدگی متوسط تا شدید است. بازشدگی آنها بین 1-5/0 میلیمتر است. مقاومت برشی درزهها نیز متوسط است که با توجه به جهت غالب درزهها نسبت به رویه شیروانی نوع گسیختگیها تغییر کرده است. 2. ریزش و پوشش سنگریزهای در کلاهک سیلیسی و زمینلغزش چرخشی در زون آرژیلیتی- سریسیتی واحد سنگ شناسی A، 3. ریزش سنگ در سنگهای متشکل از توف کربناتی و آندزیتی در واحد سنگ شناسی EV2 متعلق به سازند کرج. بالا بودن سطح آب زیرزمینی در کیلومتر 750+80 مسیر آزادراه باعث کاهش مقاومت اشباع بهدلیل محتوی بالای اکسید آهن از قبیل گوتیت در سیمان توفهای آندزیتی شده است و 4. جریان واریزهای و زمینلغزش چرخشی در خاکهای برجای سازند شمشک بهدلیل بافت لپیدوبلاستیک اسلیتها و استعداد فرسایش‌پذیری بالای آنها با توجه به آب و هوای مسیر در حد فاصل منجیل- رودبار.
محمدحسین کیقبادی، عادل عساکره، بهزاد کلانتری، مسعود دهقانی،
جلد 15، شماره 1 - ( 3-1400 )
چکیده
پی‌های رینگی بهدلیل کاربرد گسترده آنها در صنایع مختلف از جمله نفت و گاز، اهمیت و حساسیت زیادی دارند، بنابراین یافتن راه‌هایی برای بهبود رفتار این‌گونه از پی‌ها میتواند بسیار ارزشمند باشد. یکی از این راه‌ها که بسیار ارزان قیمت است و همچنین کمک شایانی به حفظ محیط‌زیست میکند، استفاده از خرده لاستیک حاصل از مواد دورریزی مانند لاستیک‌های مستعمل در امر تسلیح خاک است. در پژوهش حاضر به بررسی رفتار پی‌های رینگی با قطر خارجی ثابت 300 میلیمتر و قطر داخلی متغییر (90، 120 و 150 میلیمتر با نسبت قطر داخلی به خارجی 3/0، 4/0 و 5/0) که مستقر بر بسترهای ماسه‌ای غیرمسلح و همچنین مسلح شده با خرده لاستیک دانهای است، می‌پردازیم. نتایج حاصل از آزمایش‌های تجربی نشان میدهد در هر دو بستر غیرمسلح و همچنین مسلح شده با خرده لاستیک دانهای، پی رینگی با نسبت قطر داخلی به خارجی 4/0 بیشترین ظرفیت باربری و کم‌ترین نشست را دارد. همچنین افزودن ضخامت لایه مخلوط خاک- خرده لاستیک تا ضخامتی بهینه که برابر با نصف قطر خارجی پی رینگی است، میتواند ظرفیت باربری را تا 5/41% نسبت به حالت غیرمسلح افزایش دهد و افزایش بیشتر این ضخامت باعث کاهش مجدد ظرفیت باربری پی رینگی میشود. در ضمن افزودن یک لایه مخلوط خاک- خرده لاستیک میتواند تنشهای قائم انتشار یافته در بستر زیرین پی را تا 6/24% نسبت به حالت غیرمسلح کاهش دهد.
علیرضا صادق آبادی، علی نورزاد، امیرعلی زاد،
جلد 15، شماره 2 - ( 6-1400 )
چکیده
از عمده‌ترین دلایل اهمیت شناخت دقیق رفتار کائولین‌های متراکم شده آن است که عمده لایههای رویی پهنه‌های زمین‌شناختی تشکیل‌دهندۀ این نوع خاک بهصورت غیراشباع در طبیعت یافت می‌شوند و با شناسایی این نوع خاک در یک منطقه می‌توان تمهیدات لازم را برای مقابله با خرابی‌های احتمالی اندیشید. در خاکهای غیراشباع از دو متغیر حالت تنش (تنش میانگین و مکش ماتریسی) استفاده میشود و مدلهای موجود مکانیک خاک، قابلیت شبیهسازی رفتار پیچیده خاکهای غیراشباع در حالت‌های مختلف بارگذاری نیرویی و محیطی (یعنی تغییرات مکش) را دارند. ولی در مقایسه با واقعیت موجود رفتار خاک، این مدل‌ها قادر به پیشبینی دقیق رفتار خاکهای غیراشباع نیستند. در این پژوهش، سعی شده است با بررسی تفضیلی مدل رفتاری پایه بارسلونا به‌عنوان یک مدل ساختاری خاک غیراشباع، نقاط ضعف این نوع مدل شناسایی شده وبا انجام شبیهسازی کامپیوتری، فرمول‌بندی کامل مدل پایه خاک غیراشباع بارسلونا براساس مکانیک خاک حالت بحرانی و با استفاده از روش تفاضل محدود، پیادهسازی شوند و در ادامه رفتار این نوع خاک بهصورت محیط متخلخل سه فازه شبیهسازی و با شرایط واقعی صحت‌سنجی شود. به‌منظور دستیابی به انطباق بهتر این مدل با واقعیت، تحلیل محاسباتی انجام شده است و با در نظر گرفتن نسبت بیش تحکیمی در معادلات تسلیم مدل پایه بارسلونا، مدل تکمیل شده پیشنهادی در یک پروژه عملی بهسازی با اختلاط عمیق خاک به‌منظور کنترل نشست به‌کار گرفته شده است. در این تحقیق مشاهده شد در کائولین‌های متراکم، مسیرهای تنش در مطالعات آزمایشگاهی و تحلیل عددی انجام شده در این پژوهش هم‌خوانی خوبی با یک‌دیگر دارند، از این‌رو مدل پیشنهادی می‌توانند در پیشبینی دقیق‌تر رفتار خاکهای غیراشباع در مهندسی ژئوتکنیک و به ویژه خاکریزهای مهندسی به‌کار گرفته شود. همچنین نتایج حاصل از استفاده از این مدل در کنترل نشست با بهسازی خاک به روش اختلاط عمیق نتایج دقیق‌تری در مقایسه با واقعیت نشان میدهد
دکتر سید نصراله افتخاری، دکتر ساسان معتقد، دکتر لطف اله عمادعلی، دکتر هادی صیادپور،
جلد 16، شماره 2 - ( 6-1401 )
چکیده
روابط پیشبینی حرکت زمین سهم مهمی در تغییر‌پذیری نتایج تحلیل خطر دارند. انتخاب روابط پیشبینی مناسب برای منطقه میتواند به پایداری و دقت نتایج تحلیل خطر زلزله منجر شود. دراین مطالعه، روابط پیشبینی مختلف با امکان استفاده برای تحلیل خطر لرزهای شهر اهواز مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته‌اند. این روابط بر اساس معیارهای لگاریتم درست‌نمایی، فاصله اقلیدسی و معیار اطلاع انحراف در دوره تناوب‌های مختلف رتبه‌بندی شدند. سپس با توجه به اختلاف نتایج حاصله، از روش تحلیل پوششی داده‌ها برای تصمیم‌گیری نهایی در مورد کارآمدترین روابط استفاده شده است. نتایج حاصله از میان 67 رابطه ممکن، 5 رابطه را به عنوان روابط مناسب جهت انجام تحلیل خطر لرزهای در محدوده شهر اهواز شناسایی نمود. سپس از معیار ویژه کارآیی برای تعیین وزن این روابط استفاده گردید. نتایج این مطالعه می تواند تا حدود زیادی به کاهش عدم‌قطعیت در فرآیند تحلیل خطر لرزهای منطقه مورد مطالعه کمک کند.
دکتر محمد فتح اللهی، آقای حبیب رحیمی منبر، دکتر غلامرضا شعاعی،
جلد 16، شماره 3 - ( 9-1401 )
چکیده
پارامترهای مقاومت برشی، پارامترهای مهمی برای ارزیابی پایداری سازههای مهندسی هستند که محاسبه آنها با روشهای مرسوم نیازمند هزینه و زمان زیادی می‌باشد. در این پژوهش با استفاده از آزمایش‌های اولیه ژئوتکنیک مانند دانه‌بندی، حدود آتربرگ و آزمایش تک‌محوره و به کارگیری هوش مصنوعی، بدون انجام تست‌های پیچیده‌تر، زاویه اصطکاک داخلی و چسبندگی خاک محاسبه شد. به این منظور از نمونه‌های دست‌نخورده از ۱۴ گمانه در بندرعباس که بر روی آنها آزمایش‌های اولیه‌ی ژئوتکنیک و برش مستقیم انجام گرفته بود، انتخاب و برای آموزش شبکه‌ی عصبی استفاده شدند. در این پژوهش تعداد ۱۹۵ شبکه در حالت‌های مختلف آموزش داده شد. به منظور دستیابی به بهترین عملکرد، شبکههای عصبی پیشخور ابتدا در حالت تک لایه و دو لایه با تعداد نورون‌های لایه میانی پایین آموزش داده شدند و تابع TRAIN BR به دلیل بالا بودن نسبت R (R=0/97) انتخاب و سپس با افزودن لایههای میانی به ۳، ۴ و ۵ لایه با تعداد نورون‌های لایه میانی (۵۰، ۴۰، ۳۰، ۲۰ و ۱۰) نورون شبکههای عصبی آموزش داده شدند. نتایج نشان داد شبکه‌ی MLP چهار لایه بهترین نتایج را نشان میدهد، برای این حالت R آموزش ۱، R تست 0/90 و R کل 0/98 می‌باشد. در نهایت به منظور صحت‌سنجی شبکه‌ی عصبی، تعداد ۱۵ نمونه انتخاب و پارامترهای ورودی شبکه در حالات بهینه ۲، ۳ و ۴ لایه آموزش داده و خروجی شبکه ارزیابی شد. برای پیشبینی چسبندگی، شبکه عصبی در حالت 4 لایه (0/99 =R2) و برای زاویه اصطکاک، شبکههای ۲، ۳ و ۴ لایه (0/99 =R2) بهترین خروجی را داشتند.
