12 نتیجه برای آلودگی
جلد 2، شماره 2 - ( 10-1386 )
چکیده
یکی از روش های مدیریت کیفی منابع آب زیرزمینی ارزیابی پتانسیل آلودگی است که با توجه به آن می توان حریم کیفی منابع آب زیرزمینی را تعیین و مدیریت مناسبی جهت کاربری اراضی مرتبط با سفره آبدار اعمال کرد. با توجه نفوذپذیری منطقه تغذیه در بخش عمده ای از دشت باغملک و مصرف زیاد کودهای کشاورزی در این منطقه، پتانسیل آلودگی آب زیرزمینی بررسی شده است. در این تحقیق برای ارزیابی پتانسیل آلودگی آب زیرزمینی دشت باغملک از روش AVI و مدل هایGOD و دراستیک (DRASTIC) استفاده شده است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که علیرغم درشتدانه بودن رسوبات سطحی در بخش نسبتاً وسیعی از دشت، پتانسیل آلودگی در محدوده وسیعی از منطقه پژوهش کم است. این موضوع با میزان نیترات موجود در آب زیرزمینی نیز مطابقت میکند. با توجه به پارامترهای بهکار رفته در ارزیابی پتانسیل آلودگی منطقه پژوهش، مهمترین عامل مؤثر در رابطه با کاهش آلودگی در منطقه پژوهش، ضخامت نسبتاً زیاد رسوبات ریزدانه ای است که در بخش وسیعی از منطقه در زون غیراشباع سفره آبدار قرار گرفته است.
تورج نصرآبادی،
جلد 9، شماره 2 - ( 4-1394 )
چکیده
بر خلاف شاخصهای فاکتور جابهجایی MF و کد ارزیابی ریسک RAC که آنها نیز نقش پیوندهای فلزی را در تفسیر آلودگی لحاظ میکنند، در شاخص جدید مستقیماً سهمی از مخاطره به فازهای احیا شونده و اکسید شونده داده شده است که این مسئله در هیچ یک از دو شاخص مذکور دیده نشده است. بهبیان دیگر در شاخص جدید پیوندهای فلزی که بهشکل بالقوه قابلیت رهاسازی فلز در محیط را دارند نیز با تخصیص وزنهای جداگانه در تفسیر مخاطره آلودگی موجود دخالت دارند. این مشخصه شاخص جدید امکان تفسیر واقعی آلودگی موجود فلزی بهویژه هنگامی که بخش چشمگیری از غلظت همۀ فلز در فازهای احیا شونده و اکسیدشونده جمع شده است را ممکن میسازد. وابستگی نبودن سطح مخاطره به غلظت کل در شاخص جدید سبب میشود تفسیری از مخاطره در سطوح مختلف غلظت کل ارائه شود. علاوه بر این توانایی شاخص در تفسیر مخاطره آلودگی فلزی فارغ از منبع تولید اعم از انسانساخت و طبیعی نداشتن قطعیتهای ناشی از تفکیک این دو نوع آلودگی را نیز کاهش میدهد.
محمود بابالار، علی رئیسی، جمال عبداللهی،
جلد 12، شماره 2 - ( 5-1397 )
چکیده
در این پژوهش اثر گازوئیل بر خواص فیزیکی و مکانیکی خاک رسی چسبنده بررسی شد. سپس تأثیر روش حرارتی و استفاده از دو نوع سورفکتنت بر مشخصات فیزیکی و مکانیکی خاک آلوده بررسی شد. خاک رسی چسبنده بهصورت مصنوعی با درصدهای گوناگون گازوئیل ( 10% و 5%) آلوده شد. بهمنظور پاکسازی خاک بهوسیلۀ اعمال حرارت نمونههای خاک آلوده شده در معرض حرارتهای 50، 100 و 150 درجۀ سانتیگراد قرار گرفت. علاوه بر آن پاکسازی با شویندههای سدیم دودسیل سولفات و تویین 80 نیز انجام شد. آزمایشهای فیزیکی و مکانیکی شامل دانهبندی، حدود اتربرگ، تراکم و مقاومت تکمحوری روی نمونههایی از خاک طبیعی آلوده شده و خاک پاکسازی شده از دو روش گفته شده انجام شد. نتایج نشان داد افزودن گازوئیل موجب تغییراتی در مشخصات فیزیکی و مکانیکی خاک میشود و این تغییرات تابعی از درصد گازوئیل است. علاوه بر آن نتایج پژوهشها نشان داد روش حرارتی و استفاده از شوینده در پاکسازی خاک مؤثر است.
سید داود محمدی، الهه حسین آبادی،
جلد 13، شماره 2 - ( 5-1398 )
چکیده
.آلودگی خاکها با هر کدام از فرآوردههای نفتی باعث تغییر در ویژگیهای زمینشناسی مهندسی خاکها شده و رفتار خاکها را تغییر میدهد. در این پژوهش بهمنظور بررسی تأثیر آلودگی ناشی از گازوییل بر فرسایشپذیری خاکها، محدودۀ انبار نفت همدان انتخاب گردید و به این منظور از دستگاه شبیهساز باران استفاده شد. براساس نتایج حاصل از بررسیهای صحرایی و آزمایشگاهی، سه لایه خاک در محدودۀ بررسی شده وجود دارد که مطابق ردهبندی یونیفاید در ردۀ SM قرار دارند و دارای مقادیر بسیار بالای آهک، یعنی 15/85% در لایۀ بالایی، 16/62% در لایۀ میانی و 72/88% در لایۀ پایینی هستند. تعیین ویژگیهای زمینشناسی مهندسی نمونهها با انجام آزمایشهای تعیین درصد رطوبت، دانهبندی و هیدرومتری، کلسیمتری، تعیین GS، حدود آتربرگ، تراکم استاندارد، برش مستقیم و مقاومت فشاری تکمحوری روی نمونههای غیرآلوده و آلوده به گازوییل انجام شد. برای بررسی اثر ویژگیهای زمینشناسی مهندسی نمونههای غیرآلوده و آلوده به گازوییل بر فرسایشپذیری با استفاده از دستگاه شبیهساز باران، از شیبهای 10، 20، 30 و 40 درجه، شدت بارش مشابه با میانگین شدت بارش منطقه و تراکم خاک با رطوبت بهینه استفاده شد. نتایج بهدست آمده نشان میدهد که آلودگی ناشی از گازوییل باعث کاهش مقادیر پارامترهای مقاومتی خاکهای منطقۀ بررسی شده و این کاهش مقادیر پارامترهای مقاومتی، خود باعث افزایش فرسایشپذیری خاکهای آلوده نسبت به خاکهای غیرآلوده شده است. بدین صورت که حداکثر مقدار فرسایش در سه لایۀ خاک در 19 و 15 درصد گازوییل تقریباً 3 برابر مقدار فرسایش در حالت غیرآلوده است.
مهدی زارع، علی مرادزاده، ابوالقاسم کامکار روحانی، فرامرز دولتی اردجانی،
جلد 14، شماره 3 - ( 9-1399 )
چکیده
از اصلیترین مشکلات در ارتباط با باطلههای معدنی، بحث تشکیل پسابهای معدنی بهصورت اسیدی تا قلیایی و انتقال فلزات سمی در مناطق پایین دست است. بنابراین ارزیابی پتانسیل آلودگی این نوع باطلهها امری پر واضح است. پژوهش حاضر با هدف پایش غلظت فلزات سنگین و ارزیابی پتانسیل تولید یا خنثیسازی آلودگی در باطلههای سرب و روی تیپ سولفیدی با میزبان کربناتی در معدن انگوران است. در این راستا، تعداد 47 نمونه از بخشهای مختلف سطح دمپ باطله برداشت و غلظت عناصر S، Ca و Mg و همچنین فلزات سنگین مانند As، Cd، Cr، Cu، Ni، Pb و Zn بهوسیلۀ روش ICP-MS تجزیه شد. از شاخص آلودگی بهمنظور پهنهندی ریسک آلودگی کل فلزات سنگین استفاده شد و سپس از روش استاتیکی اسید- باز اصلاح شده برای ارزیابی پتانسیل آلودگی استفاده و نتایج با روش کریجینگ مدلسازی شد. با توجه به مقادیر کم سولفور کل (کمتر از 1%)، تمام نمونهها پتانسیل خنثیسازی خالص بالایی با دامنه بین 990-49 کیلوگرم کربنات کلسیم بر تن از خود نشان دادند. بهمنظور تعیین منشأ خنثیسازی و تفسیر بهتر نتایج استاتیکی از رویکرد کانیشناسی (مجموع غلظت Mg+Ca) استفاده شد. نتایج رویکرد کانیشناسی با یک همبستگی بالا (99/0R=)با رویکرد آزمایشگاهی، کانی کلسیت را بهعنوان منبع اصلی خنثی ساز معرفی کرد همنظور اعتبارسنجی نتایج، تجزیه XRD روی 4 نمونه انجام و حضور کانی کلسیت بهعنوان فراوانترین و بارزترین منبع خنثیسازی تأیید شد.
خانم نجمه محمدی، دکتر گیتی فرقانی تهرانی، دکتر افشین قشلاقی،
جلد 16، شماره 4 - ( 10-1401 )
چکیده
زهاب اسیدی معدن یکی از مهمترین مشکلات زیستمحیطی مرتبط با معدنکاری و از مهمترین منابع آلوده کننده محیط زیست میباشد که بر اثر اکسایش کانیهای سولفیدی به ویژه پیریت تولید میشود. در این پژوهش، پتانسیل تولید اسید باطلههای کارخانه زغالشویی مهماندوست واقع در شمال شرق دامغان مورد مطالعه قرار گرفته است. به این منظور، مطالعات کانیشناسی، ژئوشیمیایی و آزمونهای استاتیک بر روی 7 نمونه معرف انجام شد. نتایج به دست آمده نشان میدهد که باطلههای زغالشویی نسبت به عناصر مس و منگنز بدون غنیشدگی، نسبت به نیکل و کبالت دارای غنیشدگی متوسط، نسبت به کروم، روی و آنتیموان دارای غنیشدگی قابل ملاحظه، نسبت به کادمیم و آرسنیک و سرب دارای غنیشدگی شدید و نسبت به سرب و مولیبدن دارای غنیشدگی بسیار شدید هستند. کانیهای موجود در باطلهها شامل کوارتز، موسکویت، کلینوکلر، کائولینیت، ایلیت، مونتموریلونیت، کلسیت و پیریت میباشد. در بیشتر باطلههای مورد مطالعه، pH گل اشباع کمتر از 3 و هدایت الکتریکی گل اشباع بیشتر از 2000 میکروموس بر سانتیمتر میباشد و پتانسیل خنثیسازی خالص (NNP) کمتر از 20- است. همچنین در بیشتر نمونهها پتانسیل تولید اسید خالص (NAPP) مثبت است و نسبت پتانسیل خنثیسازی (NPR) کمتر از 1 میباشد. pH تشکیل اسید خالص (NAG pH) این نمونهها کمتر از 5/4 و نسبت ظرفیت خنثیسازی اسید به حداکثر پتانسیل تولید اسید (ANC/MPA) کمتر از 1 است. با توجه به نتایج آزمونهای استاتیک، احتمال تولید زهاب اسیدی توسط باطلههای مورد مطالعه وجود دارد، بنابراین اعمال تمهیدات مدیریتی به منظور کنترل تولید اسید در منطقه ضروری است.
مهندس عباس صفری، دکتر امید توسلی، دکتر خلیل رضایی، دکتر سید حمید لاجوردی،
جلد 17، شماره 1 - ( 1-1402 )
چکیده
مدیریت پسماند یکی از نیازهای اصلی هر جامعه بوده، که بسته به میزان تولید و ترکیب آن، دارای گزینههای مختلفی از جمله استفاده از دفن زباله است، که ویژگیهای ساختگاه اولین و مهمترین گام در انتخاب محل این مدفن زبالهها میباشد و مستلزم ارزیابیهای متعدد و مستمر آنها بویژه مطالعات پایش آلودگی آب و خاک است. در این مقاله، مطالعات ژئوالکتریکی و ژئوشیمی جهت این پایشها در محدوده اراضی محل دپوی زباله در شهر دماوند مشتمل بر 24 سونداژ ژئوالکتریکی قائم با آرایه شلومبرگر در قالب 4 پروفیل در طی سه دوره زمانی انجام پذیرفت. همچنین تعداد 3 نمونه آب و 5 نمونه خاک و یک نمونه شیرابه نیز در طی دو دوره زمانی برداشت شده و برای آنالیز به آزمایشگاه ارسال شدند. نتایج آزمایشها نشان میدهند که خاک در محل تجمع و دفن زبالهها تا عمق دو متری آلوده شده و این آلودگی بسمت جنوب در حال گسترش میباشد، اما وجود یک لایه سیمانته شده مانع از نفوذ شیرابه به اعماق پایینترگردیده و بدلیل سطح ایستابی نسبتاً عمیق، آب زیرزمینی نیز دچار آلودگیهای فعلی و آتی نخواهد شد. همچنین زیاد بودن عمق سفره آب زیرزمینی، ضخامت ناحیه غیراشباع خاک، مدت زمان کوتاه دفن مواد، بارندگی کم و تبخیر تقریباً زیاد نیز باعث کاهش شیرابه تولیدی گردیده و pH آن در فصل خشک، قلیایی و در فصل مرطوب اسیدی شده است. در این محدوده در حال حاضر مقادیر EC، TDS و سایر ترکیبات یونی و فلزی، پایینتر از حد مجاز استانداردها بوده و هیچگونه آسیب زیستمحیطی به دنبال نخواهند داشت.
دکتر سید یحیی میرزایی، دانشجوی دکتری زهرا چقازردی، دکتر منوچهر چیت سازان، دکتر فرشاد علیجانی،
جلد 17، شماره 1 - ( 1-1402 )
چکیده
دشت اوان در استان خوزستان در جنوب غربی شهرستان اندیمشک قرارگرفته است. آب زیرزمینی ازجمله منابع آب موجود برای آبیاری، شرب و صنعت در این منطقه به شمار میرود. بدین منظور با توجه به اهمیت بررسی کیفیت آب زیرزمینی دشت اوان پارامترهای هیدروشیمیایی و همچنین وضعیت آلایندگی نیترات مورد ارزیابی و بررسی قرارگرفته است. نیترات در سطح جهان از گستردهترین آلاینده آبهای زیرزمینی بهحساب میآید. بااینحال، مطالعات اندکی بر روی این آلاینده در دشت اوان انجامشده است، در این راستا، برای بررسی کیفیت آبهای زیرزمینی این منطقه با تأکید بر آلودگی نیتراتِ، در شهریورماه سال آبی(1401- 1400) از 22 حلقه چاه در این دشت نمونهبرداری و پارامترهای صحرایی(دما، pH, EC)، غلظت عناصر عمده(,Ca2+,Mg2+ Na+, K+, Cl-, So42-, Hco32- ,Co32-) و نیترات مورداندازهگیری قرار گرفت. نتایج تحلیل عاملی نشان داد که بهطورکلی سه عامل اول یعنی عناصر EC, Na+, K+, Mg2+, Ca2+, Cl-, So42- در عامل اول، pH, Hco32- در عامل دوم و No3- در عامل سوم، با مجموع 72/89 درصد بیشترین تغییرات را در آبخوان دشت اوان دارند. تیپ غالب دشت سولفات_کلسیک است. آنالیز خوشهبندی سلسله مراتبی تعداد سه خوشه برای منطقه بندی دادههای نیترات را نشان میدهد و بهطورکلی تغییرات غلظت یون نیترات در آب زیرزمینی آبخوان اوان متأثر از اندازه ذرات خاک موجود در منطقه، عمق آب زیرزمینی و استفاده از کودهای شیمیایی است.
مجید دشتی برمکی، زهرا یزدانی نوری، مسعود مرسلی،
جلد 17، شماره 4 - ( 10-1402 )
چکیده
طراحی و بهینهیابی شبکه پایش کیفی در محدودههای با چند زیرحوضه نیازمند آگاهی از معیارهای مؤثر بر آنها است بهنحوی که در هر زیرحوضه، وجود یا عدم وجود ایستگاه پایش و پارامترهای لازم برای این عملیات تعیین گردد. در این راستا، استفاده از شاخص آلودگی آب سطحی وراستیک میتواند مفید واقع شود. مدل وراستیک روشی کاربردی و پیشرفته برای ارزیابی ریسک و پتانسیل آلودگی در زیر حوضههای آبریز است. پایش کیفی محدوده مطالعاتی شمیل تخت به دلیل تأمین آب آشامیدنی شهر بندرعباس از اهمیت بسیاری برخوردار است. ازاینرو، بهمنظور ارزیابی ریسک آلودگی در این دشت، ابتدا محدوده با استفاده از نرمافزار Global Mapper به 16 زیر حوضه تقسیم شده است. شاخص وراستیک بهصورت لایههای اطلاعاتی مختلف ارائه و عدد آن برای هر زیرحوضه با رتبهدهی به روش قضاوت کارشناسانه، وزندهی به روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و ادغام لایهها با استفاده از همپوشانی وزنی محاسبه شد. نتایج نشان داد که سه زیرحوضه دارای ریسک بالا و سه زیرحوضه دارای ریسک پایین هستند. سپس، بر اساس وضعیت آبراهههای جاری در هر زیرحوضه، شاخص آلودگی در هر کدام و میزان اهمیت آنها، تعداد ایستگاههای پایش کیفی و پارامترهای ضروری در این حیطه تعیین شدند. بر این اساس، 5 ایستگاه پیشنهادی در نقاط مختلف به 10 ایستگاه هیدرومتری موجود افزوده شد. در 15 ایستگاه نهایی، سنجش پارامترهای عمومی و یونهای اصلی در دستور کار پیشنهادی قرار گرفت. همچنین، سنجش پارامترهایی نظیر فسفات/فسفر و نیترات/نیتریت در دستور کار 6 زیرحوضه و فلزات سنگین در دستور کار 3 زیرحوضه قرار گرفت.
دکتر سپیده شکور، دکتر منوچهر چیت سازان، دکتر سید یحیی میرزایی،
جلد 18، شماره 2 - ( 6-1403 )
چکیده
یکی از روشهای مناسب برای جلوگیری از آلودگی آبهای زیرزمینی، شناسایی مناطق آسیبپذیر آبخوان است. دشت دزفول اندیمشک دارای دو لندفیل با عدم رعایت استاندارهای کامل در دفن زباله و یک رودخانه تغذیه کنندهی آبخوان است که میتوانند آلایندهای بالقوه برای آبخوان باشند، لذا ارزیابی پتانسیل آلودگی در این آبخوان، موضوعی ضروری و قابل توجه است. جهت تحقق این هدف برای نخستینبار در این منطقه ارزیابی پتانسیل آلودگی آبخوان با تکیه بر آسیبپذیری ذاتی (DRASTIC) و آسیبپذیری ویژه (DLR) انجام شد و در نهایت پتانسیل آلودگی (PC) در منطقه ارزیابی گردید. براساس نتایج مقدار شاخص آسیبپذیری ذاتی از 106 تا 162 متغیر است و دارای دو رده آسیبپذیری متوسط و زیاد است بهطوری که آسیبپذیری زیاد مربوط به حاشیه غربی دشت و نزدیک به خروجی دشت و همچنین در میانه دشت با روند شمال شرقی - جنوب غربی است و آسیبپذیری کم مربوط به شمال و جنوب منطقه است. مقدار شاخص آسیبپذیری ویژه از ۲۵ تا ۷۵ متغیر است که براساس نظر کارشناسی در دو ردهی آسیبپذیری کم و متوسط قرار میگیرد. بیشترین آسیبپذیری ذاتی در میانه دشت و در اطراف رودخانه دز است. براساس نتایج، پتانسیل آلودگی (PC) آبخوان، بین 130 تا 207 متغیر است که ناشی از هر دو نوع آسیبپذیری ویژه و ذاتی است و در سه ردهی متوسط، زیاد و خیلی زیاد قرار میگیرد که عمدتاً متأثر از عوامل، رودخانه، کاربری اراضی، خاک و هدایت هیدرولیکی است.
دکتر حمیدرضا ناصری، مهندس مریم عرب، دکتر زهرا کی همایون،
جلد 18، شماره 2 - ( 6-1403 )
چکیده
مطالعه فرآیندهای هیدروژئوشیمیایی آبخوان و بررسی دقیق آلایندههای آبزیرزمینی برای کنترل آلودگی و جلوگیری از پیامدهای زیستمحیطی آن دارای اهمیت ویژهای است. هدف از این پژوهش، بررسی تأثیر رودخانه سیاهرود بر آلودگی سرب و نیترات آبهای زیرزمینی دشت قائمشهر-جویبار است. بدین منظور دو نمونه آب سطحی از رودخانه سیاهرود، قبل و بعد از شهر قائمشهر و 13 نمونه آبزیرزمینی از 13 حلقه چاه، واقع در بستر رودخانه سیاهرود در سه دوره طی سال 1398 تا 1399 برداشت شده است. غلظت یونهای نیترات، سرب و اکسیژن محلول نمونهها در آزمایشگاه شرکت آب منطقهای مازندران مورد سنجش قرار گرفته است. ارزیابی آلودگی منابع آبی گسترده، بیانگر آن است که تخلیه فاضلابهای شهری، روستایی و صنعتی و زهآبهای کشاورزی به رودخانه سیاهرود، باعث افزایش غلظت یونهای نیترات و سرب در آبهای زیرزمینی شده است. با توجه به جهت جریان آب زیرزمینی و تبادلی که بین رودخانه و آبخوان وجود دارد و تخلیه مستقیم منابع آلاینده به آب سطحی، رودخانه سیاهرود بر آلودگی آبهای زیرزمینی دشت قائمشهر در بالادست شهر و برخی از بخشهای میانی گستره تأثیرگذار بوده است؛ اما در پایین دست شهر، منابع آلاینده به صورت مستقیم بر آلودگی آبزیرزمینی تأثیر میگذارد.
خانم شقایق سمیعی راد، دکتر گیتی فرقانی، دکتر هادی جعفری،
جلد 18، شماره 3 - ( 9-1403 )
چکیده
به منظور مطالعه هیدروشیمی و ارزیابی کیفیت آب رودخانه گرمابدشت، 10 نمونه آب در خرداد ماه 1401 در طول رودخانه برداشت شد. ویژگیهای فیزیکوشیمیایی (pH، هدایت الکتریکی، جامدات حل شده کل)، غلظت یونهای اصلی و پارامترهای بیولوژیکی و میکروبی (مقدار اکسیژن حل شده، اکسیژنخواهی زیستی، اکسیژنخواهی شیمیایی و باکتریهای کلیفرم) توسط روشهای استاندارد اندازهگیری شد. نتایج بدست آمده نشان میدهد که pH نمونههای آب بین 7/9 تا 8/4 و مقدار هدایت الکتریکی نمونههای آب بین 376 تا 665 میکروزیمنس بر سانتیمتر متغیر است. از نظر سختی نمونههای آب در رده سخت قرار میگیرند. غلظت یونهای اصلی، فسفات و نیترات در محدوده مجاز برای آشامیدن است. با محاسبه نسبتهای یونی و رسم نمودار دورو، مشخص شد که شیمی آب رودخانه گرمابدشت توسط فرآیند انحلال کنترل میشود. موقعیت نمونهها بر روی نمودار پایپر نشان میدهد که تیپ و رخساره نمونههای آب رودخانه بیکربناته کلسیک، بیکربناته منیزیک و سولفاته کلسیک میباشد. بر اساس نمودار ویلکاکس، آب رودخانه گرمابدشت برای مصارف کشاورزی مناسب است. پارامترهای سدیم کربنات باقیمانده و درصد سدیم نیز مؤید این نتیجهگیری است، اما بر اساس شاخص خطر منیزیم، آب رودخانه گرمابدشت برای مصرف کشاورزی نامناسب است. نتایج آنالیزهای بیولوژیکی و میکروبی نشان میدهد که مقدار اکسیژن حل شده همه نمونهها در حد مجاز است، اما میزان اکسیژنخواهی زیستی و اکسیژنخواهی شیمیایی در برخی ایستگاهها به دلیل ورود پساب دامداریها و کشاورزی از حد مجاز فراتر رفته است. همچنین تمام نمونهها دارای آلودگی میکروبی هستند که این امر می تواند بر سلامت مصرف کنندگان آب رودخانه گرمابدشت تأثیرات منفی داشته باشد. بررسی شاخص کیفیت آب نیز نشان میدهد که به جز نمونههای بالادست، کیفیت سایر نمونهها برای مصرف شرب در رده بد تا متوسط قرار دارد.