مرتضی کرمی، راحب باقرپور، داراب رئیسی گهرویی، لهراسب فرامرزی،
جلد 8، شماره 2 - ( 6-1393 )
چکیده
پروژۀ تونل انتقال آب سبزکوه، بهطول تقریبی ۱۱ کیلومتر بهمنظور انتقال 90 میلیون مترمکعب آب در سال از حوزۀ سبزکوه به سد چغاخور در استان چهارمحال و بختیاری و در حدود ۸0 کیلومتری جنوب شهرکرد در حال بررسی است. با توجه بهطول زیاد تونل و لزوم اجرای هرچه سریعتر و ایمن این طرح و با عنایت به میزان اندک تونلسازی با روشهای سنتی، استفاده از روش حفاری مکانیزه با در اولویت کار قرار گرفته است. بهعلت محدودیت دامنۀ کاربرد TBMها در شرایط پیچیده و نامطلوب زمینشناسی، انتخاب این ماشینها با بررسیهای دقیق دستگاه و شرایط محیط انجام میشود. شرایط زمینشناسی و خصوصیات ژئومکانیکی تودهسنگ از جمله مهمترین پارامترهایی است که همواره اجرای تونلها را تحتالشعاع قرار داده و میتواند در انتخاب نوع TBM مناسب، نقش بهسزایی داشته باشد. در این تحقیق با تعیین مهمترین خواص ژئومکانیکی و شرایط زمینشناسی تودهسنگ منطقۀ بررسی شده، و تفسیر نتایج حاصل از گمانههای ژئوتکنیکی، آزمایشهای آزمایشگاهی و صحرایی و تدقیق آنها با مشاهدات و برداشتهای صحرایی، تودهسنگی مسیر تونل بهوسیلۀ سه سیستم طبقهبندی مهندسی RMR، Q و GSI به سه زون ژئوتکنیکی تفکیک شد. سپس عملکرد انواع TBMهای باز، تکسپری و دوسپری برای حفاری در سنگ، بر اساس مقاومت مادهسنگ، خصوصیات کمی و کیفی درزهها، عرض نواحی برشی و گسله، سطح آب زیرزمینی و نیز شدت مچالهشوندگی تودههای سنگی در هر زون بررسی شد و در نهایت TBM دو سپری بهعنوان مناسبترین دستگاه برای حفاری تونل سبزکوه پیشنهاد شد.
مهندس مجید طارمی، دکتر عباس افتخاری، دکتر جعفر خادمی حمیدی، مهندس مهدی سعیدی،
جلد 19، شماره 6 - ( 10-1404 )
چکیده
سامانه انتقال آب سبزکوه در ناحیه زاگرس شامل کانال روباز، تونل و بند انحرافی امکانسنجی شد. در این مرحله به مخاطرات زیستمحیطی ناشی از اجرای آن بر رودخانه سبزکوه، تالاب چغاخور و منابع آب زیرزمینی منطقه، به قدر کفایت اهمیت داده نشد. تنها به دلیل تاثیرات زیستمحیطی احداث کانال روباز بر منطقه جنگلی چارطاق، مسیر تونل تغییر کرد و کانال نیز حذف شد. در این راستا، طول تونل نیز به حدود 11 کیلومتر افزایش پیدا کرد. این در حالیست که در مسیریابی جدید به عبور از نواحی مشکلدار و پیچیده زمین، اندرکنش حفاری تونل و منابع آب زیرزمینی و چشمهها و به تبع آن محیط زیست منطقه اهمیت داده نشد. با توجه به مدل زمینشناسی، مسیر جدید تونل با برخورد به زونهای خردشده و گسله همراه با هجوم آب بود. این مخاطرات لزوم انتخاب TBM با انعطافپذیری بالا در عبور از این نواحی را اجتنابناپذیر کرد. در متراژ 484، برخورد به گسل سولقان و عدم توانایی TBM در عبور از آن، موجب گیرکردن ماشین حفاری شد. در ادامه، زهکشی آب موجب خشکشدن چشمه آلوقره و کم آبشدن چشمه شیرکشته و تبعات زیستمحیطی و اجتماعی منفی در منطقه شد. در این راستا، آزادسازی TBM با ساخت دو گالری انجام شد. در نهایت با توجه به مشکلات بهوجود آمده TBM از تونل بیرون آورده و عملیات حفاری تونل نیز متوقف شد. چالشهای بهوجود آمده در این پروژه، لزوم برنامهریزی در انتخاب مسیر و TBM همچنین ارزیابی زیستمحیطی در تمام مراحل امکانسنجی تا بهرهبرداری و بررسی اندرکنش آنها با یکدیگر را نشان میدهد.
