در چند دهه اخیر، به دلیل رشد غیرضروری مخارج سلامت کشورهای در حال توسعه و نیز اهمیت رفتار پزشکان در بازار سلامت، بررسی عوامل مؤثر بر مخارج سلامت از یک سو و نظریه تقاضای القایی پزشکان از سوی دیگر به یکی از موضوعات مهم حوزه اقتصاد سلامت، تبدیل شده است. بنابراین این پژوهش با به کارگیری داده¬های جمع¬آوری شده از طریق تکمیل فرم¬های جمع¬آوری اطلاعات توسط روانپزشکان و بیماران در استان آذربایجان¬شرقی در سال 1395 و با استفاده از روش الگوسازی سلسله مراتبی خطی (HLM) به بررسی عوامل مؤثر بر مخارج متوسط حاصل از یک بار مراجعه به پزشک و فرضیه تقاضای القایی توسط روان¬پزشکان در استان آذربایجان شرقی پرداخته است. نتایج این مطالعه نشان می¬دهد که در بخش روان¬پزشکی با وجود این که روان¬پزشکان از نوع «پزشکان متمایل به سود نقدی» هستند، القای تقاضای غیرضروری توسط پزشکان (PID) وجود ندارد. همچنین نتایج این مطالعه حاکی از آن است که درآمد بیمار، میزان تحصیلات بیمار و شرایط بیماری بر مخارج متوسط حاصل از هر بار مراجعه به پزشک اثر معنی¬داری دارند. بر اساس نتایج مذکور پیشنهاد می¬شود در راستای کاهش مخارج غیرضروری، سیاست¬گذاری¬های لازم جهت افزایش اطلاعات بیماران در مورد مراقبت¬های پزشکی انجام گیرد و نظارت و کنترل دولت بر سیستم سلامت کشور افزایش یابد.
