دوره 24، شماره 75 - ( 10-1403 )
جلد 24 شماره 75 صفحات 73دوره56فصل__Se |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
karimi Z, Mokhtari D. Investigating the Effect of Tectonic Activities on River Systems (Eastern Slope of Mullah Dagh. Zanjan province). jgs 2024; 24 (75) :56-73
URL: http://jgs.khu.ac.ir/article-1-3956-fa.html
URL: http://jgs.khu.ac.ir/article-1-3956-fa.html
کریمی زینب، مختاری داود. بررسی اثر نو زمین ساخت بر سیستم‌های رودخانه‌ای (مطالعه موردی: دامنه‌ی شرقی ملاداغی. استان زنجان). نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی. 1403; 24 (75) :56-73
زینب کریمی* 
1، داود مختاری2
1، داود مختاری2
1- ژئومورفولوژی، گروه زئومورفولوژی، دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز ، zeinabkarimi.21@gmail.com
2- ژئومورفولوژی، گروه زئومورفولوژی، دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز
2- ژئومورفولوژی، گروه زئومورفولوژی، دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز
چکیده: (3716 مشاهده)
رودخانه ها، اشکال محیطی هستند که به تغییرات بستر خود به شدت واکنش نشان می دهند. تکتونیک مهمترین عامل تأثیرگذار بر مورفولوژی رود است، به طوریکه موجب تغییرات بسزایی در سیستم های رودخانه ای می شود. در این پژوهش با استفاده از مدل رقومی ارتفاعی (DEM)، سیستم اطلاعات جغرافیایی (GlS) و Global mapper 13 ، اثر فعالیت های تکتونیکی بر سیستم های رودخانه ای در دامنه ی شرقی ملاداغی واقع در جنوب شرقی استان زنجان در محیط GlS مورد استفاده قرار گرفته است. ابتدا تصاویر ماهواره ای و نقشه های مورد نیاز (نقشه های زمین شناسی توپوگرافی و ...) تهیه شد. برای دست یابی به اهداف تحقیق از شاخص های فعالیت تکتونیکی از جمله شاخص سنوزیته چبهه کوهستان (Smf)، شکل حوضه (Bs)، تراکم زهکشی (P)، گرادیان طولی رودخانه (Sl)، عدم تقارن حوضه ( Af)، انتگرال هیپسومتریک (Hi)، تقارن توپوگرافی حوضه (T)، نسبت پهنای کف دره به ارتفاع آن (Vf)، استفاده شده است. از ترکیب این شاخص ها با یکدیگر شاخص فعالیت های تکتونیکی IAT به دست می آید. نتایج به دست آمده از طریق شاخص IAT بیانگر فعلا بودن تکتونیک و نئوتکتونیک در حوضه های آبریز اردجین و ابهر و فعالیت های متوسط در حوضه آبریز زره باش می باشد. تأثی این فعالیت ها بر سیستم های رودخانه ای با استفاده از شاخص های تکتونیکی انجام شده است که در حوضه های مورد مطالعه متفاوت می باشد که به صورت پیج و خم رودخانه (رودخانه اصلی)، تشکیل مخروط افکنه حوضه آبریز اردجین، کج شدگی حوضه های مورد مطالعه و شکل حوضه ها (کشیدگی حوضه آبریز زره باش) می باشد
واژه‌های کلیدی: نوزمین ساخت، شاخص‌های مورفوتکتونیک، سیستم‌های رودخانه‌ای، دامنه‌ی شرقی ملاداغی، (استان زنجان)
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
ژئومورفولوژی
فهرست منابع
1. ابراهیمی مجید؛ امیراحمدی ابوالقاسم؛ زنگنه اسدی محمدعلی. (1393). ارزیابی شاخص¬های تکتونیک فعال در مرز ساختاری البرز جنوبی (مطالعه موردی: حوضه¬های حبله رود، ایوانکی و جاجرود)، فصلنامه بین‌المللی پژوهشی تحلیلی زمین پویا، 1 (7): 35-55.
2. تقیان علیرضا. (1394)، بررسی نقش تکتونیک در مورفولوژی، تقطیع و تحول مخروط افکنه موغار (شمال اردستان)، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، 30 (1): 119-134.
3. جعفری غلامحسن؛ رستم¬خانی اصغر (1395)، شواهد ژئومورفولوژیکی گسل¬های ارمغانخانه و تهم، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 16 (43): 173-149.
4. حبیب الهیان محمود؛ رامشت محمدحسین. (1392). کاربرد شاخص¬های ارزیابی تکتونیک جنبا در برآورد وضعیت تکتونیکی بخش علیای زاینده¬رود، فصلنامه جغرافیا و توسعه، 10(26): 99-112.
5. حسینی سیده افرا؛ سلگی علی. (1394). ارزیابی نسبی تکتونیک فعال با استفاده از روش¬های مورفومتری در منطقه بیساران، دومین کنفرانس ملی زلزله دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره).
6. ساعدموچشی شمس اله. بررسی نقش تکتونیک در نیمرخ طولی حوضه¬های زهکش طاقدیس نوا کوه، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته ژئومورفولوژی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، (1391).
7. سهرابی آرش؛ بیگی سهیلا (1395)، بررسی شاخص¬های ژئومورفیک و مورفوتکتونیکی برای ارزیابی تکتونیک فعال در محدوده آبدوغی، شمال شرق یزد، ایران مرکزی، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 16 (40): 28-7.
8. مختاری داود. (1384). نقش نو زمین‌ساخت در تکامل سامانه¬های رودخانه¬ای در کواترنر مطالعه موردی رودخانه¬های دامنه شمالی میشوداغ، فصلنامه علوم زمین، 15 (57): 64-77.
9. مددی عقیل؛ رضایی مقدم محمدحسین؛ رجایی عبدالحمید. (1383). تحلیل فعالیت¬های نئوتکتونیک با استفاده از روش‌های ژئومورفولوژی در دامنه‌های شمال غربی تالش (باغ روداغ)، نشریه پژوهش¬های جغرافیایی، 36 (48): 123-104.
10. نجفی اسماعیل؛ صفاری امیر؛ قنواتی عزت اله؛ کرم امیر. (1393) ارزیابی فعالیت¬های نو زمین‌ساختی با استفاده از شاخص¬های ژئومورفیک در حوضه¬های آبریز کلان‌شهر تهران، نشریه تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، 1 (4): 1-22.
11. یمانی مجتبی؛ علمی¬زاده هیوا. (1393)، تأثیر نو زمین‌ساخت در مورفولوژی شبکه زهکشی حوضه آبخیزنچی با استفاده از شاخص‌های ژئومورفیک و مورفومتریک، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، 29 (1): 9-22.
12. یمانی مجتبی؛ مقصودی مهران؛ قاسمی محمدرضا، محمدنژاد وحید. (1391). شواهد مورفولوژیکی و مورفومتریکی تأثیر تکتونیک فعال بر مخروط افکنه¬های شمال دامغان، پژوهش¬های جغرافیای طبیعی، 44 (2): 1-18.
13. Bull W.B. Mcfadden, L.D. (1977),"Tectonic geomorphology north and south of the Garlock fault, California; In: Doehring", D.O. (Ed.), Geomorphology in arid regions. Proceedings of the 8th Annual Geomorphology Symposium. State University of NewYork, Binghamton, 115-138 [DOI:10.4324/9780429299230-5]
14. Cox, P. T, Van Arsdale, R. T, Harris, J. B. (2001), Identification of possible Quaternary Deformation in the northern Mississipi Analysis of drainage-basin asymmetry. GSA Bulletin, 615-624. https://doi.org/10.1130/0016-7606(2001)113<0615:IOPQDI>2.0.CO;2
https://doi.org/10.1130/0016-7606(2001)113<0615:IOPQDI>2.0.CO;2 [DOI:10.1130/0016-7606(2001)1132.0.CO;2]
15. Gaidzik, K. Tereso, M. Herrera, R. (2016), Geomorphic indices and relative tectonic uplife in the Guerrero sector of the Mexican forearc, Geoscience Frontiers, 1-18. [DOI:10.1016/j.gsf.2016.07.006]
16. Ebrahimi, M. Amir Ahmadi, A.H; Zanganeh Asdi,.M.A. (2013). Evaluation of active tectonic indicators in the southern Alborz structural border (case study: Hableroud, Ivanki and Jajroud basins), International Geodynamic Analytical Research Quarterly, (7)1, 35-55. (in Persian). https://www.sid.ir/paper/91555/fa
17. Ghanavati, E. Yamani, M. Karimi, H. (2016), Quantitative assessment of relatie tectonic activity in the Alamarvdasht river basin, south of iran, Natural Environment change. 99-110. https://jnec.ut.ac.ir/article_60991_b5710d94bded1f127db4d99507752d46.pdf
18. Habib Elhian, M. Ramsht, M.H. (2012). The application of tectonic evaluation indicators of Jenba in estimating the tectonic status of the upper part of Zayandeh River, Quarterly of Geography and Development, (26) 10, 112-99. (in Persian). https://ensani.ir/file/download/article/20121215093126-9505-47.pdf
19. Hamdouni, R.E. Irigaray, C. Fernandez, T. Chancon, J. Keller E,A. (2008),Assessment ofRelative Active Tectonic, South WestBorder of the Sierra Nevada (southern spain), Geomorphology, 150-173. [DOI:10.1016/j.geomorph.2007.08.004]
20. Hosseini, A. Selagi, A. (2014). Relative evaluation of active tectonics using morphometric methods in Bisaran region, the second national earthquake conference of Imam Khomeini International University (RA). (in Persian). https://civilica.com/doc/362636/
21. Jafari GH.H. Rostamkhani, A. (2016), Geomorphological Evidences of Armaghanekhane and Teham Faults, Journal of Applied Researches in Geographical Sciences, (43) 16, 149-173. (in Persian). https://ensani.ir/file/download/article/20170531141526-9495-325.pdf
22. Mokhtari, D. (1384). The role of new land construction in the evolution of river systems in the Quaternary, a case study of rivers in the northern slopes of Madhagh, Scientific Quarterly Journal of Geosciences, (57) 15, 64-77. (in Persian). https://www.sid.ir/paper/31657/fa
23. Maddi, A. Rezai Moghadam, M. H. Rajaee, A. H. (2004). Analysis of neotectonic activities using geomorphological methods in the northwestern domains of Talash (Bagh Rudagh), Geographical Research Journal, (48) 36, 104-123. (in Persian). https://jrg.ut.ac.ir/article_10014.html
24. Najafi, I. Safari, A. Qanawati, E. Karam, A. (2013) Evaluation of new tectonic activities using geomorphic indicators in the watersheds of Tehran metropolis, Journal of Spatial Analysis of Environmental Hazards, (4) 1, 1-22. (in Persian). https://ensani.ir/file/download/article/20170208114841-10083-22.pdf
25. Nggapana. M, Owona. S, Owono. F, EngelbertMpesse. J, Youmen. D, Lissom. J, MvondoOndoa. J, Emmanuel E. Georges. (2018), Tectonics, Iithology climate Contorls Of Morphometric Parameters Of the Edea _ Eseka region (SW Cameroon, Center Africa): Implications on Equatorial rivers and Iandforms, Journal of African Earth Sciences, 219-232. [DOI:10.1016/j.jafrearsci.2017.11.008]
26. Saed Mochshi, SH. Investigating the role of tectonics in the longitudinal profile of Taghdis Nava Koh drainage basins, Master's Thesis, Department of Geomorphology, Faculty of Geography, Hakim Sabzevari University, (2013). (in Persian).
27. Sohrabi, A. Beigi, S. (2016), Investigating geomorphic and morphotectonic indicators to evaluate active tectonics in the Abdoghi region, northeast of Yazd, Central Iran, Journal of Applied Researches in Geographical Sciences, (40) 16, 7-28. (in Persian). https://ensani.ir/file/download/article/20161123150418-9495-293.pdf
28. Taghian, A.R. (2014), Investigating the role of tectonics in the morphology, intersection and evolution of the Moghar alluvial fan (North Ardestan), Geographical Researches, (1)30, 119-134. (in Persian). https://jgr.ui.ac.ir/article_18095_a9ca7ea29fa8d4396dbcd104807348bf.pdf
29. Yemani, M. Elmi-zadeh, H. (2013), the effect of new land construction on the drainage network morphology of the watershed using geomorphic and morphometric indices, Geographical Researches, (1) 41, 9-22. (in Persian). https://www.sid.ir/paper/29981/fa
30. Yemani, M. Maqsodi, M. Ghasemi, M. R. Mohammadnejad, V. (2011). Morphological and morphometric evidences of active tectonic influence on North Damghan alluvial cone, Natural Geology Research, (2) 44, 1-18. (in Persian). https://journal.ut.ac.ir/article_29203_df51d553ce378afa181d90df010da664.pdf
31. Zibret. G, zibrat. L. (2017), River gradient anomalies reveal recent tectonic movements when assuming an exponential gradient decrease along a river course, Geomorphology, 43-52. [DOI:10.1016/j.geomorph.2016.12.017]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
CC BY
نشریه «تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی» به‌طور کامل الزامات انتشار دسترسی آزاد را طبق«CreativeCommons Attribution 4.0 International License (CC BY 4.0)» رعایت می‌کند.
