دوره 26، شماره 80 - ( 1-1405 )
جلد 26 شماره 80 صفحات 0دوره0فصل__Se |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Hedjazizadeh Z, karbalaee A, fatahian M. (2026). Analysis of Decadal Variations in Geopotential Pressure over the Territory of Iran. jgs. 26(80),
URL: http://jgs.khu.ac.ir/article-1-4448-fa.html
URL: http://jgs.khu.ac.ir/article-1-4448-fa.html
حجازی زاده زهرا، کربلایی دریی علیرضا، فتاحیان مختار.(1405). واکاوی تغییرات دههای فشار ژئوپتانسیل در گستره ایران تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی 26 (80)
1- ، karbalaee@khu.ac.ir
چکیده: (246 مشاهده)
در این پژوهش، با هدف تحلیل دقیقتر دینامیک فضایی سامانه پرفشار جنبحارهای در تابستان ایران، از دادههای روزانه ERA5 (1980–2020) و روش آماری Getis-Ord Gi* برای شناسایی هاتاسپاتهای معنادار (p < 0.01) در توزیع ارتفاع ژئوپتانسیل تراز 500 هکتوپاسکال (Z500) در فصل گرم سال (ژوئن–آگوست) استفاده شد. نتایج نشان داد که بیشینه آماری هاتاسپات در جولای رخ میدهد: خوشه داغ با Z score تا 4.1 + (سطح اطمینان 99%) در جنوب غرب ایران (27°–32°N، 48°–60°E) شکل میگیرد که بیانگر فراترین انحراف مثبت از میانگین بلندمدت Z500 است. در مقابل، خوشه سرد با Z score تا −10.2 در شمال غرب (آذربایجان غربی و کردستان) قرار دارد کمترین مقدار گزارششده در کل دوره و نشاندهنده کاهش ژئوپتانسیل ناشی از توپوگرافی البرز-زاگرس و فعالیت سامانههای میانعرضی. تحلیل هیستوگرام Z scoreها تأیید میکند که توزیع در جولای دوکُلهای و بهوضوح دوگانه است: فراوانی بالا در بازههای [2.5+, 4.1+] و [10.2−, 2.5−]، در ناحیه Z ≈ 0، نشاندهنده جداشدگی قوی فضایی بین خوشههای داغ و سرد است. علاوه بر این، عدم وجود خوشههای معنادار در نیمه شرقی (مرکز و شرق ایران) که در هر سه ماه مشاهده شد، گویای حضور یک «زون انتقالی» پویا است که تحت تأثیر رقابت بین جریانهای جنبحارهای و میانعرضی قرار دارد. در آگوست، با وجود افزایش مطلق Z500 به فراتر از 5890 متر، Z score کاهش یافته (4.0+)، که نشان میدهد گرمای تجمعی سطح باعث بالارفتن مطلق Z500 شده، اما ناهنجاری آماری آن نسبت به جولای ضعیفتر است. این یافتهها حاکی از آن است که پیک دینامیکی پرفشار جنبحارهای ایران با تأخیر یکماهه نسبت به پیک گرمای سطحی رخ میدهد .
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
اب و هواشناسی
فهرست منابع
1. حجازیزاده، زهرا؛ 1372. بررسی سینوپتیکی نوسانات فشارزیاد جنب حاره. رساله دکتری جغرافیای طبیعی. دانشگاه تربیت مدرس تهران، استاد راهنما؛ هوشنگ قائمی.
2. حلبیان، امیرحسین؛1390. نقش پرفشار جنب حاره آزور در توزیع مکانی بارش های روزانه ایران، پژوهش نامه جغرافیایی، 1: 21-1.
3. زریّن، آذر؛ 1386. تحلیل پرفشار جنب حاره تابستانه بر روی ایران. رساله دکتری جغرافیای طبیعی. دانشگاه تربیت مدرس
4. تهران، استاد راهنما؛ هوشنگ قائمی.
5. زرین، آذر؛ مفیدی، عباس؛1390. آیا پرفشار جنب حارهای تابستانه بر روی ایران زبانهای از پرفشار جنب حارهای آزور
6. است؟ «بررسی یک نظریه»، یازدهمین کنگره انجمن جغرافیدانان ایران- 24 و 25 شهریور ماه 1390-دانشگاه شهید بهشتی،
7. صص 15-1.
8. زرین، آذر؛ داداشی رودباری، عباسعلی ؛1400. پیشنگری همادی نمایههای خشکسالی در ایران مبتنی بر برونداد چند مدلی CMIP5.
9. سلیقه، محمد؛1382. مدل سازی اثرهای آب و هوایی کم فشارهای حراراتی در منطقه جنب حاره، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، 70: 90-74.
10. علیجانی، بهلول؛ 1376. آب و هوای ایران. انتشارات پیام نور، صص230.
11. علیجانی، بهلول؛ 1378. بررسی سینوپتیکی سطح 500 هکتوپاسکال خاورمیانه در دوره 1990-1961، مجله نیوار، شماره 45-44، صص29-7.
12. عساکره، حسین؛ 1386. کاربرد رگرسیون خطی در تحلیل روند دمای تبریز. تحقیقاتجغرافیایی، شمارهپیاپی87، صص25-39.
13. عساکره، حسین؛ 1392. تحلیل روند موسمهای خشک و تر در شهر زنجان. جغرافیا و توسعه، شماره31، صص 49-48.
14. عساکره، حسین ؛ قائمی، هوشنگ و فتاحیان، مختار ؛ 1395. اقلیم شناسی مرز شمالی پشته پرفشار جنب حاره بر روی ایران، نشریه پژوهشهای اقلیم شناسی، سال هفتم، 25 و26: 35-5.
15. علیپور، یوسف؛ حجازیزاده، زهرا؛ اکبری، مهری و سلیقه، محمد؛ 1397. بررسی تغییرات پرفشار جنب حاره تراز 500 هکتوپاسکال نیوار ایران با رویکرد تغییر اقلیم، مجله مخاطرات محیطی، دوره هفتم، 18: 16-1.
16. علیجانی، بهلول و همکاران؛ 1398. رفتارسنجی اثر گرمایش جهانی بر پرفشار جنب حاره. پژوهشهای جغرافیای طبیعی، شماره 1، صص 50-33.
17. قائمی، هوشنگ و همکاران؛ 1388. تحلیل الگوی فضایی پرفشار جنب حاره بر روی آسیا و آفریقا. فصلنامه مدرس علوم
18. انسانی، شماره1، صص 224-223.
19. Agee, E. M., 1991. Trends in cyclone and Anticyclone Frequency and Comparison with
https://doi.org/10.1175/1520-0442(1991)004<0263:TICAAF>2.0.CO;2 [DOI:10.1175/1520-0442(1991)0042.0.CO;2]
20. Periods of Warming and Cooling over the Northern Hemisphere. Journal of Climate, 4,263-2267.
21. Bell, G. D., and Boast, L. F., 1989. A 15-year climatology of northern hemisphere 500 mb closed
https://doi.org/10.1175/1520-0493(1989)117<2142:AYCONH>2.0.CO;2 [DOI:10.1175/1520-0493(1989)1172.0.CO;2]
22. cyclone and anticyclone centers. Mon. Wea. Rev., 117, pp. 10-198.
23. Barry, R. G., and Carleton, A. M., 2001. Synoptic and Dynamic Climatology. Routledge, PP386.
24. Barry, R. G., Carlton, M., 2001.Synoptic and Dynamic Climatology, Shubhi Publications
25. London, London.
26. Cherchi, A., Ambrizzi, T., Behera, S., Carolina, A., Morioka, Y, and Zhou, T.,.2018. The
27. Response of Subtropical Highs to Climate Change
28. Davis, R. E., Hayden, P., Gay, A., Phillips, L., and Jones, V., 1997. The North Atlantic
29. Subtropical Anticyclon.Journal of Climate, Vol. 10 , pp. 278-744.
30. Galarneau, T., Bogart, F., and Aiyyer, R., 2006. Closed Anticyclones of Subtropical and
31. Midlatitudes" A 54-y Climatology (1950-2003) and three case Studies" , Submitted to J. Climate,
32. NO.55, pp.349-392.
33. Harris, M. F. G., 1962. Finger and steels. Diurnal variation of wind, pressure and temperature in
34. the troposphere and stratosphere over the Azores", Journal of the Atmospheric Sciences, volume
35. 19:136-149.
36. Hoskins, B., 1996. on the existence and strength of the summer subtropical anticyclones:
37. Bernhard Hurwitz memorial lecture. Bulletin of the American Meteorological Society, 77, 1287-
38. Lydolph, P., E., 1977, Climate of the Soviet :union:, in: World Servey of Climatology, Vol.7, Elsevier Scientific Pub, 362pp
39. Liu, Y. M, Wu, G. X., Liu, H., and Liu, P., 2001. Condensation heating of Asian summer monsoon
40. and the subtropical anticyclone in the Eastern Hemisphere. Climate Dynamics, 17,327-338 [DOI:10.1007/s003820000117]
41. Lu, R., and Dong, B., 2001. Westward extension of North Pacific subtropical high in summer. [DOI:10.2151/jmsj.79.1229]
42. Journal of the Meteorological Society of Japan, 79, 1229-1241.
43. Lee, S. K., Enfield, D. B., and Wang, C., 2011. Future impact of differential Interbasin Ocean
44. warming on Atlantic hurry-canes. J. Climate, 24, 1264-1275.
45. Mason, R. B. and Anderson, C.E., (1963). the Development and Decay of the 100 mb Summertime Anticyclone over Southern Asia". Monthly Weather Review, 93, 3-12.
https://doi.org/10.1175/1520-0493(1963)091<0003:TDADOT>2.3.CO;2 [DOI:10.1175/1520-0493(1963)0912.3.CO;2]
46. Natalie, A. F., J. B., Erik, T. S., and David, M. S., 2021. The Influence of South Pacific Convergence Zone Heating on the South Pacific Subtropical Anticyclone. Journal of Climate, Volume 34, Issue 10, p.3787-3798 [DOI:10.1175/JCLI-D-20-0509.1]
47. Snead, R. 1988. Weather Pattern in Southern West Pakistan. Archives for Meteorology, Geophysics, and Bioclimatology, Series B, Vol.16: 316-346. [DOI:10.1007/BF02243179]
48. Santos, J. A., Corte-Real, J., and Leite, M., 2005. Weather Regimes and Their Connection to the Winter Rainfall in Portugal, International Journal of Climatology, Vol.25, pp. 33-50. [DOI:10.1002/joc.1101]
49. Sukarni S. M., 2010. The influence of subtropical high-pressure systems on rainfall and temperatre distribution in Suriname and implications for rice production in the Nickerie District. Thesis for: Master of Science Natural Resource and Environmenta -Climate Change, 88pp.
50. Thomas, L., Gerald, E., and Celestino, |F., 2010. Projection of suitable habitat for rare species under global warming scenario. American journal of botany, 97(6):970-987. [DOI:10.3732/ajb.0900329] [PMID]
51. Tivig, M., Verena, G., Viju. O. J., and Stefan, A. B., 2020. Trends in Upper-Tropospheric
52. Humidity: Expansion of the Subtropical Dry Zones? Journal of Climate, 33 (6). pp. 2149-2161.
53. Wu, G. X., Liu, Y., and Liu, P, 2004. Formation of the Summertime Subtropical Anticyclone. [DOI:10.1142/9789812701411_0014]
54. East Asian Monsoon (World Scientific Series on Meteorology of East Asia), Chang, C. P., Ed.,
55. World Scientific Publishing Company, 560.
56. Wu, B., Zhou, T., and Liu, T., 2017. Responses of the summertime Subtropical Anticyclones to Global Warming, Climate Dyn., 49, 6465-6479. [DOI:10.1175/JCLI-D-16-0529.1]
57. Zaitchik, B. F., Evans, J. P., and Smith, R. B., 2007, "Regional impact of an elevated heat source: the Zagros Plateau of Iran". Journal of Climate, 20, 4133-4146 [DOI:10.1175/JCLI4248.1]
58. ZZarin, A., Ghaemi, H., Azadi, M., and Farajzadeh, M., 2010, Analysis of the spatial pattern of summertime subtropical anticyclones over Asia and Africa, A Climatological Review, Journal of Climatology, 30(2): 159-173. [DOI:10.1002/joc.1879]
59. Zhu, X., Dong, W., Wei, Z., Guo, Y., GAO, X., Wen, X. and Chen, J., 2018. Multi‐decadal
60. evolution characteristics of global surface temperature anomaly data shown by observation and CMIP5 models, International Journal of Climatology, v. 38(3), p. 1533-1542. [DOI:10.1002/joc.5264]
61. Nie, J., Fang, J., & Yang, X. Q. (2023). The mechanisms of the subseasonal zonal oscillation of the western Pacific subtropical high in 10-25-day period and 25-50-day period. Climate Dynamics, 60(11), 3485-3502. [DOI:10.1007/s00382-022-06523-7]
62. Fatahian, M., Hejazizadeh, Z., Karbalaee, A. R., Shahidinia, H., & Wang, J. (2025). Spatio-Temporal Analysis of Changes in the Iranian Summer Subtropical High-Pressure System from a Climate Change Perspective. Atmosphere, 16(3), 273. [DOI:10.3390/atmos16030273]
63. Chen, H., Xu, H., Ma, J., & Deng, J. (2022). Why is the mid-tropospheric North Atlantic subtropical high much stronger than the North Pacific subtropical high in boreal summer?. Climate Dynamics, 59(5), 1883-1895. [DOI:10.1007/s00382-021-06074-3]
64. Alijani, B., Toulabi Nejad, M., & Karbalaie Darei, A. (2019). Investigating the effects of global warming on subtropical high pressure. Physical Geography Research, 51(1), 33-50.
65. Li, W., Li, L., Ting, M., & Liu, Y. (2012). Intensification of Northern Hemisphere subtropical highs in a warming climate. Nature Geoscience, 5(11), 830-834. [DOI:10.1038/ngeo1590]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
This work is licensed under a Creative Commons — Attribution-NonCommercial 4.0 International (CC BY-NC 4.0)