تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی- اصول اخلاقی انتشار مقاله
اصول اخلاقی انتشار مقاله

حذف تصاویر و رنگ‌ها  | تاریخ ارسال: 1401/12/23 | 
نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی عضو کمیته بین المللی اخلاق در انتشار (COPE) می‌باشد و از آیین‌نامه اجرایی قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در آثار علمی پیروی می‌نماید. منشور اخلاق نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی ، بر مبنای رهنمود‌های ارائه شده توسط کمیته اخلاق انتشار COPE طراحی شده و از کلیه نویسندگان و  خوانندگان  انتظار می‌رود به اصول اخلاقی مذکور پایبند باشند. لازم به ذکر است. هرگونه سرقت علمی یا سایر رفتارهای غیر اخلاقی منجر به حذف مقاله از فرآیند داوری می شود. این منشور جهت تعیین وظایف و تعهدات اعضای هیأت تحریریه و داوران، سردبیر و  نویسندگان  تنظیم شده است. ویراستار نشریه داوران و خوانندگان، نویسندگان، این سیاست‌های اخلاقی را دقیقاً دنبال می‌نمایند. 
سیاست و خط‌مشی اخلاقی نشریه می‌تواند تعیین کند که کدام‌یک از مقاله‌های تحقیقاتی یا مقالات ارسالی به نشریه باید موردتوجه، داوری، پذیرش و چاپ قرار گیرد. لازم به ذکر است تمامی مقالات ارسالی به نشریه از طریق یک نرم‌افزار قابل‌اعتماد مشابهت­ یاب کنترل و بررسی می‌شوند تا از اصالت آن اطمینان حاصل شود و سپس توسط داوران متبحر در زمینه تخصصی تحقیق به‌طور دقیق داوری و پیشنهاد‌های مفید در راستای ارتقاء مقاله عرضه می‌گردد. 

 الف: وظایف و مسئولیت‌های ناشر

وظایف و مسئولیت‌های ناشر براساس کمیته اخلاق انتشار COPE به شرح زیر است:
  •  ناشر نشریه متعهد می‌شود که تصمیم در مورد سرنوشت مقالات موردبررسی صرفاً بر اساس قضاوت حرفه‌ای صورت پذیرفته و تحت تأثیر منافع تجاری نخواهد بود.
  • ناشر نشریه متعهد می‌شود که بر اصول اخلاقی سردبیر و ویراستاران، داوران، دستیاران، هیئت تحریریه، نویسندگان و خوانندگان نظارت دارد.
  • ناشر نشریه متعهد می‌شود که تصمیمات تحریریه در مورد مقاله‌های دریافتی نهایی است.
  •  ناشر نشریه متعهد می‌شود که سوابق فردی، دانشگاهی و تحقیقاتی نویسندگان را حفظ نماید.
  • ناشر نشریه متعهد می‌شود که این نشریه بلااستثناء نسبت به پایش سرقت ادبی و علمی مسائل مربوط به کلاهبرداری اطلاعاتی و تقلب در مقالات دریافتی نظارت دارد.
  • ناشر نشریه متعهد می‌شود که همیشه و در هر زمان که نیاز باشد اصلاحات، توضیحات و جمع‌بندی‌های لازم را در رابطه با انتشارات خود منتشر و عرضه نماید.
جهت مشاهده وظایف و مسئولیت های ناشر روی لینک کلیک کنید
 

 ب: وظایف و مسئولیت‌های سردبیر و ویراستارهای تخصصی

وظایف و مسئولیت‌های سردبیر و ویراستارهای تخصصی براساس کمیته اخلاق انتشار COPE به شرح زیر است:
  • سردبیر نشریه باید اختیار کامل در رد / پذیرش مقاله دریافتی را داشته باشد.
  •  سردبیر نشریه باید محرمانه بودن مقالات دریافتی موردبررسی را تا زمان انتشار آن‌ها حفظ کند.
  •  سردبیر نشریه باید درباره مقالات دریافتی تصمیم‌گیری نماید و در صورت لزوم با سایر ویراستاران و داوران در راستای نشر مشورت نماید.
  • سردبیر و ویراستاران نشریه باید ناشناس بودن داوران را محرمانه تلقی نمایند.
  • سردبیر و ویراستاران نشریه باید از هرگونه تعارض منافع جلوگیری کنند.
  •  سردبیر و ویراستاران نشریه باید یکپارچگی علمی را حفظ کرده و در رفع نیاز خوانندگان و نویسندگان تلاش کنند.
  • سردبیر نشریه نباید هیچ‌یک از اطلاعات مربوط به مقالات دریافتی را به‌جز نویسنده متبوع، داوران، ویراستاران،  مشاوران تحریریه و ناشر، برای دیگران افشا کند.
  • سردبیر و ویراستاران نشریه باید بررسی کامل را در مورد سرقت ادبی، علمی و موارد کلاهبرداری داده‌ها انجام دهند و در صورت لزوم اصلاحات، توضیحات، جمع‌آوری مطالب، حذف مقاله و عذرخواهی‌ها را منتشر کنند.
  •  سردبیر و ویراستاران نشریه فقط باید محدود به محتوای فکری باشند.
  • مقالات و مطالب منتشرنشده، بدون موافقت صریح کتبی نویسنده، نباید توسط سردبیر یا اعضای هیئت تحریریه برای اهداف تحقیقاتی خود مورداستفاده قرار گیرد.
جهت مشاهده وظایف و مسئولیت‌های سردبیر و ویراستارهای تخصصی روی لینک کلیک کنید

 ج: وظایف و مسئولیت‌های داوران

وظایف و مسئولیت های داوران براساس کمیته اخلاق انتشار COPE به شرج زیر است:
  •   داوران نشریه باید محرمانه بودن محتوای مقالات موردبررسی را کاملاً حفظ کنند.
  • داوران نشریه باید سردبیر را با داوری‌های بهینه در تصمیم‌گیری انتشار مقالات یاری نمایند.
  • داوران نشریه نباید مقاله‌ای را که با هریک از نویسندگان، موسسه و یا دانشگاهی تضاد منافع دارند، داوری کنند.
  •  داوران نشریه باید به‌موقع نظرات داوری خود را ارائه دهند تا سردبیر بتواند به‌موقع در مورد پذیرش چاپ و یا رد مقاله تصمیم‌گیری  نماید.
  • داوران نشریه ملزم به محرمانه بودن مقالات دریافتی جهت داوری هستند و نباید از اطلاعات به‌دست‌آمده برای منافع شخصی استفاده نمایند.
  • نظرات داوران در مورد هر مقاله مورد داوری باید فنی، حرفه‌ای و عینی باشد؛ در غیر این صورت نباید در ابتدا دعوت به داوری، قبول داوری نمایند.
  •  داوران نشریه باید از هرگونه فاش کردن نتایج داوری و ایجاد تضاد منافع خودداری نمایند.
جهت مشاهده وظایف و مسئولیت‌های داوران روی لینک کلیک کنید

 د: وظایف و مسئولیت‌های نویسنده

وظایف و مسئولیت های نویسنده براساس کمیته اخلاق انتشار COPE به شرح زیر است:
  •  مقالات نباید در جای دیگری منتشر شده  باشد (مگر به‌صورت چکیده مقاله یا به‌عنوان بخشی از سخنرانی، بررسی یا پایان‌نامه منتشر شده) و به‌طورکلی توسط نشریه یا ناشر دیگری منتشر و یا در دست بررسی باشد.
  • نویسنده مسئول یا مکاتبه کننده عرضه مقاله باید تأیید دیگر نویسندگان مقاله را جهت چاپ مقاله موردنظر را داشته باشد.
  • مقالات باید بر اساس زبان نشریه، از طرف نویسنده عرضه شود و باید بر اساس نگارش صحیح و اصطلاحات مناسب تهیه و عرضه شوند.
  • مقاله عرضه شده توسط نویسندگان که با پشتیبانی یک موسسه خاص ارائه می‌شود،  باید با تأیید آن موسسه باشد.
  • برای توسعه و پایداری سیستم داوری هم‌طرازی نشریه، نویسندگان موظف هستند تا بر اساس موضوعات تخصصی خویش جهت داوری مقالات مرتبط دیگر نویسندگان همکاری داشته باشند.
  • نویسندگان باید اجازه ویرایش و تصحیحات لازم محتوای مقاله برای خوانایی و تصحیحات لازم را به نشریه بدهند.
  • نویسندگان می‌بایست صراحتاً مشخص کنند که چه موسسه یا سازمانی برای انجام تحقیقات و یا تهیه مقاله حمایت مالی کرده و نقش کمک‌هزینه تحقیق حمایت‌کننده مالی را در بخش سپاسگزاری و قدردانی مقاله به‌طور خلاصه ذکر نمایند.
  • کلیه نویسندگان باید بدانند که مقالات ارسالی به نشریه با استفاده از نرم‌افزار پیشگیری از سرقت ادبی و علمی تحت بررسی قرار می‌گیرند. سرقت ادبی-علمی نقض جدی اخلاق در انتشار مقالات است.
  • کلیه نویسندگان و خصوصاً نویسنده مسئول باید قبل از تسلیم مقاله به نشریه، راهنمای نویسندگان و نیز فرمت ساختاری مقاله و نوع ارجاع دهی را با دقت بخوانند و به چک‌لیست نهایی عمل نمایند.
  • فرم‌های "حق نشر" و "تضاد منافع" باید توسط نویسنده مسئول در صورت تعدد نویسندگان، قبل از پذیرش مقاله، امضا شود تا از نظر قانونی مسئولیت اخلاقی و سیاست حفظ حریم خصوصی نشریه در بایگانی حفظ گردد.
  •  با توجه به مجوز دسترسی آزاد یک نشریه، نویسندگان مالکیت و حق چاپ را برای مقاله خود حفظ می‌کنند، اما به دیگران اجازه می‌دهند محتوای مقاله را دانلود، استفاده مجدد، چاپ، توزیع و یا کپی‌برداری کنند، به‌شرط اینکه به منبع اصلی به‌درستی استناد شده باشد.
  • کلیه نویسندگان همکار توافق کرده‌اند که  نویسنده مکاتبه کننده اجازه دارد تا به‌عنوان نویسنده مسئول، مقاله داوری شده را با نظر آن‌ها تصحیح و ویرایش نماید.
  • هنگامی‌که  نویسنده (نویسندگان) در مقاله منتشر شده خود متوجه خطا یا عدم صحت قابل‌توجهی شوند، این نویسنده وظیفه دارد که سریعاً سردبیر یا ناشر نشریه را برای پس گرفتن یا تصحیح مقاله مطلع نماید.
جهت مشاهده وظایف و مسئولیت‌های داوران روی لینک کلیک کنید

 د: اصول شفافیت

اصول شفاقیت براساس کمیته اخلاق انتشار COPE به شرح زیر است:
  •  فرآیند داوری هم‌طرازی: زمان تناوب انتشار نشریه (ماهیانه، فصلنامه، دو فصلنامه و ...) به‌صورت الکترونیکی و چاپی منتشر می‌شود و مربوط به تمام جنبه‌های موضوعی نشریه است. هرگونه سیاست و رویه‌های داوری نشریه، با شفافیت در سامانه نشریه به‌وضوح شرح داده می‌شود.
  •  هیئت تحریریه: نشریه دارای هیئت تحریریه بسیار قدرتمندی است که اعضای آن متخصص در زمینه‌های موضوعی هستند که در نشریه معرفی‌شده‌اند. نام کامل و وابستگی علمی سردبیر و همکاران و همچنین اطلاعات تماس نشریه، اطلاعات تماس هیئت تحریریه در سامانه نشریه ارائه می‌شود.
  •  کپی‌رایت یا حق چاپ: از نویسندگان و یا نویسنده مسئول به نمایندگی از طرف نویسندگان همکار خواسته می‌شود قبل از فرآیند پذیرش مقاله، نسبت به امضاء فرم کپی‌رایت یا حق چاپ اقدام نماید و توافق‌نامه انتشار نشریه را تکمیل نمایند.
  • تعارض منافع: از نویسندگان و یا نویسنده مسئول به نمایندگی از طرف نویسندگان همکار خواسته می‌شود قبل از فرآیند پذیرش مقاله، نسبت به امضاء فرم تضاد منافع، عدم وجود هرگونه تضادی با افراد یا سازمان‌ها نداشته باشند.
  • شناسایی و بررسی ادعاهای سوء رفتار در تحقیقات: سردبیر اقدامات منطقی را برای شناسایی و جلوگیری از انتشار مقالاتی که حاوی سوء رفتار در تحقیقات ازجمله سرقت ادبی و علمی، دست‌کاری در استنادات و جعل داده‌ها است، انجام می‌دهد.
  • سامانه نشریه: سامانه یک نشریه حاوی تمهیداتی برای اطمینان از رعایت استانداردهای اخلاقی و حرفه‌ای بالا است.
  •  نام نشریه: نام نشریه منحصربه‌فرد است و نامی نیست که به‌راحتی با نشریات دیگر اشتباه گرفته شود.
  • برنامه زمان‌بندی انتشار نشریه: دوره انتشار شماره‌های نشریه در سامانه به‌وضوح باید مشخص باشد.
  •  بایگانی:  بایگانی تمامی دوره‌ها و شماره‌های منتشر شده نشریه جهت پشتیبانی الکترونیکی و حفظ دسترسی به محتوای نشریه به‌وضوح در سامانه نشریه باید نشان داده شود.
 جهت مشاهده اصول شفافیت داوران روی لینک کلیک کنید

ه:نقض اخلاق نشر

 نقض اخلاق نشر  براساس کمیته اخلاق انتشار COPE به شرح زیر است:
  • ارسال همزمان: ارسال همزمان هنگامی اتفاق می‌افتد که مقاله (یا بخش‌های قابل‌توجهی از مقاله) به یک نشریه ارسال شده است که همزمان یا قبلاً به نشریه دیگری عرضه و در حال بررسی و داوری است.
  • سرقت ادبی: سرقت ادبی استفاده عمدی از ایده‌های شخص دیگر یا سایر مطالب اصلی به نام خود است. کپی نمودن حتی یک جمله از مقاله دیگری، یا حتی یکی از نوشته‌های خود که قبلاً منتشر شده است، بدون استناد مناسب، توسط نشریات به‌عنوان سرقت ادبی در نظر گرفته می‌شود.  کلیه مقالات موردبررسی یا چاپ‌شده در نشریه با استفاده از نرم‌افزار پیشگیری از سرقت ادبی در معرض غربالگری قرار می‌گیرند؛ بنابراین، سرقت ادبی نقض جدی اخلاق در انتشار است. این امکان از طریق نرم‌افزار Ithenticate تهیه‌شده توسط Turnitin  برای مقالات لاتین  و نیز از سمیم نور برای مقالات فارسی زبان بررسی می‌شود.  
  •  ساخت و جعل داده‌ها: ساخت و جعل داده‌ها به این معنی است که محقق واقعاً مطالعه را انجام نداده است، بلکه داده‌ها یا نتایج را ساخته و اطلاعات ساختگی را ثبت یا گزارش نموده است. جعل داده‌ها به معنای این است که محقق این آزمایش را انجام داده است، اما داده‌ها یا نتایج حاصل از یافته‌های تحقیق را دستکاری، تغییر یا حذف کرده است.
  • انتشارات زائد: انتشارات زائد شامل تقسیم نامناسب نتایج مطالعه به چندین مقاله است و اغلب ناشی از تمایل به بزرگنمایی پیشینه علمی است.
  • انتشار تکراری: انتشار تکراری زمانی اتفاق می‌افتد که دو مقاله یا بیشتر، بدون ارجاع کامل، در اصل فرضیه‌ها، داده‌ها، نقاط بحث و نتیجه‌گیری یکسان را داشته باشند.
  • مشارکت کلیه نویسندگان: همه نویسندگان یک مقاله باید سهم علمی قابل‌توجهی در تحقیق و در مقاله داشته و کلیه ادعاهای آن را تأیید کنند. لذا همه‌کسانی که سهم علمی قابل‌توجهی داشته‌اند، ازجمله دانشجویان و تکنسین‌های آزمایشگاهی، باید در فهرست نویسندگان ذکر گردد.
  • تحریم‌ها: در صورت نقض مستند هر یک از سیاست‌های ذکرشده در هر نشریه، صرف‌نظر از اینکه این تخلفات در نشریه‌ای رخ داده باشد یا خیر، مجازات‌های زیر را در بر خواهد داشت:(الف) رد فوری مقاله متخلف، (ب) رد فوری هر مقاله دیگری که به هر نشریه‌ای توسط هر یک از نویسندگان مقاله متخلف منتشر شده باشد، ارسال شود، (ج) تحریم حداقل ۳۶ ماه برای تمامی نویسندگان برای هرگونه ارسال جدید به هر نشریه‌ای، به‌صورت جداگانه یا در ترکیب با سایر نویسندگان مقاله متخلف، اعمال خواهد شد. (د) منع فعالیت کلیه نویسندگان در هیئت تحریریه هر نشریه.
  • دستکاری در ارجاعات: دستکاری در ارجاعات شامل نقل‌قول‌های بیش‌ازحد، در مقاله تسلیمی که به محتوای علمی مقاله کمک نکند و فقط به‌منظور افزایش ارجاعات یک نویسنده یا نشریه خاص در یک مقاله عرضه شود، این امر منجر به بیان نادرست اهمیت مقاله و نشریه‌ای خاص می‌شود و بنابراین نوعی سوء رفتار علمی تلقی می‌گردد.
  جهت مشاهده نقض اخلاق نشر روی لینک کلیک کنید

و: رسیدگی به موارد سوء رفتار

 هنگامی‌که نشریه نقض اخلاقی را در انتشار نشریه تأیید کرد، نشریه، نگرانی‌های اخلاقی را با جدیت دنبال می‌کند و یک عمل استاندارد خاص را که در زیر خلاصه می‌شود دنبال می‌نماید:
  • اولین اقدام سردبیر نشریه اطلاع‌رسانی به هیئت تحریریه نشریه از طریق تهیه نسخه‌هایی از مطالب مربوطه و پیش‌نویس نامه به نویسنده مربوطه است که خواستار توضیح به روش غیر قضاوتی است. اگر توضیح نویسنده غیرقابل‌قبول باشد و به نظر برسد که رفتار غیراخلاقی جدی صورت گرفته است، موضوع از طریق هیئت تحریریه به کمیته انتشارات ارجاع می‌شود. پس از مشورت، کمیته تصمیم می‌گیرد که آیا پرونده به‌اندازه کافی جدی است که بتواند ممنوعیت ارسال مقالات دیگر در آینده باشد. اگر تخلف از شدت کمتری برخوردار باشد، سردبیر، به توصیه کمیته انتشارات، نامه توبیخ را برای نویسنده ارسال می‌کند و سیاست‌های انتشار نشریه را به نویسنده یادآوری می‌نماید. اگر مقاله منتشر شده باشد، سردبیر می‌تواند از نویسنده بخواهد که عذرخواهی در نشریه را برای تصحیح پرونده منتشر نماید. اعلام تخلف به نویسنده مسئول ارسال می‌شود و هر مقاله‌ای از نویسنده مسئول تخلف و یا هر مقاله‌ای که این افراد همکاری داشته‌اند و توسط نشریه تحت بررسی است، بلافاصله رد می‌شود. فعالیت نویسندگان متخلف در هیئت تحریریه نشریه و به‌عنوان داور برای نشریه ممنوع است. حق انجام اقدامات بیشتر برای نشریه محفوظ است. در موارد شدید، تذکر به نویسندگان همکار ارسال می‌شود و نویسندگان از ارسال اثر خود به نشریه به مدت ۷ سال منع می‌شوند. در موارد جدی تقلب که منجر به حذف مقاله می‌شود، اخطار حذف در نشریه منتشر می‌شود و در نسخه آنلاین با مقاله پیوند داده می‌شود. 
 جهت مشاهده نقض اخلاق نشر روی لینک کلیک کنید
 
نشانی مطلب در وبگاه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی:
http://jgs.khu.ac.ir/find-1.135.45.fa.html
برگشت به اصل مطلب