29 نتیجه برای توسعه پایدار
ولی الله قاسمی گیلوائی، افشین قربانی پارام،
دوره 0، شماره 0 - ( 1-1300 )
چکیده
صنعتی و مدرن شدن جوامع، تأثیر بسزایی را بر معماری-شهرسازی-محیط‌زیست، اقلیم و جغرافیا می‌گذارد؛ که در این میان می‌توان به پدید آمدن بلندمرتبه‌سازی، وارونگی اقلیم، تغییر در جغرافیای جوامع و تخریب محیط زیست اشار نمود. ریشه مسائل و مشکلات در چند دهه اخیر، افزایش جمعیت-مهاجرتِ روزافزون به شهرها و کلانشهرها-تغییر در نیازها و خواسته‌های ساکنین شهرها و غیره است؛ که مدیران شهری-طراحان و معماران را با چالشی عظیم روبه‌رو میسازد. هدف اصلی این مقاله، بررسی تئوریک کاربری‌ای همچون برج مسکونی از یک سو و اندیشه‌های مذکور در مقوله نظری از سوی دیگر با رویکرد توسعه پایدار اجتماعی و تأثیر آن بر حفظ محیط‌زیست با توجه به جغرافیای شهر تهران میباشد. این تحقیق بر اساس ماهیت، «توصیفی-تحلیلی» و به صورت «پیمایشی» است. به لحاظ هدف نیز «کاربردی» و به لحاظ داده‌ای، «کمی-کیفی» است. تعداد نمونه آماری 384 نفر بوده که از طریق ابزار پرسش نامه ها داده ها گردآوری شد. تحلیل ها در نرم افزار spss انجام گرفت. مهمترین نتیجه از این تحقیق را می‌توان اینگونه بیان نمود که به واسطه ازدیاد جمعیت، بلندمرتبه‌سازی شکل گرفت و به واسطه آن، مسائلی همچون استفاد بیش از حد از منابع طبیعی و سوخت فسیلی، تخریب طبیعت، کاهش تعاملات اجتماعی، تغییر اقلیم، ایجاد ترافیک، افزایش آلودگی هوا و غیره، به بحرانی عظیم و ناینحل تبدیل گشته است.
بهروز غداری، صادق بشارتی فر، زرین فروغی،
دوره 0، شماره 0 - ( 1-1300 )
چکیده
ارزیابی شاخص های توسعه پایدار، بعنوان محور تعالی انسانی، پایه و اساس غالب برنامه ریزی های شهری و آمایش سرزمین بوده و نقش تعیین کنندهای در پراکندگی فضایی و شکلگیری رفتار محیطی جوامع انسانی دارد. روش پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی و ابزار اصلی آن پرسشنامه محقق ساخته شده می باشد. جمع آوری داده ها با استفاده از روش های کتابخانه و پیمایشی (ابزار پرسشنامه) صورت گرفت. جامعه آماری محلات 35 گانه شهر بندر ماهشهر می باشد. حجم نمونه از طریق فرمول کوکران با سطح اطمینان 95 درصد با استفاده از تعداد خانوار شهر ماهشهر 382 نفر که از طریق نمونه گیری به روش تصادفی ساده در سطح محلات اقدام به توزیع پرسشنامه نموده است. بر اساس معیارهای پژوهش نتایج نشان داده که محلات شهر بندر ماهشهر در وضعیت ناپایداری قرار دارند و شدت ناپایداری در بین انها متفاوت می باشد. بطوری که در شاخص های منتخب از بین محلات 35 گانه فقط محله های شماره 1،2،6،15،16،17،19در سطح پایدار و سایر محلات(28) در وضعیت ناپایدار قرار دارند، این وضعیت متأثر از موقعیت انان در ساختار فضایی شهر می باشد، که باعث شکل گیری نابرابری های محله ای در برخورداری از شاخص های پایداری و جدایی گزینی اجتماعی گردیده است. نتایج تحلیل مسیر نشان داده که تمامی شاخص های اقتصادی، اجتماعی، کالبدی، زیست محیطی و عدالت فضایی اثر مثبت و معناداری بر توسعه پایدار شهر ماهشهر دارند که در بین انها شاخص اقتصادی بیشترین اثر را در توسعه پایدار محلات شهر دارا می باشد.
واژگان کلیدی: ارزیابی، توسعه پایدار، محلات، برنامه ریزی، ماهشهر
رحمت‌ا... منشی‌زاده، فرهاد خوشحال،
دوره 4، شماره 4 - ( 4-1384 )
چکیده
این مقاله به بررسی تأثیر توریسم در تغییر کاربری اراضی شهرستان لاهیجان درمناطق شهری وروستایی حوزه نفوذ آن پرداخته است. محلات شهری به لحاظ موقعیت مکان یابی نسبت به مناطق توریستی و یا واقع شدن درمسیرهای ارتباطی به چند گروه تقسیم شده. تأثیرات توریسم بر تغییر کاربری اراضی این مناطق براساس قیمت زمین، کیفیت و نوع کاربری اراضی و هم چنین مطالعه کمی و کیفی جمعیت ساکن، بررسی گردید. در مناطق روستایی نیز نقش پدیده‌ی توریسم در روند مهاجرت یا مهاجر پذیری روستاها و هم چنین‌تأثیر توسعه شهر و مناطق توریستی آن در حومه‌های روستایی بررسی شده که هر یک از این عوامل منجر به نوعی تغییر کاربری در اراضی روستایی است.
سیداسکندر صیدائی،
دوره 9، شماره 7 - ( 2-1388 )
چکیده
جامعه عشایری ایران، جامعه ای است در حال گذار از یک شیوه معیشتی سنتی به سایر شیوه های معیشتی، در 20 ساله اخیر در برنامه کوتاه مدت و میان مدت کشور، توجه به این جامعه شده است. اما ضرورت داشتن یک برنامه بلندمدت برای این جامعه در محافل علمی و اجرایی احساس می گردد. نظر به اینکه هر نوع برنامه ریزی باید در راستای برنامه ریزی توسعه پایدار انجام گیرد، جامعه عشایری با توجه به مجموعه پتانسیل های طبیعی، اجتماعی، اقتصادی، زیربنایی در یک افق 20 ساله آتی می تواند از حیث توسعه جایگاه مهمی داشته باشند. در افق 20 ساله آتی جامعه عشایری چه در قالب اسکان در کانون های توسعه و چه در قالب ساماندهی فضاهای کوچندگی برخوردار از اشتغال و درآمد مناسب خواهدبود و خدمات ضروری زندگی را در اختیار خواهدداشت. در این مقاله سعی شده است تا به ضرورت توجه به جامعه عشایری ایران در افق 20 ساله آتی تأکید شود زیرا که سهم مؤثری در توسعه پایدار کشور خواهندداشت.
فرزانه ساسان پور،
دوره 9، شماره 8 - ( 4-1388 )
چکیده
بررسی وضع موجود شرایط زیست محیطی کشور، بخصوص در بزرگ ترین نمود و دستاورد انسان بر محیط یعنی شهرها، خبر از ناپایداری، آسیب و تخریب فزاینده، بر فضای اکولوژیکی آن می دهد. پیامدهای حاصل از این توسعه ناپایدار زنگ خطری را برای سیاستگذاران و دست اندرکاران زیست محیطی به صدا درآورد که منجر به تهیه مجموعه ای از متدها و روش های تحلیلی در جهت ارزیابی پیامدهای زیست محیطی و برآورد، میزان ناپایداری مکان ها شد. در این راستا این مقاله سعی دارد، ردیابی و اثرات اکولوژیکی(بوم شناختی) را به عنوان روشی جدید در ارزیابی توان محیط شهرها معرفی کند. در حقیقت روشی برای درک ارزیابی روابط، تأثیر انسان و فعالیت های او بر محیط اکولوژیک است. تغییر شهر خطی، زایا و نوگرا به شهر چرخه ای و پویا که در آن تولید- مصرف و بازیافت به صورت بهینه عمل می کنند، از دستآوردهای ارزیابی بوم شناختی می باشد. براساس این مطالعه ارزیابی توان پایداری با روش ردیابی و اثرات بوم شناختی برای کلان شهر لندن 5.3 هکتار، سانتیاگو 2.6 و برای تهران 3.79 هکتار برای هر فرد محاسبه شده است. این ارزیابی نشان می دهد که آنها دارای ردیابی و اثراتی چند برابر بیشتر از سطح جهانی (2.3 هکتار برای هر فرد) می باشند که مبین ناپایداری محیط کلان شهرها و در نتیجه عدم مدیریت مناسب است. بنابراین، نگرش و روش کاربردی و نیل به نتایج مشخص و قابل ارزیابی را می توان از نکات مثبت این رهیافت نوین به ویژه در مدیریت و حکمرانی خوب شهری دانست.
محمد شعبانی فرد، احمد پوراحمد، علی حسینی، مصطفی رشیدی،
دوره 9، شماره 9 - ( 8-1388 )
چکیده
در دهه های اخیر رشد و توسعه صنعت گردشگری و اتخاذ آن به عنوان یکی از فعالیت¬های عمده اقتصادی از طرف کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه، برنامه¬ریزان را بر آن داشته تا جهت توسعه فعالیت¬های گردشگری به دو مقوله مهم توجه نمایند: اول افزایش کیفیت تجربه گردشگری، دوم تلاش در جهت حفظ منافع جوامع میزبان. دور از ذهن نیست که دستیابی به این دو مهم تنها از طریق شناسایی، تعیین و ارتقاء ظرفیت پذیرش گردشگری در راستای توسعه پایدار این مقاصد گردشگری میسر می گردد. در این مطالعه هدف سنجش و ارتقاء ظرفیت پذیرش گردشگری در منطقه 12 تهران در راستای توسعه پایدار گردشگری بوده، در این راستا تجزیه و تحلیل داده¬ها از طریق مدل اتحادیه جهانی حفاظت از محیط طبیعی در سه بعد فیزیکی، واقعی و موثر جهت سنجش ظرفیت پذیرش و کیفیت تجربه گردشگری انجام گرفت. نتیجه این تحقیق نشان می¬دهد که حجم گردشگران ورودی به این منطقه بیش از ظرفیت پذیرش بالفعل این منطقه از شهر می¬باشد و روند توسعه گردشگری در این منطقه با توجه به ظرفیت پذیرش تعیین شده شکلی ناپایدار دارد. از این¬رو در انتهای این تحقیق پیشنهاداتی نیز جهت ارتقاء ظرفیت پذیرش در راستای توسعه پایدار گردشگری در این مقصد ارائه گردید.
غلامرضا کاظمیان، ابوالفضل مشکینی، شادی بیگلری،
دوره 11، شماره 21 - ( 6-1390 )
چکیده
نگرش توسعه پایدار محله، می کوشد به نیازهای محله در دوران تغییرات سریع و نیازهای متغیر پاسخ دهد.همچنین یکی از اهداف مهم مدیریت شهری، توسعه پایدار شهرها و در مرحله بعد محلات شهری می باشد. این مهم از طریق مدیریت محله ای که محلات را به عنوان اندام های شهر می داند میسر می شود. مقاله حاضر به ارزیابی عملکرد مدیریت شهری در پایداری محله ای ناحیه دوشهرداری منطقه چهار تهران مشتمل بر محله های مجیدیه، شمس آباد وکالاد پرداخته است. روش کار در این تحقیق روش توصیفی پیمایشی و تحلیلی می باشد. یافته های تحقیق نشان می دهد، ناحیه دو شهرداری منطقه چهار تهران در مرز پایداری قراردارد. میزان پایداری ناحیه دو 204.17 است و به صورت معناداری از عدد 201 که شاخص پایداری در این مطالعه است بالاتر می باشد. براساس یافته ها، مدیریت شهری در پایداری ناحیه دو شهرداری منطقه چهار تهران با ضریب تعیین 511/0 به صورت معنا داری تاثیرگذار بوده است. همچنین عملکرد مدیریت شهری دربعد عملکرد کالبدی با 34.4 درصد بیشترین تاثیر و دربعد عملکرد اقتصادی با 6.3 درصد کمترین تاثیر را در پایداری کلی ناحیه داشته است.
محمود فال سلیمان، محمد حجی پور،
دوره 11، شماره 23 - ( 12-1390 )
چکیده
در سرتاسر دنیا به ویژه در کشورهای در حال توسعه، روش های دولت مدار در دست یابی به مدیریت پایدار منابع طبیعی مبتنی بر مشارکت جوامع محلی، به شکل گسترده ای در معکوس نمودن روند تخریب محیط زیست اثر مثبت داشته و تقویت معیشت روستایی را به اثبات رسانده اند. پروژه ترسیب کربن به منظور توسعه مدل مشارکتی و بسیج جوامع محلی در اکوسیستم خشک و نیمه خشک دشت حسین آباد غیناب با هدف فقر زدایی و بهبود شاخص های توسعه انسانی و افزایش میزان جذب دی اکسیدکربن طراحی شده است. محور فعالیت های مشارکتی جامعه محلی بر پایه ایجاد تشکیلاتی سازمان یافته از سوی پروژه به نام گروه های توسعه روستایی می باشد. این مقاله به دنبال بررسی میزان پایداری گروه های توسعه روستایی ایجاد شده در منطقه در صورت حذف کمک سیستم های رسمی(دولتی) می باشد. پژوهش حاضر، به لحاظ هدف کاربردی و از نظر محتوا و روش، توصیفی- استنباطی است. برای گردآوری داده ها از دو روش میدانی و اسنادی استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق شامل اعضای 40 گروه توسعه تشکیل شده در روستاهای دشت حسین آباد غیناب می باشد که با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای دو مرحله ای و فرمول کوکران در مرحله اول 19 گروه توسعه روستایی و در مرحله دوم به طور تصادفی 267 نفر از اعضای آن ها به عنوان نمونه جهت پرسشگری انتخاب شدند. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل آماری بیانگر این موضوع هستند که گروه های توسعه روستایی ایجاد شده به عللی چون تقویت روحیه مشارکتی، بهره مندی از دوره های آموزشی و بالا رفتن سطح آگاهی ها و توانمندی ها، ایجاد تنوع شغلی، کاهش وابستگی به مراتع و در نهایت آشنا شدن با سازوکار اداری و بانکی انگیزه و پایداری لازم را برای ادامه فعالیت های خود به دست آورده اند.
مهرداد کرمی،
دوره 12، شماره 25 - ( 5-1391 )
چکیده
امروزه گردشگردی به یکی از مهمترین منابع اشتغال در جوامع تبدیل شده است. این صنعت باعث ایجاد و رونق سرمایهگذاریهای کلان در آن دسته از زیرساخت‌هایی شده است که شرایط زندگی افراد محلی را بهبود و ارتقاء می‌بخشند. از طرفی، جوامع پیچیدگی خاص خود را دارند و بهعنوان منابع مهمی برای گردشگری محسوب میشوند. با توجه به سمت و سوهایی که در زمینه پایداری بوجود آمده، مشارکت جوامع محلی تحت لوای گردشگری اجتماع محور یکی از محوریتهای بسیار مهم برنامههای گردشگری میباشد. چرا که، جوامع تنها تاثیرپذیر گردشگری نیستند بلکه آنها در مقابل آن واکنش نشان میدهند و از فرصتهایی که بوجود میآورد بهره میبرند. برهمین اساس هدف این مقاله سنجش پایداری گردشگری از دیدگاه ساکنین جامعه محلی شهر نیاسر میباشد. فرضیه اصلی تحقیق بر این اساس است که منافع ساکنین محلی شهر نیاسر در روند اجرای گردشگری پایدار لحاظ شده است. روش پژوهش این مطالعه پیمایشی(مصاحبههای عمقی و تکمیل پرسشنامه) و از نوع کاربردی است. یافتههای پژوهش حاکی از این است که منافع جامعه میزبان در روند اجرای توسعه گردشگری پایدار شهر نیاسر لحاظ نشده و تا کنون این صنعت منافع پایداری از توسعه گردشگری برای ساکنین محلی بهارمغان نداشته است.
امید مبارکی، اصغر عبدلی،
دوره 13، شماره 30 - ( 9-1392 )
چکیده
امروزه فضای شهرها به عرصهی تضادهای اجتماعی بدل شدهاند و دستیابی به امکانات و منافع بیشتر، جداییگزینی اجتماعی- اقتصادی را جایگزین جدایی گزینیهای قومی- نژادی کرده است. بنابراین بحث نابرابریهای فضایی در شهرها و لزوم برقراری عدالت اجتماعی در برخورداری کلیهی شهروندان از خدمات عمومی به یکی از مباحث جدی پیش روی برنامهریزان و مدیران شهری تبدیل شده است. هدف از این پژوهش بررسی سلسله مراتب شهر ارومیه بر پایه شاخص های توسعه پایدار شهری است. نوع تحقیق کاربردی و روش بررسی آن توصیفی- تحلیلی است. و برای ارزیابی سلسله مراتب مناطق شهر ارومیه بر پایه شاخص های توسعه پایدار از مدل تاپسیس استفاده شده است. یافته های این تحقیق نشان می دهد؛ به لحاظ برخورداری از شاخص های توسعه پایدار منطقه چهار با نمره تاپسیس 7970/ در رتبه یک (فرابرخوردار)، منطقه یک با نمره تاپسیس 2805/ در رتبه دو (برخوردار)، منطقه سه با نمره تاپسیس 1829/ در رتبه سه (نیمه برخوردار) و در نهایت منطقه دو با نمره تاپسیس 1295/ در رتبه چهار (فروبرخوردار ) قرار گرفته اند. با توجه به نتایج حاصل از این پژوهش، میزان برخورداری مناطق مختلف از خدمات شهری بصورت یکسان نبوده و مناطق کم جمعیت در مقایسه با نواحی پرجمعیت به خدمات بیشتری در داخل محدوده خود دسترسی دارند که این نشاندهنده ارتباط منفی بالا بین توزیع خدمات و جمعیت در میان مناطق میباشد. بنابراین برقراری ارتباط منطقی و هماهنگ بین پراکنش جمعیت و توزیع خدمات در مناطق شهری ارومیه برای نیل به توسعه پایدار ضروری به نظر می‌رسد.
محمود قدیری، سوگل ممسنی،
دوره 14، شماره 35 - ( 12-1393 )
چکیده
امروزه با توجه به ویژگیهای شهرنشینی و لزوم پایداری توسعه، تحلیل پایداری شهرها در ایران برای نیل به توسعه پایدار امری کلیدی است. در این ارتباط، با توجه به فقدان مطالعهای مناسب از میزان پایداری توسعه شهر بوشهر، این پژوهش با طرح این سوال شکل گرفت: آیا بین سطح پایداری توسعه شهر بوشهر و نقاط شهری کشور (در ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی و نهادی- کالبدی) تفاوت وجود دارد؟ سپس با بررسی مبانی نظری و پیشینه تحقیق و نیز ویژگیهای شهر بوشهر، فرضیه تحقیق ارائه شد. جهت سنجش میزان توسعه و آزمون فرضیه نیز ابتدا مفهوم توسعه پایدار در چهار بعد و 44 شاخص تعریف عملیاتی گردید. دادههای مورد نیاز نیز در دو سطح شهر بوشهر و نقاط شهری کشور از طریق روش کتابخانهای گردآوری شد و با استفاده از روش آزمون علامت و به کمک نرمافزار آماری SPSSتحلیل شد. نتایج نشان داد که بین شهر بوشهر و نقاط شهری کشور از نظر شاخصهای اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی تفاوتی وجود ندارد. ولی از نظر شاخصهای نهادی- کالبدی تفاوت معناداری بین آنها وجود دارد. نتایج تحقیق همچنین نشان داد که با در نظر گرفتن کل شاخصها، ضمن وجود تفاوت معنادار، وضعیت شهر بوشهر در کل بهتر از متوسط کشور است.
طاهر پریزادی، حامد قادرمرزی، پیام پارسا،
دوره 16، شماره 41 - ( 6-1395 )
چکیده
توسعه سریع شهری، در چند دهه ی معاصر در ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، سیاسی، محیطی و ... زندگی بشر را تحت تأثیر قرار داده است. مطرح شدن توسعه پایدار به عنوان شعار اصلی هزاره سوم نیز ناشی از اثرات شهرها بر گستره ی زیست کره و ابعاد مختلف زندگی انسانی است. در همین راستا، شهر بروجرد به عنوان یکی از شهرهای میانی در غرب کشور، جهت بررسی وجود نماگر های توسعه پایدار در آن مورد مطالعه قرار گرفته است. هدف از این پژوهش بررسی نماگر های توسعه پایدار شهری در شهر بروجرد در مقایسه با نقاط شهری کشور می باشد. روش تحقیق در پژوهش حاضر، به لحاظ هدف شناختی بوده و از نظر ماهیت، تحلیلی- مقایسه ای می باشد ؛ روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای بوده است. جهت سنجش میزان توسعه، ابتدا مفهوم توسعه پایدار در چهار بعد اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی و نهادی- کالبدی و 44 نماگر با توجه به اتفاق آرای کارشناسان مشخص گردید، سپس دادههای مورد نیاز در دو سطح شهر بروجرد و نقاط شهری کشور گردآوری شده و با استفاده از روش آزمون Sign و به کمک نرمافزار آماری Spss تحلیل گردید. نتایج تحقیق نشان می دهد که بین شهر بروجرد و نقاط شهری کشور از نظر نماگر های اجتماعی، نهادی- کالبدی تفاوتی وجود ندارد. اما از نظر نماگر های اقتصادی و زیست- محیطی دارای تفاوت معنادار بوده و وضعیت اقتصادی بدتر و وضعیت زیست محیطی بهتری دارد. از سوی دیگر با در نظر گرفتن مجموع نماگر ها، وضعیت پایداری شهر بروجرد در کل؛ تقریباً همسان با وضعیت پایداری کشور است.
مهرشاد طولابی نژاد، جواد بذرافشان، سیروس قنبری،
دوره 17، شماره 46 - ( 9-1396 )
چکیده
در این مطالعه به تحلیل ارتباط ابعاد محرومیت روستایی با پایداری محیطی پرداخته شده که از نظر هدف، کاربردی و روش انجام آن توصیفی- تحلیلی است. ابزار گردآوری دادهها پرسشنامه، مصاحبه با مردم محلی، سالنامه آماری استان لرستان و دادههای معاونت توسعه روستایی و مناطق محروم بوده است. جامعه آماری خانوارهای روستایی شهرستان پلدختر میباشد (10619N=). با استفاده از فرمول کوکران و به روش نمونهگیری تصادفی ساده، 400 خانوار به عنوان نمونه انتخاب گردید. جهت شناسایی مهمترین ابعاد محرومیت از آزمون رتبهای همانباشتگی اکتشافی، برای بررسی عوامل پایداری محیطی از آزمون t تک نمونهای و نهایتا برای بررسی ارتباط ابعاد محرومیت روستایی و پایداری محیطی از مدل توبیت استفاده شد. نتایج نشان داد که بیشترین میزان محرومیت مربوط به محرومیت اقتصادی و فرهنگی بود. در زمینه عوامل پایداری محیطی نتایج نشان داد که هیچ کدام از عوامل مورد نظر در شرایط پایداری قرار ندارند. منابع آب، درختان و مراتع در وضعیت ناپایداری قرار دارند و تنها عاملی که وضعیتی نسبتاً پایدار داشته خاک میباشد. بررسی ارتباط بین ابعاد محرومیت و ناپایداری محیطی نشان داد که محرومیت اقتصادی (0/418) و محرومیت اجتماعی با ضریب (0/308) بیشترین اثر و رابطه را با ناپایداری محیطی داشته در حالی که محرومیت فرهنگی منطقه در سطح بالایی قرار داشته، ولی با ضریب (0/039) کمترین رابطه را با ناپایداری محیطی دارا بوده است. لذا برای کاهش ناپایداری محیطی و جلوگیری از تخریب محیط زیست توجه به ابعاد محرومیت و برنامهریزی برای کاهش آن باید در اولویت قرار گیرد.
نفیسه ورکیانی پور، سید محمدرضا حسینی، روح الله سمیعی، مجید اشرفی،
دوره 19، شماره 54 - ( 9-1398 )
چکیده
زنان نقش مهمی در ارتقای اشتغال و بهبود وضعیت اقتصادی جامعه ایفا میکنند؛ بنابراین، هویت دادن و استقلال بخشیدن به آنان و فراهم کردن زمینه مشارکت فعال آنها در امور مختلف اقتصادی ـ اجتماعی به خصوص فعالیتهای کارآفرینی، عامل مهمی در انگیزش بیشتر این نیروی عظیم در چرخه های تولیدی اجتماعی است. در ابتدا به بررسی و تجزیه و تحلیل مشخصه های جمعیت شناختی خبرگان پرداخته شد، سپس مؤلفه های توسعه پایدار روستایی و توسعه کارآفرینی زنان شناسایی شده را با استفاده از نظر خبرگان (که 10 نفر از زنان برتر کارآفرین استان گلستان هستند) و به کمک روش دلفی فازی و انجام فازی زدایی غربال و مؤلفه های متغیرهای موردنظر انتخاب گردید، همچنین روایی و پایایی پرسشنامه ها با استفاده از آلفای کرونباخ مورد بررسی و نرمال بودن توزیع مؤلفه ها توسط آزمون کلوموگرونوف ـ اسمیرنوف و آزمون t ـ ادستودنت انجام گرفت. در بخش اول مقاله با استفاده از روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و با بهره گیری از نرمافزار Expertchoice به اولویت بندی و رتبه بندی ابعاد و مؤلفه های توسعه کارآفرینی زنان و توسعه پایدار روستایی (توسط 198 نفر از زنان کارآفرین استان گلستان) پرداخته شد در بخش دوم مقاله برای سنجش روابط بین توسعه کارآفرینی زنان بر اساس توسعه پایدار روستایی از تحقیق همبستگی و معادلات ساختاری برای آزمون تحلیل عاملی و روش آزمون تحلیل عاملی با استفاده از نرمافزار Smart pls2 استفاده گردید که این ارتباط معنیدار بود، زیرا در تحقیق همبستگی نه تنها روابط بین متغیرها را می توان کشف کرد بلکه نوع و میزان ارتباط متغیرها با یکدیگر نیز از این طریق به دست میآید و سپس به بحث و تفسیر نتایج پرداخته و مدل توسعه کارآفرینی زنان با رویکرد توسعه پایدار روستایی ارائه گردید. نتایج نشان داد که به طور کلی فعالیتهای کارآفرینی زنان، زمینه های کاهش فقر در روستاها را فراهم نموده و به سوی توسعه پایدار روستایی سوق میدهد.
حسین فراهانی، مینا الوندی،
دوره 20، شماره 58 - ( 7-1399 )
چکیده
.مهاجرت افراد جوان و پیری جوامع روستایی که به دلایلی ازجمله فقر و بیکاری صورت می‌گیرد، ضرورت بسیاری را برای شناسایی رویکردهای جدید برای بقای اقتصاد جوامع روستایی ایجاد می‌کند. در این راستا کارآفرینی کسب‌وکارهای کوچک نقش مهمی در کاهش فقر و درنهایت توسعه روستایی دارد. بااین‌وجود این نوع کارآفرینی با چالش‌های متعددی در ابعاد محیطی، اقتصادی و... مواجه میباشد. هدف از پژوهش حاضر بررسی چالش‌های کارآفرینی در راستای بهبود کارآفرینی، ایجاد اشتغال و درآمد پایدار از طریق راه‌اندازی کسب‌وکارهای کوچک است. تحقیق حاضر ازنظر هدف کاربردی، ازنظر درجه نظارت و کنترل میدانی و ازنظر ماهیت و روش بهصورت توصیفی- تحلیلی میباشد. جامعه آماری تحقیق شامل خانوارهای روستایی ساکن شهرستان بیجار میباشد. جمعیت این شهرستان طبق سرشماری سال 1395 معادل 89162 نفر {مرکز آمار ایران}بوده است که بر اساس توزیع مکانی 44 درصد روستایی و 56 درصد شهری بودهاند. همچنین 283 نقطه روستایی دریازده دهستان دارد که از این میان 12 روستای دارای کارآفرینی و از تعداد آنها 244 خانوار با استفاده از فرمول اصلاح‌شده کوکران به دست آمد. روش گردآوری اطلاعات بهصورت کتابخانهای و میدانی (پرسشنامه) بوده است. در این پرسشنامه از افراد خواسته‌شده بود بر اساس طیف لیکرت 5 گزینه‌ای میزان اهمیت هرکدام از چالش‌های شناسایی‌شده در حوزه کسب‌وکارهای کوچک روستایی را بر اساس گزینه‌های این طیف شامل (بسیار زیاد، زیاد، متوسط، کم و بسیار کم) مشخص کنند و با استفاده از مدل معادلات ساختاری (تحلیل عاملی) در نرمافزار Amos تجزیه‌وتحلیل دادهها صورت گرفته است. نتایج تحقیق نشان میدهد که همه چالش‌ها در کارآفرینی کسب‌وکارهای کوچک تأثیرگذار بودهاند، اما عوامل اقتصادی با بار عاملی 0.91 دارای بالاترین تأثیر در بین چالش‌های موجود بوده است و چالش‌های فردی و اجتماعی با بار عاملی به ترتیب 0.23 و 0.28 دارای کمترین بار عاملی بوده است.
محترم میرزاییان، بیژن رحمانی، مجید شمس، عباس ملک حسینی،
دوره 20، شماره 58 - ( 7-1399 )
چکیده
دنیای واقعی از موزائیک فوقالعاده پیچیده نواحی درست شده است. تحلیل ناحیهای، مستلزم مطالعه سازوکار فرآیندهایی است که در ترکیب نظاماتی وارد میشوند که این نظامات قادرند به تبیین پیدایش و رشد و زوال یک ناحیه بپردازند ولی مانند هر تحقیق جغرافیایی دیگر، چنین مطالعهای پرداختن به امر مقایسه را اجتنابناپذیر میسازد. شهرهای جهان اکنون خانه بیشتر از نیمی از جمعیت جهان هستند. احتمالاً مهمترین چالش جهانی عصر ما، اطمینان یافتن از آن است که سیاره قابل سکونت میماند و هنوز منابع کافی برای نسلهای آینده فراهم میسازد؟ در پژوهش حاضر با روش توصیفی – تحلیلی به تحلیل اثرات فناوری اطلاعات و ارتباطات در توسعه پایدار شهری در نواحی شهری غرب استان کرمانشاه پرداخته شده است. جامعه آماری پژوهش متشکل از 184642 نفر بودند که به روش تصادفی ساده 386 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. اطلاعات مورد نیاز به دو روش اسنادی – کتابخانهای و میدانی گردآوری شده و برای پردازش آنها از نرمافزار SPSS و مدل تحلیل واریانس استفاده شده است. نتایج نشان داد که شهرهای قصرشیرین، گیلانغرب، کرندغرب، سرپلذهاب و اسلامآبادغرب به ترتیب حائز رتبههای اول تا پنجم به لحاظ تأثیرپذیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات در عرصه توسعه پایدار شهری بودهاند.
نفیسه ورکیانی پور، سید محمدرضا حسینی، روح الله سمیعی، مجید اشرفی،
دوره 20، شماره 58 - ( 7-1399 )
چکیده
در ایران توسعه و ترویج کارآفرینی یکی از نیازهای جدی جامعه بوده و شناسایی عوامل مؤثر بر توسعه کارآفرینی و نحوه تعامل آنها با یکدیگر از ضروریات میباشد. از طرفی اشتغال زنان ایرانی در سالهای اخیر به دلایل مختلف حساسیت ویژهای پیدا کرده است. از آنجایی که کارآفرینی تعقیب فرصتهایی فراتر از منابع برای خلق ارزشها میباشد، در این مقاله در مورد کارآفرینی زنان و نقش آنها در توسعه کارآفرینی زنان بر اساس زنجیره ارزش بررسی و سپس به توسعه پایدار اجتماعی در گلستان اشاره شد. ابتدا به بررسی، تجزیه و تحلیل مشخصه های جمعیت شناختی خبرگان پرداخته میشود سپس مؤلفه های زنجیره ارزش کارآفرینی و توسعه پایدار اجتماعی شناسایی شده را با استفاده از نظر خبرگان (که 20 نفر از زنان برتر کارآفرین استان گلستان هستند) به کمک روش دلفی فازی و انجام فازی زدایی غربال و مؤلفه های متغیرهای موردنظر انتخاب میگردد، همچنین روایی و پایایی پرسشنامهها با استفاده از آلفای کرونباخ مورد بررسی و نرمال بودن توزیع مؤلفه ها و نمونه ی آماری توسط آزمون کلوموگرونوف ـ اسمیرنوف و آزمون t ـ ادستودنت انجام میشود. در بخش اول مقاله با استفاده از روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و با بهرهگیری از نرمافزار Expertchoice به اولویتبندی و رتبهبندی ابعاد و مؤلفههای زنجیره ارزش کارآفرینی (توسط 198 نفر از زنان کارآفرین شهری استان گلستان) پرداخته میشود. در بخش دوم برای سنجش روابط بین توسعه کارآفرینی زنان بر اساس زنجیره ارزش کارآفرینی و توسعه پایدار اجتماعی از تحقیق همبستگی و معادلات ساختاری برای آزمون تحلیل عاملی و روش آزمون تحلیل عاملی با استفاده از نرمافزار Smart pls2 استفاده شده است که این ارتباط معنیدار است، زیرا نوع و میزان ارتباط متغیرها از این طریق به دست میآید که در تدوین توسعه کارآفرینی زنان کمک شایانی نموده، نقاط قوت و ضعف را به خوبی نمایان می سازد و راههای دستیابی به توسعه پایدار اجتماعی را تسهیل مینماید. در نهایت ارائه مدل و ارتباط معنیداری بین توسعه کارآفرینی زنان شهری بر اساس زنجیره ارزش کارآفرینی و توسعه پایدار اجتماعی به دست آمد.
محمد ولائی، عبدالله عبداللهی، عقیل خالقی، آیناز اسکندرزاده،
دوره 21، شماره 60 - ( 1-1400 )
چکیده
دامداری یکی از مهمترین فعالیتهای است که در مناطق روستایی رواج دارد و غالب روستاییان در کنار زراعت، باغداری به دامداری (نگهداری‌دام‌های سبک و سنگین) نیز مشغول هستند و بعضی از تولیدات روستاییان در بخش زراعت و باغداری به تغذیه دام اختصاص داده میشود و قسمتی دیگر نیز مانند لبنیات، گوشت زنده و ... خود مصرفی یا به فروش می‌رسد. هدف از این پژوهش تحلیل اثرات اقتصاد دامداری بر توسعه پایدار روستایی میباشد. پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی، از نظر ماهیت و روش توصیفی- تحلیلی و جهت جمعآوری دادهها و اطلاعات از مطالعات کتابخانهای و میدانی استفاده شده است. قلمرو مکانی تحقیق دهستان گاودول شرقی شهرستان ملکان میباشد؛ طبق سرشماری این منطقه در سال 1395 دارای 2306 خانوار و 7468 نفر جمعیت بوده که براساس فرمول کوکران تعداد 283 خانوار به عنوان نمونه آماری تحقیق انتخاب گردیده‌اند. این نمونه بهصورت تصادفی از میان خانوارهای دارای اقتصاد معیشتی دامداری انتخاب شده است. به منظور آنالیز داده های مربوط به آمار استنباطی از تی‌تک نمونهای، رگرسیون، تحلیلمسیر و نمودار اثر استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان داد که، بین اقتصاد دامداری و توسعه پایدار روستایی با میزان همبستگی 400/0 و سطح معنیداری 000/0 رابطه مثبت و معنیداری برقرار است؛ بهطوری که برای ابعاد اقتصاد دامداری بهترتیب بخش اقتصادی با مقدار تأثیر 0.743 و بخش اجتماعی با مقدار تأثیر 355/0 بیشترین میزان اثرگذاری را بر توسعه پایدار روستایی منطقه داشتهاند. همچنین، بخش کالبدی با مقدار تأثیر 0.176- کمترین سطح اثرگذاری را بر توسعه پایدار روستایی منطقه داشته است. نتایج کلی پژوهش حاکی از این امر بوده که بخش اقتصادی با 41/0 درصد و بخش اجتماعی با 31/0 درصد، بهمنظور توسعه و گسترش اقتصاد دامداری منطقه، اثرگذاری مثبت را داشتهاند.
افشار حاتمی، فرزانه ساسان پور، آلبرتو زیپارو، محمد سلیمانی،
دوره 21، شماره 60 - ( 1-1400 )
چکیده
مشخصه قرن 21، شهرنشینی فزاینده، رشد جمعیتی و مشکلات عظیم اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی حاصل از آنها به همراه رشد و گسترش فناوری اطلاعات و ارتباطات در سطح جهانی است. تناقض بین رشد اقتصادی و حفظ محیط زیست، رویارویی شهروند فرامدرن با شهر عصر صنعتی(مدرن) و عدم توانایی پاسخگویی به نیازهای شهروندان عصر حاضر منجر به مطرح شدن رویکرد شهرهوشمندپایدار شد که به کمک فناوری اطلاعات و ارتباطات از جمله اینترنت اشیا به دنبال حل مسایل مطروحه است. این مقاله ضمن معرفی رویکرد هوشمندپایدار بعنوان نقطه مقابل رویکردهای نئولیبرال محور؛ خواستگاه پیدایش، تکامل، ابعاد، مولفه ها، شاخص ها و تفاوت های این رویکرد با رویکردهای مشابه از جمله شهرهوشمند را بررسی می کند. این پژوهش به لحاظ هدف بنیادی نظری و به لحاظ ماهیت و روش تحقیق توصیفی-تحلیلی است. نتایج پژوهش نشان می دهد که اگرچه تعاریف ثابت و مشخصی در مورد شهرهوشمندپایدار وجود ندارد، اما توافق اصولی بر اهداف نهایی آن، رسیدن به توسعه پایدار وجود دارد. چرایی این امر ناشی از اهمیت موج سوم پایداری و بحرانی شدن چالش های اجتماعی، اقتصادی و بخصوص زیست محیطی در بستر شهرها است. همچنین، تاکید عمده این تعاریف بر روی برابری و فراگیری اجتماعی، افزایش کیفیت زندگی، ایجاد بهره وری، ایجاد زیرساختارهای منعطف، استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات و حفظ محیط زیست قرار دارد. از طرف دیگر در تعاریف ارایه شده نوعی خلا آینده نگرانه وجود داشت که تعریف جدیدی با نگاه آینده پژوهی از این مفهوم ارایه شد. هسته اصلی این رویکرد برخلاف رویکردهای مشابه فناوری اطلاعات و ارتباطات به همراه توسعه پایدار است. همچنین نتایج نشان داد که جهت پیاده سازی این رویکرد علاوه بر استفاده از تئوری تغییر، آینده پژوهی و دیدگاه سیستمی باید شعار «جهانی فکر کن و محلی اقدام کن» را در نظر گرفت و به بومی سازی این رویکرد باتوجه به شرایط اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و آینده نگرانه از کلانشهرهای ایران پرداخت.
شهریور روستایی، فریبا کوهی قولقاسم،
دوره 21، شماره 60 - ( 1-1400 )
چکیده
امروزه، شهرها به مکان اصلی کار و زندگی بخش قابلتوجهی از جمعیت تبدیل‌شده و همواره بر میزان این جمعیت افزوده میشود؛ بنابراین توجه به کیفیت زیستی و امکانات موردنیاز شهروندان و تلاش برای زیست پذیر نمودن شهرها امری ضروری است، زیستپذیری شهرها میتواند زمینه سازی برای توسعه پایدار شهری باشد، دربین شهروندان توجه به کودکان اهمیت زیادی دارد چون شهروندان آینده جامعه و عامل پیوند نسل گذشته و آینده محسوب میشوند. هدف تحقیق حاضر تبیین اهمیت تأمین زیست پذیری کودکان در شهر و نیز اهمیت حصول این شرایط در آینده و شناسایی نیروهای مؤثر بر روند آیندهی زیست پذیری کودکان است. تحقیق حاضر با کمک رویکرد آینده‌پژوهی به شناسایی پیشرانهای مؤثر در آیندهی زیست پذیری کودکان پرداخته و ابتدا با روش دلفی تعدادی متغیر مؤثر در آیندهی زیست پذیری شهری کودکان را شناسایی کردیم، سپس از میان آنها 47 متغیر که توسط متخصصان بالاترین امتیاز را دریافت نمودند استخراج نمودیم و با روش تحلیل ساختاری و تشکیل ماتریس 47*47 و با نرمافزار MICMAC این متغیرها مورد ارزیابی قرارگرفته و 7 پیشران که نقش کلیدی در آینده کودکان دارند استخراج‌شده و با روش دلفی 27 سناریو برای پیشرانها نگاشته شده و در نرمافزار Scenariowizard تحلیل شد و 3 سناریوی قوی، 7 سناریوی باورکردنی و 309 سناریوی ضعیف استخراج گردید. نتایج نشان میدهد که از میان 7 سناریوی باورکردنی سناریوی دوم، سوم و پنجم وضعیتی مطلوب، سناریوی اول، چهارم و ششم ادامه روند موجود و سناریوی هفتم وضعیتی بحرانی را نشان میدهند درنهایت پیشنهاد‌هایی برای مقابله با سناریوهای بحرانی ارائه گردید
