امروزه اهمیت روددره‎ها با توجه به افزایش آلودگی شهرهای بزرگی و همچنین کاهش فضاهای تفریحی بیش از هر زمان دیگری احساس می‎شود و نحوه ساماندهی آن‎ها ، چالشی برای مدیران ، طراحان و شهروندان به شمار می‎رود. هدف از این پژوهش ارائه راهبرد به منظور ساماندهی فضایی مکانی حاشیه رودخانه‌های شهری با رویکرد ارتقا سلامت شهروندان است و  به‌منظور دستیابی به شرایط محیطی مناسب برای ادامه حیات شهری و سرزندگی حاشیه رودخانه درکه تهران (حدفاصل پل مدیریت تا اتوبان همت) است. روش تحقیق از نوع توصیفی تحلیلی  با تکنیک پیمایشی بوده است. با استفاده از نرم افزارهای SPSS و LISREL8.80  داده‎های توصیفی پرسشنامه مورد تجزیه‎و‎تحلیل قرار گرفت. با مصاحبه‎های میدانی از اهالی عوامل محیطی داخلی و بیرونی سه محله ایران زمین ، ده‎ونک و محدوده طرح شناسایی شده‎اند. با استفاده از نتایج حاصل از مدل ساختاری که در نرم‌افزار لیزرل انجام‌شده و رابطه بین متغیرهای تحقیق بر اساس ضرایب استانداردشده و دیگری بر‎اساس ضرایب T روابط بین نتیجه نهایی حاکی از تأثیر مستقیم شاخص‌های 4 گانه ساماندهی رود‎دره(امنیت، پیوستگی، سرزندگی و انعطاف‎پذیری) را برارتقای شاخص‌های سلامت شهروندان(سلامت فیزیکی ، روانی و اجتماعی) نشان می‌دهد. همینطور در روش همبستگی و پیوستگی پیرسون ، تاثیر مستقیم شاخص‎های ساماندهی روددره و سلامت شهروندان به اثبات رسید. مدل مفهومی بر‎اساس تاثیر متغیرهای مستقل ساماندهی رود‎دره‎ها بر متغیر وابسته سلامت شهروندان ارائه و ترسیم گردید و  برازش مدل مفهومی با استفاده از مقادیر استاندارد آزمون T  مورد تایید قرارگرفت. در پایان به استناد به تاثیر شاخص‎ها ، 11 راهبرد فضایی و راهکار جهت ارتقا سلامت شهروندان ارائه شده است.

ژئومورفولوژی با فرآیندها و اشکال سطح‌ زمین در ارتباط است و هرگونه فعالیت انسان، از جمله احداث پل‌ها‌ منجر به تغییرات کمی و کیفی حرکت و جابجایی مواد و انرژی جنبشی شده و سیستم ژئومورفیک را تحت ‌تأثیر قرار ‎دهد، موردتوجه و دخالت ژئومورفولوژیست‌ها است. همچنین به‌عنوان علمی سیستمی‌نگر، می‌تواند واقعیت‌های محیطی را که به‌صورت فرآیندها و فرم‌ها در طبیعت عینیت یافته­اند، موردمطالعه و بررسی قرار دهد و نتیجه و برونداد آن‌ها‌ را به‌صورت فضایی در قالب نقشه­ و مدل، معرفی و تشریح نماید. نوع پژوهش حاضر، کاربردی و روش پژوهش توصیفی– تحلیلی و مبتنی بر نتایج رساله دکتری با عنوان "مدل­سازی ژئومورفولوژیکی احداث پل‌ها در مسیل‌های شهری (مطالعه موردی: کلان‌شهر تهران)" است. نتایج پژوهش، حاکی از قابلیت و کاربرد علم ژئومورفولوژی در مدل‎سازی و مکان‌یابی بهینه و احداث پل‌ها، در جهت ایجاد امنیت و رفاه بیشتر شهروندان، کاهش هزینه­ها و جلوگیری از خسارات مالی و جانی ناشی از تخریب و مکان‌یابی نامناسب چنین سازه‌‌هایی در مسیل–روددره‌های شهری و سایر محیط‌های طبیعی‌ است. همچنین این پژوهش ضمن غنا بخشیدن به ادبیات حوزه موردبحث، نقش و کاربرد ژئومورفولوژی در مکان‌یابی و احداث بهینه‌ پل‌ها در مسیل‌های شهری را بررسی، تبیین و مدل‌سازی مفهومی کرده است.
واژگان کلیدی: ژئومورفولوژی، مدل مفهومی، مسیل-روددره‌های شهری، احداث پل‌.