دوره 7، شماره 18 - ( مقالات پذیرفته شده آماده انتشار 1394 )                   جلد 7 شماره 18 صفحات 167-153 | برگشت به فهرست نسخه ها


XML English Abstract Print


دانشگاه خوارزمی ، neghabi_2007@yahoo.com
چکیده:   (15835 مشاهده)

امیر نجم‌الدین حسن‌بن‌علاء سجزی از شاعران پارسی‌گوی هندوستان در قرن هفتم است که صاحب‌نظران او را؛ در سلاست و روانی و شیوایی سخن، سعدی هندوستان خوانده‌اند و در مرتبه فضل و علوم هم‌طراز امیرخسرو دهلوی دوست معاصر و معاشرش قلمداد کرده‌اند.  هنر اصلی و شهرت او در غزل‌سرایی است و به‌دلیل تأثیری که از سعدی شیرازی پذیرفته است، مایه‌های شور و ذوق و ملاحت و نازک‌خیالی در جای‌جای اشعار او نمود خاصی دارد.

با عنایت به این مسئله بر آن شدیم که اشعار او را در حوزه صورخیال مطالعه کنیم. با بررسی دقیق دریافتیم که تشبیه، وجه غالب صورخیال در اشعار اوست. در این مقاله برای اینکه توانمندی او در ساخت دو سوی تشبیه بهتر درک شود و تازگی تصویر‌های شعری او در قلمرو تشبیه مشخص گردد، تشبیه را در دیوان او ازلحاظ ساخت و موضوع بررسی کرده‌ایم و به این نتیجه دست یافته‌ایم که بیشتر تشبیه‌های او از نوع حسی به حسی است. نکته حائز اهمیت اینکه تشبیه مرکب از نوع تمثیلی در شعر او بسیار چشمگیر است. ازلحاظ موضوع قریب نود درصد تصاویر شعری او در تشبیه بر مدار معشوق و مسائل مربوط به اوست و همین باعث شده است که اغلب تصویر‌های شعری او وام‌گرفته از شعرای متقدم به‌خصوص سعدی باشد. اما نکته مهم آنکه او همین تصویرهای تکراری را با شگردهای گوناگون زبانی و بلاغی زیباتر و مؤثرتر از دیگران ارائه کرده و بر شیوایی سخن خود افزوده است؛ به‌طوری‌که با خواندن آنها ناخودآگاه لب به تحسین او می‌گشاییم و همین نکته وجه تمایز او از شاعرانی است که تصویرها و زبانشان نیز تکراری است

متن کامل [PDF 4648 kb]   (3159 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: عمومى

فهرست منابع
1. پورنامداریان، تقی (1374) سفر در مه. تهران: سخن.
2. جرجانی، عبدالقاهر (1370) اسرارالبلاغه. ترجمه جلیل تجلیل. تهران: دانشگاه تهران.
3. دهلوی، حسن (1383) دیوان اشعار. به‌اهتمام احمد بهشتی و حمیدرضا قلیچ‌خانی. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
4. دهلوی، حسن (1342) دیوان حسن سجزی دهلوی. به‌اهتمام مسعود علی محوی بی. ای (علیگ). هندوستان: حیدرآباد دکن.
5. رجایی، محمدخلیل (1379) معالم‌البلاغه. چاپ پنجم. شیراز: دانشگاه شیراز.
6. شمیسا، سیروس (1380) بیان. فردوس. چاپ چهاردهم. تهران: فردوس.
7. شفیعی‌کدکنی، محمدرضا (1380) صورخیال در شعر فارسی. چاپ هشتم. تهران: آگه.
8. شفیعی‌کدکنی، محمدرضا (1391) رستاخیز کلمات. تهران: سخن.
9. صادقی، میمنت (1376) واژه‌نامه هنر شاعری. تهران: مهناز.
10. صفا، ذبیح‌اله (1380) تاریخ ادبیات ایران. چاپ دهم. تهران: فردوسی.
11. عسکری ابوهلال (بی‌تا) معیارالبلاغه. ترجمه محمدجواد نصیری. تهران: دانشگاه تهران.
12. فتوحی رودمعجنی، محمود (1385) بلاغت تصویر. تهران: سخن.
13. قدامه ابن‌جعفر (1937) نقدالشعر. به‌تصحیح و مقدمه طه حسین و عبدالحمید العبادی. قاهره: مکتبه الخانجی.
14. کاشفی، واعظ (1369) بدایع‌الافکار فی صنایع‌الاشعار. ویرایش میرجلال کزازی. تهران: مرکز.
15. همایی، جلال‌الدین (1370) معانی و بیان. تهران: هما.

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.