دوره 8، شماره 22 - ( 12-1400 )                   جلد 8 شماره 22 صفحات 142-115 | برگشت به فهرست نسخه ها


XML English Abstract Print


دانشگاه فردوسی مشهد ، m.alihoory@yahoo.com
چکیده:   (1938 مشاهده)
دسته­ای از آثار ادبی شامل منظومه­های روایی با درون­مایه مبارزه قهرمان در مسیر پرفراز و نشیب عشق به‌منظور وصال ­است که با عنوان «عاشقانه رزمی» معرفی می­شوند. از آثار معرف این ژانر از قرن پنجم تا دهم منظومه ورقه و گلشاه عیوقی، همای­نامه سروده شاعری ناشناس، سام­نامه، همای و همایون خواجوی کرمانی، مثنوی جمال و جلال سروده نزل‌آبادی و بدیع­الزمان­نامه از شاعری ناشناس است. برخی از مهم­ترین ویژگی­های ژانری روایات در ضمن شخصیت­پردازی قهرمان آشکار می­شود. قهرمان این دسته از روایات به‌سبب قرارگرفتن ذیل یک ژانر واحد، برخی ویژگی­های مشترک دارد. داستان منظومه­های عاشقانه رزمی به روایت زندگی قهرمان‌هایی می­پردازد که شخصیتشان جامع، ناشناخته، از نسل بزرگان و شاهان، قهرمان مسافر، عاشق، پهلوان، اخلاق­گرا، صلح­طلب، یزدان­پرست، موفق, عیار، و قهرمان مطلوب عامه است. ازسوی‌دیگر، به‌سبب عوامل واقع­نما، سنت نقل و برون‌متن، می­توان قهرمان را برمبنای یک تقسیم‌بندی ایرانی-‌اسلامی در یکی از مراتب خدا، پیامبر، اولیاءالله، رهبر و مردم عامه قرار داد که در روایت عیوقی، رهبر و در دیگر روایات، اولیاءالله است؛ نیز، براساس نظریه فرای، قهرمان این روایات در مرتبه­ای برتر از دیگر انسان­هاست. شخصیت قهرمان، به میزانی متغیر، به‌سبب ذائقه ادبی مردم و شهرت برخی آثار ادبی در دوره سرایش تحت­تأثیر شخصیت­پردازی داستان­های شاهنامه، اسکندرنامه نقالی و حمزه­نامه است. با توجه به وضعیت سیاسی و مذهبی حاکم بر جامعه عصر سراینده، مذهب قهرمان به‌تدریج برجسته می­شود، تا جایی که در بدیع­الزمان­نامه به قهرمانِ متعصب تبدیل می­گردد.­

 
متن کامل [PDF 6399 kb]   (281 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: ادبیات تطبیقی

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.