در تاریخ بیهقی به‌کارگیری ابزارها و امکانات هنری و ادبی، از جمله تمثیل، تنها برای زینت و بخشیدن زیبایی هنری به اثر نیست، بلکه این ابزار در ژرف‌ساخت خود اهداف خاص نویسنده را نیز می­پروراند؛ به عبارت دیگر، نویسنده گاه مجبور می­شود با توجه به موقعیت اجتماعی و سیاسی خود یا حال و مقام اشخاصی که موقعیت­های مختلف اثرش را می­سازند، اندیشه­ها و مقاصد خود را با استفاده از شیوه­های غیرمستقیم همچون به­کارگیری تمثیل­ها و حکایات مناسب و... برای خواننده آشکار کند. به این ترتیب، خواننده پس از کنار زدن حجاب ظاهر تمثیل و حکایت می­تواند به معنای تازه و جالبی دست یابد که به دلیل آمیختگی آن با هنجارهای ادبی مؤثرتر واقع می­شود.   هدف این مقاله آن است که با بررسی برخی حکایات و تمثیل­های تاریخ بیهقی نشان دهد چگونه ابوالفضل بیهقی برای نشان دادن محیط و زمانه فتنه­زا و آشوب‌ساز خود و نیز تحلیل بی­اعتمادی­های موجود در دربار مسعود غزنوی از شیوه بیان غیرمستقیم و قابل تفسیر تمثیل استفاده کرده است.