بتول حیدری، اسحق طغیانی، سیدمهدی نوریان،
دوره 8، شماره 19 - ( 2-1400 )
چکیده
ویس و رامین، سروده فخرالدین اسعد گرگانی، از نخستین داستانهای منظوم عاشقانه ادبیات فارسی است که در تاریخ ادبیات فارسی، از نظرگاه اخلاقی، مطرود شناخته شده است؛ زیرا نخستین داستان خیانت به پیوند زناشویی در ایران باستانی و اسلامی است، اما صرفنظر از محتوای آن، نمیتوان منکر ارزشهای ادبی، اجتماعی، فرهنگی و خاصبودن آن در میان آثار کهن ادبیات فارسی شد. اگرچه در این منظومه مطالبی خلاف اخلاق آمده است، اما عملکردهای ضداخلاقی شخصیتهای داستان عللی دارد که توجه به آنها برای تحلیل منظومه از منظر نقد اخلاقی ضروری است. این نکات شامل شناخت شاعر و جامعه، معتقدات دینی مؤثر بر عملکرد شخصیتها و شناخت چهارضلع اصلی مفاهیم منظومه: «خوشباشی»، «تقدیرگرایی»، «تقابل پیری و جوانی» و «عشق» است. میتوان منظومه ویس و رامین را از لحاظ ادبی نمونهای از مکتب هنر برای هنر و از لحاظ اخلاقی، نمونهای از نسبیت اخلاق شخصیتهای داستان دانست.
وجیهه ترکمانی باراندوزی،
دوره 8، شماره 20 - ( 5-1400 )
چکیده
توجه و دقت در ابعاد روحی و روانی شخصیتهای داستان و بهرهگیری از نظریههای روانشناختی، همواره یکی از شیوههای محققان ادبی برای واکاوی شخصیتها و نمایاندن هرچه دقیقتر قدرت و مهارت آفرینندگان آثار بوده است.
در این پژوهش سعی شده است تا شخصیت ویس، در منظومه ویس و رامین فخرالدین اسعد گرگانی، با استفاده از "نظریه انتخاب" ویلیام گلاسر، روانشناس معاصر، بهصورت توصیفی و تحلیلی تحت بررسی قرار گیرد. طبق نظریه انتخاب، ریشه تمام رفتارهای فرد از درون او و برای ارضای نیازهای پنجگانهاش نشئت میگیرد (نیاز به عشق، بقا، قدرت، تفریح و استقلال).
بهاینترتیب، پرسش اصلی تحقیق این است که ویس تحت تأثیر کدام نیازهای اساسی به انتخابهای متهورانه دست زده است؟ بهعبارتی، کدام نیازهای اساسی در وجود ویس بالاتر از نیازهای دیگر بوده که او را به انجام چنین رفتارهایی سوق داده است؟ یافتهها نشان میدهد از بین همه نیازها، بهترتیب نیاز به بقا، نیاز به عشق و صمیمیت، و نیاز به آزادی، در وجود او بالاتر از دیگر نیازها نمایان است. بعد از این نیازها، نیاز به قدرت و سپس نیاز به تفریح قرار دارد.
