[صفحه اصلی ]   [Archive] [ English ]  
:: صفحه اصلي :: درباره نشريه :: آخرين شماره :: تمام شماره‌ها :: جستجو :: ثبت نام :: ارسال مقاله :: تماس با ما ::
بخش‌های اصلی
صفحه اصلی::
اطلاعات نشریه::
آرشیو مجله و مقالات::
برای نویسندگان::
برای داوران::
تماس با ما::
تسهیلات پایگاه::
آمار نشریه::
::
شناسنامه نشریه
..
پایگاه‌های نمایه‌کننده

  AWT IMAGE   AWT IMAGE 
 AWT IMAGE   AWT IMAGE 
   

   

..
پایگاه‌های اجتماعی
     
ACADEMIA
 
..
جستجو در پایگاه

جستجوی پیشرفته
..
دریافت اطلاعات پایگاه
نشانی پست الکترونیک خود را برای دریافت اطلاعات و اخبار پایگاه، در کادر زیر وارد کنید.
..
نظرسنجی
نظر شما در مورد عملكرد دوفصلنامه زبان و ادبيات فارسي چيست؟
عالي
خوب
متوسط
ضعيف
   
..
:: جلد ۲۵، شماره ۸۳ - ( مقالات منتشر شده ۱۳۹۶ ) ::
جلد ۲۵ شماره ۸۳ صفحات ۲۳۰-۲۰۹ برگشت به فهرست نسخه ها
بررسی چند روایت از نبرد ایرانیان با دیوهای مازندران در متون پهلوانی پس از شاهنامه
رضا غفوری*
دانشگاه حضرت نرجس (س) ، reza_ghafouri1360@yahoo.com
چکیده:   (۶۱۶۴ مشاهده)
یکی از داستان‌های مشهور شاهنامه رفتن رستم به مازندران برای رهایی کاووس و سپاهیانش است که با کشته‌شدن دیو سپید، رهایی کاووس از بند او و واگذاری مازندران به اولاد پایان می‌یابد. این داستان، که به «هفت‌خان رستم» نیز اشتهار دارد، نفوذ بسیاری در شماری از منظومه‌های پهلوانی، طومارهای نقالی و روایت‌های شفاهی/مردمی شاهنامه داشته است. اثرپذیری این دسته آثار از روایت نبرد رستم با دیوان مازندران به دوگونه است: نخست، در بسیاری از این متون، روایات گوناگونی از رفتن رستم به مازندران و نبرد او با دیو سپید آمده یا اشاره‌های بسیاری بدان شده است. دوم، در برخی متون حماسی ایران، خواه منظوم و خواه منثور، شماری دیوان و پتیارگان از نژاد دیو سپید حضور دارند که هریک از آنها، پس از آگاهی از نژاد خود و چگونگی کشته‌شدن آن دیو، به کین‌خواهی از رستم یا یکی از پهلوانان خاندان او می‌پردازند، اما در همه این داستان‌ها ناکام می‌مانند و در نبرد با پهلوان کشته می‌شوند. اگرچه این دسته روایات در بیشتر متون منثور عامیانه ایران به‌اختصار آمده است، اما در شماری از متون، مانند شبرنگ‌نامه، شهریارنامه و برزونامه جدید با تفصیل بیشتری بیان شده است.
در این مقاله، نخست به بررسی این دسته روایات در متون منظوم پهلوانی پس از شاهنامه می‌پردازیم. سپس، مضامین مشترک این داستان‌ها یا موارد اختلاف آنها را با روایت شاهنامه بررسی می‌کنیم.

 
واژه‌های کلیدی: نبرد مازندران، شاهنامه، شبرنگ‌نامه، شهریارنامه، برزونامه جدید
متن کامل [PDF 283 kb]   (۲۶۴۰ دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: شعر معاصر
فهرست منابع
۱. آيدنلو، سجاد (۱۳۹۶) «کلاه سر ديو سپيد». نيم‌پخته ترنج. تهران: سخن.
2. ـــــــــ (1390الف) دفتر خسروان. تهران: سخن.
3. ـــــــــ (1390ب) «ويژگي‌هاي روايات و طومارهاي نقالي». بوستان ادب. سال سوم. شمارة 1: 1-28.
4. ـــــــــ (1388) «هفت‌خان پهلوان». نشرية دانشکدة ادبيات و علوم انساني دانشگاه باهنر کرمان. شمارة 26: 1- 27.
۵. اکبري مفاخر، آرش (۱۳۹۱) «بنيادهاي اساطيري و حماسي داستان ديوان مازندران در شاهنامه». پژوهش‌نامة ادب حماسي. سال هشتم. شمارة ۱۴: ۲۷ـ۵۹.
۶. اميدسالار، محمود (۱۳۸۸) «ديو سپيد». دانش‌نامة زبان و ادب فارسي. جلد۳. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسي.
۷. انجوي‌شيرازي، سيدابوالقاسم (۱۳۶۹) فردوسي‌نامه. ۳ جلد. تهران: علمي.
۸. ايران‌شاه‌بن‌ابي‌الخير (۱۳۷۷) کوش‌نامه. تصحيح جلال متيني. تهران: علمي.
۹. تقي‌زاده، سيدحسن (۱۳۱۳) «فردوسي و شاهنامه». هزارة فردوسي. تهران: دنياي کتاب.
۱۰. ثعالبي نيشابوري، عبدالملک‌بن‌محمد (۱۳۶۸) تاريخ ثعالبي. ترجمة محمد فضايلي. تهران: نقره.
۱۱. جيحوني، مصطفي (۱۳۸۰) حماسه‌آفرينان شا‌هنامه. اصفهان: شاهنامه‌پژوهي.
۱۲. خالقي‌مطلق، جلال (۱۳۸۶) «اهميت شاهنامة فردوسي». در: سخن‌هاي ديرينه. تهران: افکار.
13. ـــــــــ (1388) «رستم». دانش‌نامة زبان و ادب فارسي. جلد3. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسي.
14. ـــــــــ (1391) «فردوسي». دانش‌نامة زبان و ادبيات فارسي. جلد 4. تهران: فرهنگستان زبان و ادبيات فارسي.
15. ـــــــــ (1362) «گردشي در گرشاسب‌نامه». در: ايران‌نامه. شماره‌هاي 3-5: 388-556.
۱۶. خطيبي، ابوالفضل (۱۳۸۴) «آزادسرو». دانش‌نامة زبان و ادب فارسي. جلد۱. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسي.
۱۷. خواندمير، غياث‌الدين حسيني (۱۳۶۲) تاريخ حبيب‌السير. تهران: کتابفروشي خيام.
۱۸. داستان رستم و سهراب (۱۳۶۹) نگارش مرشد عبّاس زريری. به‌کوشش جليل دوستخواه. تهران: توس.
۱۹. دوستخواه، جليل (۱۳۸۴) اوستا. کهن‌ترين سرودهاي ايرانيان. تهران: مرواريد.
20. ـــــــــ (1380) «پشتوانه‌هاي شاهنامه: خاستگاه‌هاي دوگانه و ديدگاه‌هاي دوگونه». در: حماسة ايراني يادماني از فراسوي هزاره‌ها. تهران: آگه.
۲۱. رستگارفسايي، منصور (۱۳۸۸) فرهنگ نام‌هاي شاهنامه. تهران: پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي.
۲۲. رستم‌نامه (۱۳۸۷) تصحيح محمد بهشتي. تهران: پيري.
۲۳. زريري، مرشدعباس (۱۳۶۹) داستان رستم و سهراب. به‌کوشش جليل دوستخواه. تهران: توس.
۲۴. زرين‌قبانامه (۱۳۹۳) تصحيح سجاد آيدنلو. تهران: سخن.
۲۵. زرين‌کوب، عبدالحسين (۱۳۸۹) نامورنامه. تهران: سخن.
۲۶. سلمي، عباس (۱۳۷۳) «پژوهشي در برزونامه و زمينه‌هاي مختلف آن». مجلة دانشکدة ادبيات مشهد. سال بيست‌وهفتم. شمارة ۱: ۱۵ـ۳۴.
۲۷. شاهنامة منثور (بی‌تا) دستنويس کتابخانة ملی به شمارۀ ۲۲۶۴۴۷۰.
۲۸. شبرنگ‌نامه (بي‌تا) نسخة ‌خطي شاهنامه موزة بريتانيا به شمارة ۲۹۲۶.
۲۹. شهريارنامه (بي‌تا) دست‌نويس کتابخانه. به شمارة ۹۶۸۷۵۷۱.
۳۰. شهمردان‌بن‌ابي‌الخير (۱۳۶۲) نزهت‌نامه. تصحيح فرهنگ جهان‌پور. تهران: مؤسسة مطالعات و تحقيقات فرهنگي.
۳۱. صداقت‌نژاد، جمشيد (۱۳۹۰) طومار کهن شاهنامة فردوسي. تهران: دنياي کتاب.
۳۲. صفا، ذبيح‌الـله (۱۳۵۲) حماسه‎سرايي در ايران. تهران: اميرکبير.
۳۳. طرسوسي، ابوطاهرمحمد (۱۳۸۰) ابومسلم‌نامه. به‌کوشش حسين اسماعيلي. تهران: معين‌ـ قطره.
۳۴. طومار شاهنامة فردوسی (۱۳۸۱) به‌کوشش احمد هاشمی- سيدمصطفی سعيدی. تهران: خوش‌نگار.
۳۵. طومار نقالي شاهنامه (۱۳۹۱) ويرايش سجاد آيدنلو. تهران: به‌نگار.
۳۶. عطايي (بي‌تا) برزونامة جديد. دست‎نويس ‌کتابخانة پاريس به شمارة ۱۱۸۹.
۳۷. غفوري، رضا (۱۳۹۳) «ديو در روايت‌هاي شفاهي /مردمي شاه‌نامه». ادب و زبان. دورة هفدهم. شمارة ۳۵: ۲۶۹ـ۲۹۰.
۳۸. فان‌دن‌برخ، گابريله و ابوالفضل خطيبي (۱۳۹۰) «شبرنگ‌نامه». دانش‌نامة زبان و ادبيات فارسي. جلد ۴. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسي.
۳۹. فرامرزنامة بزرگ (۱۳۹۴) به‌کوشش ماريولين فان زوتفن و ابوالفضل خطيبي. تهران: سخن.
۴۰. فردوسي، ابوالقاسم (۱۳۸۶) شاهنامه. تصحيح جلال خالقي‌مطلق. تهران: مرکز دايرة‌المعارف بزرگ اسلامي.
۴۱. فرنبغ‌دادگي (۱۳۸۰) بندهش. گزارش مهرداد بهار. تهران: توس.
۴۲. قريب، بدرالزمان (۱۳۷۷) «رستم در روايات سغدي». مهرداد و بهار. به‌کوشش اميرکاووس بالازاده. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگي.
۴۳. قزويني، شرف‌الدين فضل‌الـله (۱۳۸۳) المعجم في آثار ملوک العجم. به‌کوشش احمد فتوحي‌نسب. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگي.
۴۴. قزويني، يحيي‌بن‌عبداللطيف (۱۳۸۶) لب‌التواريخ. تصحيح ميرهاشم محدث. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگي.
۴۵. قصة اميرالمؤمنين حمزه (۱۳۶۲) تصحيح جعفر شعار. تهران: کتاب فرزان.
۴۶. کريستن سن، آرتور (۱۳۸۱) کيانيان. ترجمة ذبيح‌اللـه صفا. تهران: علمي و فرهنگي.
۴۷. گرديزي، ابوسعيد عبدالحي (۱۳۸۴) زين‌الاخبار. به‌اهتمام رحيم رضازاده‌ملک. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگي.
۴۸. متيني، جلال (۱۳۶۳) «روايتي ديگر از ديوان مازندران». ايران‌نامه. سال سوم. شمارة ۱: ۱۱۸- ۱۳۴.
۴۹. مجمل‌التواريخ (۱۳۸۳) تصحيح محمدتقي بهار. تهران: دنياي کتاب.
۵۰. مرتضوي، منوچهر (۱۳۸۵) فردوسي و شاهنامه. تهران: توس.
۵۱. مستوفي، حمدالـله (۱۳۸۱) تاريخ گزيده. تصحيح عبدالحسين نوايي. تهران: اميرکبير.
۵۲. مقدسي، مطهربن‌طاهر (۱۳۸۶) آفرينش و تاريخ. ترجمة محمدرضا شفيعي‌کدکني. تهران: آگاه.
۵۳. مول، ژول (۱۳۴۵) ديباچة شاهنامه. ترجمة جهانگير افکاري. تهران: سازمان کتاب‌هاي جيبي.
۵۴. ميرکاظمي، سيدحسين (۱۳۹۰) من و رستم و گرز و افراسياب. گرگان: آژينه.
۵۵. ميرخواند (۱۳۳۸) تاريخ روضه‌الصفا. تهران: خيام.
۵۶. مينوي‌خرد (۱۳۸۰) ترجمة احمد تفضلي. به‌کوشش ژاله آموزگار. تهران: توس.
۵۷. نثر نقالي شاهنامه (۱۳۹۴) تصحيح رضا غفوري. شيراز: سيوند.
۵۸. نولدکه، تئودور (۱۳۸۴) حماسة ملي ايران. ترجمة بزرگ علوي. تهران: نگاه.
59. ـــــــــ. (1386) «ديو سپيد مازندران». ترجمة جلال خالقي‌مطلق. در: سخن‌هاي ديرينه. تهران: افکار.
۶۰. هفت‌لشکر (۱۳۷۷) تصحيح مهران افشاري و مهدي مدايني. تهران: پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي.
ارسال پیام به نویسنده مسئول

ارسال نظر درباره این مقاله
نام کاربری یا پست الکترونیک شما:

CAPTCHA



XML   English Abstract   Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Ghafouri R. The Study of Some Narratives about Iranian’s Battle with Mazandaran’s Demons in the Heroic Literature after Shahnameh. Persian Language and Literature 2018; 25 (83) :209-230
URL: http://jpll.khu.ac.ir/article-1-3091-fa.html

غفوری رضا. بررسی چند روایت از نبرد ایرانیان با دیوهای مازندران در متون پهلوانی پس از شاهنامه. زبان و ادبيات فارسی. ۱۳۹۶; ۲۵ (۸۳) :۲۰۹-۲۳۰

URL: http://jpll.khu.ac.ir/article-۱-۳۰۹۱-fa.html



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
جلد 25، شماره 83 - ( مقالات منتشر شده 1396 ) برگشت به فهرست نسخه ها
دوفصلنامه  زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خوارزمی Half-Yearly Persian Language and Literature
Persian site map - English site map - Created in 0.09 seconds with 42 queries by YEKTAWEB 4666