|
تحلیل گفتمان انتقادی مناجات‌های مصیبت‌نامۀ عطار بر مبنای روش فرکلاف
|
پروین مرتضایی1   ، رها زارعی فرد2 ، زهرا حسینی* 3 |
1- مرکز آموزش عالی اقلید
2- دانشگاه جهرم
3- دانشگاه جهرم ، zh9023@gmail.com |
|
|
چکیده: (388 مشاهده) |
مصیبت‌نامه از مهم‌ترین مثنوی‌های عطار در حوزه ادبیات عرفانی است. در این اثر، مناجات‌های شاعر با معبود خویش، جذابیتی ویژه دارد. ساختار این گفت‌وگوها در لایه‌های ترس و صمیمت و ملامت، شاعر را در بیان اندیشه‌های اجتماعی و اخلاقی همراهی میکند. در این پژوهش که به شیوۀ توصیفی- تحلیلی شکل گرفته، در پی پاسخ به چگونگی ابعاد گفتمانی مناجات‌های مصیبت‌نامه عطار و چگونگی تبیین و تفسیر مناسبات اجتماعی و روابط قدرت در این متن بر اساس انگاره فرکلاف است. انواع مناجات‌های عطار در مصیبت‌نامه بر اساس این رویکرد شامل سه شاخۀ مناجات خوف‌آمیز، صمیمانه و ملامت‌آمیز است که در سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین بررسی شده است. در سطح توصیف ویژگی‌های واژگان، ساختار جملات و دستور زبان، بیان‌کننده تجربه اجتماعی شاعر است و خفقان و التهاب اجتماعی قرن هفتم هجری در خراسان را بازگو میکند. در تفسیر، تمرکز شاعر بر توصیف عمده صفات خداوند است و نشان از تسلیم محض بودن بنده در برابر خداوند دارد که تسلط اندیشه جبرگرایی اشعریان بر اجتماع شاعر را تأیید میکند. در تبیین، رد پای نظام درباری و تمایل شاعر به پاک‌سازی فضای عصر را مشاهده میکنیم. فضایی که در آن آشوبهای اجتماعی، مذهبی و عقیدتی رسوب کرده و دنیاگرایی و منفعت‌طلبی رونق گرفته است. بازنمایی نظام حاکمیتی جامعه و آرمان‌جویی شاعر برای ایجاد صلح و دوستی، از دیگر یافته‌ها است.
واژگان کلیدی: عطار، مصیبت‌نامه، مناجات، فرکلاف، تحلیل گفتمان.
|
|
| واژه‌های کلیدی: واژگان کلیدی: عطار، مصیبت‌نامه، مناجات، فرکلاف، تحلیل گفتمان. |
|
|
|
|
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
ادبیات عرفانی
|
|
|
|
|
|
|
| ارسال پیام به نویسنده مسئول |
|
|
|
| ارسال نظر درباره این مقاله |
|
|
|
صاحب امتیاز و ناشر
