:: سال 24، شماره 81 - ( مقالات منتشر شده 1395 ) ::
جلد 24 شماره 81 صفحات 48-33 برگشت به فهرست نسخه ها
کارکرد روان‌شناختی عنصر رنگ در مراثی خاقانی برای فرزندش
کامران پاشایی فخری1، محمد پاشایی2، مسعود دهقانی3
1- دانشگاه آزاد واحد تبریز ، pashyi@yahoo.com
2- دانشگاه شهید مدنی آذربایجان
3- دانشگاه تبریز
چکیده:   (5828 مشاهده)

خاقانی از خلاقیت هنری ویژه­ای برخوردار است. او توانسته در موضوعات پرشمار اشعاری ماندگار و بی­بدیل پدید آورد. یکی از شاخه­های اصلی هنرنمایی خاقانی مرثیه است. خاقانی بیش ‌از شصت مرثیه سروده است که اغلب از شاهکارهای هنری او به‌شمار می‌روند. مراثی شخصی‌ خاقانی در سوگ عزیزانش از مشهورترین و هنرمندانه­ترین مراثی شعر فارسی هستند. خاقانی برای مرگ فرزندش، رشیدالدین، هفت مرثیه دارد که درشمار معروف‌ترین و عاطفی­ترین مراثی ادب فارسی قرار گرفته‌اند. رنگ­ها کارکرد روان­شناختی ویژه­ای در تصاویر این مراثی دارند. خاقانی با استفاده از سه رنگ سرخ، سیاه و زرد مضامین و تصاویر شاعرانه­ای در این مراثی پدید آورده است. او با استفاده از رنگ­ها، نه‌تنها به توصیف فضاها، شخصیت­ها و حالت‌های مختلف اشیا و انسان­ها پرداخته، بلکه در بُعد معنایی و تصاویر عاطفی نیز از آنها بسیار سود برده است. حضور پربسامد سه رنگ سرخ، سیاه و زرد در این اشعار شکل تصادفی ندارد و براساس روان­شناسی جدید این انتخاب از ضمیر ناخودآگاه خاقانی سرچشمه گرفته است و می­توان با توجه به روان­شناسی رنگ­ها دلیل بسامد هریک از آنها را مشخص کرد. براین‌اساس، در پژوهش حاضر سعی شده است، با درنظرگرفتن بسامد و کارکرد هنری هریک از رنگ­ها، کارکرد روان­شناختی آنها در مراثی خاقانی برای مرگ فرزندش رشیدالدین بررسی شود.

واژه‌های کلیدی: خاقانی، رشیدالدین، روان‌شناسی رنگ، مرثیه شخصی
متن کامل [PDF 285 kb]   (1378 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
فهرست منابع
1. اصيل، حجت‌الـله (1376) «مرثيه». در: دانشنامة ادب فارسي. جلد 2. به‌ سرپرستي حسن انوشه. تهران: سازمان چاپ و انتشارات: 1244 ـ 1242.
2. ايتن، جوهانز (1365) کتاب رنگ¬ها. ترجمة محمدحسين حليمي. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي.
3. باباهادي، سهيلا (1375-1376) «رنگ در شاهنامه (رستم و سهراب)». هنر. زمستان و بهار. شمارة 32: 488 ـ 495.
4. بتولي، سيد محمدعلي (1376) با يونگ و سهروردي. تهران: اطلاعات.
5. برند فلمار، کلاوس (1376) رنگ¬ها و طبيعت شفابخش آنها. ترجمة شهناز آذرنيوش. تهران: ققنوس.
6. پناهي، مهين (1385) «روان‌شناسي رنگ در مجموعة اشعار نيما (براساس روان‌شناسي رنگ ماکس لوشر). پژوهش¬هاي ادبي. شمارة 12 و 13: 49 ـ 82.
7. پورافکاري، نصرت¬الـله (1386) فرهنگ جامع روا¬ن¬شناسي روا¬ن¬پزشکي. تهران: فرهنگ معاصر.
8. حسن¬لي، کاووس و ليلا احمديان (1386) «کارکرد رنگ در شاهنامه». ادب¬پژوهي. سال اول. شمارة 2: 143 ـ 166.
9. خاقاني، افضل‌الدين بديل (1349) منشآت. تصحيح محمد روشن. تهران: دانشگاه تهران.
10. خاقاني، افضل‌الدين بديل (1375) ديوان خاقانی. تصحيح ميرجلال¬الدين کزازي. تهران: مرکز.
11. دهخدا، علي¬اکبر (1325) لغت¬نامه. تهران: چاپخانة مجلس و دانشگاه تهران.
12. ذبيح‌نيا عمران، آسيه و نگين محمدي (1390) «روان‌شناسي رنگ¬ها در شاهنامه». نامة پارسي. شمارة 56 و 57: 129 ـ 150.
13. سان، هوارد دوروتي (1378) زندگي با رنگ. ترجمة نغمه صفاريان. تهران: حکايت.
14. سيفي، طيبه و کبري مرادي (1391) «بررسي تطبيقي بسامد کاربرد رنگ در اشعار نيما يوشيج و بدر شاکر سياب». ادب عربي. سال چهارم. شمارة 3: 273 ـ 305.
15. شفيعي¬کدکني، محمدرضا (1375) صور خيال در شعر فارسي. چاپ ششم. تهران: آگاه.
16. صفري، جهانگير و فخري زارعي (1389) «بررسي عنصر رنگ در ديوان خاقاني». مطالعات زباني بلاغي. سال اول. شمارة 2: 81 ـ 108.
17. عطاري، يوسفعلي و رضا فلاحي (1382) روان‌شناسي رنگ و تبليغات. تهران: گلگشت.
18. علوي‌مقدم، مهيار و سوسن پورشهرام (1389) «کاربرد نظرية روان¬شناسي رنگ ماکس لوشر در نقد و تحليل شعر فروغ فرخزاد». پژوهش¬هاي زبان و ادبيات فارسي. شمارة 6: 83 ـ 94.
19. علي¬اکبري، نسرين و اميرمهرداد حجازي (1390) «رنگ و تحليل زمينه¬هاي تأويل رمزي آن در هفت پيکر». پژوهش¬هاي زبان و ادبيات فارسي. شمارة 10: 9 ـ 30.
20. عليزاده، جمشيد (1382) ساغري در ميان سنگستان. چاپ دوم. تهران: مرکز.
21. عليزاده، جمشيد (1383) برگزيده و شرح اشعار خاقاني. تهران: فرزان روز.
22. کزازي، ميرجلال¬الدين (1386) سوزن عيسي. تبريز: آيدين.
23. محمدي، محمدحسين (1375) بيگانه مثل معني. تهران: ميترا.
24. معين، محمد (1356) فرهنگ فارسي. چاپ سوم. تهران: اميرکبير.
25. مؤتمن، زين‌العابدين (1332) شعر و ادب فارسي. تهران: زرين.
26. نظامي، جمال‌الدين ابومحمد الياس (1386) خمسه. به‌کوشش سعيد حميديان. چاپ سوم. تهران: قطره.
27. واردي، زرين¬تاج و آزاده مختارنامه (1386) «بررسي رنگ در حکايت¬هاي هفت¬پيکر نظامي». ادب‌پژوهي. شمارة 2: 167 ـ 190



XML   English Abstract   Print



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
سال 24، شماره 81 - ( مقالات منتشر شده 1395 ) برگشت به فهرست نسخه ها