:: سال 28، شماره 88 - ( 4-1399 ) ::
جلد 28 شماره 88 صفحات 115-89 برگشت به فهرست نسخه ها
خوانش روان‌شناختی اَمثال فارسی بر مبنای مفاهیم واقعیت‌درمانی (با تأکید بر رفتار مؤثر و نامؤثر)
احمد تمیم داری 1، شیوا دولت آبادی2 ، شهناز عبادتی2
1- دانشگاه علامه طباطبایی ، a_tamimdari@yahoo.com
2- دانشگاه علامه طباطبایی
چکیده:   (3814 مشاهده)

 مطالعات میان­رشته­ای ادبیات فارسی و روان‌شناسی نقش مؤثری در تبیین و انتقال مفاهیم در این دو حوزه دارد. این نوشتار با توجه به نقش امثال فارسی در عینی­سازی مفاهیم انتزاعی و بازنمایی نیازها و خواسته­های درونی مشترک اقوام ایرانی، بر آن است تا کارکرد این بخش از ادبیات عامه را در تبیین مفاهیم واقعیت­درمانی بررسی کند. ویلیام گلسر (1925) مبدع واقعیت‌درمانی، این رویکرد نوین روان‌شناسی را مبتنی بر نظریه انتخاب تبیین کرد. واقعیت‌درمانی بر خودارزیابی، با تکیه بر واقعیت‌پذیری و رفتار هنجارمند استوار است و در نهایت انسان را به مسئولیت­پذیری برای نیل به خشنودی و نیک‌بختی دعوت می­کند. مقاله حاضر به روش تحلیل کیفی، پی­گیر پاسخگویی به این پرسش­­ها است که با چه روشی می­توان امثال فارسی را با رویکردهای روان­درمانی جدید بازخوانی کرد؟ و چگونه می­توان از امثال فارسی در تبیین مفاهیم واقعیت­درمانی بهره گرفت؟ و آیا به ‌کارگیری امثال فارسی در فرآیند مشاوره و روان­درمانی با هدف تبیین مفاهیم واقعیت­درمانی کارآیی دارد؟
امثال برگزیده، با توجه به تأکید گلسر بر سه اصل بنیادین واقعیت­درمانی، یعنی واقع­گرایی، مسئولیت­پذیری و هنجارمندی رفتار بررسی شده­اند. یافته­ها نشان می­دهد امثالی که بیان‌کننده رفتار مؤثر با هدف برآورده­سازی نیازهای اساسی در بلندمدّت هستند، ضمن دارندگی معیار مسئولیت­پذیری، فاقد سویه غیراخلاقی‌اند و امثالی که مفاهیم رفتار­ غیر مؤثّر را دربردارند، از سویه اخلاقی برخوردار نیستند و بیانگر رفتار مسئولیت­گریزانه هستند؛ امّا دوسویگی اخلاقی که نشانۀ نامعلوم و پنهان­بودن انگیزۀ بروز شماری از رفتار هاست، در هر دو گروه از امثال مذکور دیده می­شود.. به‌نظر می­رسد امثال فارسی با ویژگی­هایی مانند ­جنبه­های پند و اندرزی، روشنی و درستی معنی، حُسن تأثیر، تکیه بر تجربه، انعکاس اندیشه و... می­توانند در انتقال مفاهیم واقعیت‌درمانی مؤثر باشند.
 
واژه‌های کلیدی: امثال فارسی، واقعیت درمانی، رفتار مؤثر و نامؤثر
متن کامل [PDF 6188 kb]   (653 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: نقد ادبی
فهرست منابع
1. چراغي، سونا و مونا ابراهيمي (1397) «تحليل روان‌شناختي رابطة والدـ‌فرزندي در ضرب‌المثل‌هاي ايراني: يک پژوهش کيفي». خانواده¬پژوهي. سال چهاردهم. شمارة 55: 383-410.
2. ذوالفقاري، حسن (1392) فرهنگ بزرگ ضرب¬المثل¬هاي فارسي (دوجلدي). تهران: علم.
3. صاحبي، علي (1388) تمثيل ¬درمانگري: کاربرد تمثيل در بازسازي شناختي. چاپ دوم. تهران: سمت.
4. صاحبي، علي و همکاران (1394) «تئوري انتخاب: رويکردي درجهت مسئوليت¬پذيري و تعهد اجتماعي». رويش روان¬شناسي. شمارة 11: 113- 134.
5. صاحبي، علي و عاطفه سلطاني¬فر (1393) دعوت به مسئوليت¬پذيري (فرآيند گام‌به‌گام واقعيت‌درماني). چاپ دوم. تهران: ساية سخن.
6. صادق¬منش، علي و همکاران (1396) «بررسي هم‌سنج جايگاه زن در ضرب¬المثل¬هاي امثال‌وحکم و فرهنگ ضرب¬المثل¬هاي آکسفورد بر بنياد ديدگاه¬هاي روان‌شناختي آلفرد آدلر و اريک برن». فرهنگ و ادبيات عامه. شمارة 17: 47-70.
7. کوري، جرالد (1387) نظريه‌هاي مشاوره و روان‌درماني. ترجمة يحيي سيدمحمدي. چاپ دوم. ارسباران.
8. گلسر، ويليام (1393) واقعيت‌درماني. ترجمة علي صاحبي. چاپ دوم. تهران: ساية سخن.
9. گلسر، ويليام (1397الف) تئوري انتخاب (درآمدي بر روان¬شناسي اميد). ترجمة علي صاحبي. چاپ بيست‌ويکم. تهران: ساية سخن.
10. گلسر، ويليام (1397ب) تئوري انتخاب و مديريت زندگي. ترجمة علي صاحبي. تهران: ساية سخن.
11. مزلو، آبراهام اچ (1372) انگيزش و شخصيت. ترجمة احمد رضواني. چاپ سوم. آستان قدس رضوي.
12. نوين، حسين (1387) «تحليل روان‌شناختي امثال و حکم فارسي». پژوهش زبان و ادبيات فارسي. شمارة 10: 85-108.
13. ووبلدينگ، رابرت (1395) واقعيت‌درماني براي قرن بيست‌ويکم. ترجمة علي صاحبي و حسين زيرک. تهران: ساية سخن.
14. Persian References in English
15. Corey, Jerald (2008) Counseling and Psychotherapy Theories. Trans by Yahya Seyyed Mohammadi. 2nd ed. Tehran: Arasbaran [In Persian]
16. Cheraghi, Sona & Ebrahimi, M (2018) “Psychological Analysis of The Relationship Between Parents and Children in Iranian Multipications”. Qualitative Research and Family Study. Year 14. No. 55. Pp. 383-410 [In Persian]
17. Glasser, William (2014) Reality Therapy. Trans by Alī Sāhebī. 2nd ed. Tehran: Sayeye Sokhan [In Persian]
18. Glasser, William (2018a) Choice Theory (A New Psychology of Personal Freedom). Trans by Alī Sahebi.21st ed. Tehrān: Sayeye Sokhan [In Persian]
19. Glasser, William (2018b) Take Charge of Your life. Trans by Alī Sahebi. Tehran: Sayeye Sokhan [In Persian]
20. Maslow. H, Abraham (1993) Motivation and Personality. Trans by Ahmad Rezvani. 3rd ed. Mashhad: Astan Qodse Razavi [In Persian]
21. Novin, Hossein (2008) “Psychological Analysis of Amsal-o-Hekam Parsi”. Persian Language and Literature Research. No. 10. Pp. 85-108 [In Persian]
22. Sadeghmanesh, Alī & et al. (2017) “An Equivalent Study of the Position of Women in Proverbs (Amsal-o- Hekam) and Oxford Proverbs, Based on The Psychological Views of Alfred Adler & Eric Berne”. Culture and Folk Literature. No. 17. Pp. 47-70 [In Persian]
23. Sahebi, Ali (2009) Metaphor–Therapy (Application of Metaphor in Cognitive Restructuring). 2nd ed. Tehran: Samt [In Persian]
24. Sahebi, Ali & Atefe Soltanifar (2012) Invitation To Responsibility. 2nd ed. Tehrān: Sayeye Sokhan [In Persian]
25. Sahebi, Alī & et al (2015) “Choice Theory, An Approach to Responsibility and Social Commitment Psychological Method.” Rooyesh-e- Ravanshenasi . No. 11. Pp. 113-134 [In Persian]
26. Wubbolding, Robert (2016) Reality Therapy For The 21St Century. Trans by Ali Sahebi & Hossein Zīrak. Tehran: Sayeye Sokha [In Persian]
27. Zolfaghari, Hasan (2013) Great Dictionary of Persian Proverbs (two Volumes). Tehran: ‘Elm [In Persian]

XML   English Abstract   Print

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
سال 28، شماره 88 - ( 4-1399 ) برگشت به فهرست نسخه ها