:: سال 28، شماره 88 - ( 4-1399 ) ::
جلد 28 شماره 88 صفحات 251-229 برگشت به فهرست نسخه ها
تحلیل گفتمانی داستان «خانه روشنان» گلشیری با استفاده از نظریه راجر فالر
حمید عبداللهیان 1، سمیرا شفیعی2 ، عاطفه زندی3
1- دانشگاه اراک ، abdollahian2002@yahoo.com
2- دانشگاه تربیت مدرس
3- دانشگاه اصفهان
چکیده:   (4177 مشاهده)
یکی از رویکردهایی که در نقد داستان از منظر زبان­شناختی بسیار متحول‌ شده، نظریه راجر فالر است. این نظریه آمیزه­ای از نظریات دستورزبان گشتاری چامسکی و زبان­شناسی نقش‌گرای هالیدی است. ازآنجاکه داستان «خانه روشنان» گلشیری به‌شیوه جریان سیال ذهن نوشته شده و فالر نیز معتقد است، در چنین داستان­هایی، روساخت به فهم ژرف‌ساخت کمک می­کند، در مقاله حاضر، با روش توصیفی‌ـ‌تحلیلی و ابزار کتابخانه­ای و با رویکرد زبان­شناختی برمبنای نظریه زبان­شناختی فالر، داستان «خانه روشنان» تحلیل شده است. نتایج این تحقیق حاکی است نوع گشتار و شیوه جریان سیال در این اثر باعث به‌همریختگی ساختار نحوی جملات، عدم پیروی از قواعد دستوری، تکرار مرجع ضمایر، ایجاد ضرباهنگ و موسیقی در کلام، کاربرد تضادهای تداعی­گر و تکرارهای مبتنی بر تأکید، سردرگمی مخاطبان، و ایجاد تعلیق و تعویق در کلام می­شود. شخصیت اصلی این اثر، کنشگر و راویانِ جمع، همگی، منفعل و حسی‌ـ‌ادراکی‌اند. گویی، نباید کلامی ضدایدئولوژی غالب متن بر زبان رانند که باعث برهم‌خوردن فضای تک­صدای متن شود. گلشیری در این اثر نیز خواسته مانند بقیه آثارش به مشکلات جامعه نقب ‌بزند و قضاوت­های مداخله­جویانه­اش را در متن حاکم کند. از حیث نگاه به متن، نویسنده گاه از منظر بیرونی به متن پرداخته و خود را قادر به فهم ادراکات اشخاص داستان ندانسته و گاه از منظر درونی متن را کاویده و گرایش­های شناختی خود را با متن همگام کرده است. از حیث بازنمود گفتار و اندیشه نیز این اثر هم از گفتار باواسطه (مستقیم آزاد) استفاده کرده است و هم از گفتار بدون واسطه و مستقیم. هردوی این شیوه­­ها توانسته تا حد امکان مکنونات درونی و کلامی شخصیت­های اصلی و فرعی را بازنماید.    

 
واژه‌های کلیدی: گفتمان، متن، راجر فالر، گلشیری، «خانه روشنان»
متن کامل [PDF 5794 kb]   (698 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: نقد ادبی
فهرست منابع
1. آزاد، راضيه (1385) روايت¬شناسي حکايت¬هاي¬ عرفاني در کشف¬المحجوب، اسرارالتوحيد و تذکره¬الاولياء. پايان¬نامة کارشناسي ¬ارشد زبان و ادبيات فارسي. دانشگاه اراک.
2. پالمر، فرانک رابرت (1366) نگاهي تازه به معني¬شناسي. ترجمة کوروش صفوي. تهران: پژوهشکدة فرهنگ و هنر اسلامي.
3. تولان، مايکل (1383) درآمدي نقّادانه‌ـ زبان¬شناختي بر روايت. ترجمة ابوالفضل حري. تهران: بنياد سينمايي فارابي.
4. چامسکي، نوآم (1378) زبان و مسائل دانش. ترجمة علي درزي. تهران: آگاه.
5. حسيني، صالح و پويا رئوفي (1380) گلشيري کاتب و خانة روشنان. تهران: نيلوفر.
6. شيري، قهرمان (1395) جادوي جن‌کُشي. مشهد: بوتيمار.
7. عبداللهيان، حميد و همکاران (1397) «تحليل متن و گفتمان داستان لنگ از ابراهيم گلستان براساس نظرية زبان‌شناسي راجر فالر». مجموعه مقالات ششمين همايش متن‌پژوهي ادبي: 779-796.
8. فالر، راجر (1375) «زاويه ديد: پرسپکتيو». ترجمة سيدرضا نيازي. نگاه حوزه. شمارة 19 و 20: 63-58.
9. فالر، راجر (1380الف) «زبان¬شناسي انتقادي». ترجمة فرهاد ساساني. بيدار. شمارة 8: 4-8.
10. فالر، راجر (1380ب) «سرمقاله؛ برجسته¬سازي قضاوت در متن». ترجمة بهروز گرانمايه. رسانه. سال هشتم. شمارة 3: 70-75.
11. فالر، راجر (1395) سبک و زبان در نقد ادبي. ترجمة مريم مشرف. تهران: سخن.
12. فالر، راجر (1396) زبان‌شناسي و رمان. ترجمة محمد غفاري. تهران: ني.
13. فرتر، لوک (1387) لويي آلتوسر. ترجمة امير احمدي¬آريان. تهران: مرکز.
14. کنعاني، ابراهيم (1398) «تحليل کارکردهاي ابژه در روايت خانة روشنان گلشيري». روايت¬شناسي. سال سوم. شمارة 5: 201-223.
15. گلشيري، هوشنگ (1378) باغ در باغ. تهران: نيلوفر.
16. ¬ گلشيري، هوشنگ (1380) نيمة تاريک ماه. تهران: نيلوفر.
17. لاينز، جان (1391) درآمدي بر معني¬شناسي. ترجمة کوروش صفوي. تهران: علمي.
18. هشيار محبوب، مجتبي (1393) «هوشنگ گلشيري، خانة روشنان و آنچه شاعرانگي نام نهاده اند». سايت هنر آنلاين. تاريخ دسترسی: 10/10/1398. دسترسي در: http://www.honaronline.ir/
19. Booth C. Wayne (1983) The Rhetoric of Fiction, 2nd ed, Chicago: The University of Chicago.
20. Fowler, R. (1979) Anti-Language in Fiction, Style 13- pp. 78-259
21. Fowler, R. (1991) Language in The News: Discourse and Ideology in the Press. Routledge.
22. Fowler, R. (1977) Linguistics and The Novel, Methuen.
23. Fowler, R. (1981) Literature as Social Discourse: The Practice of Linguistic Criticism, Batsford.
24. Wales, K. (2011) A Dictionary of Stylistics, 3rd ed, London & NewYork. Routledge.
25. Persian References in English
26. Abdollahian, Hamid et al (2018) “Analysis of The Text and Discourse of Lang's Story by Ebrahim Golestan Based on Rojer Fowler's Linguistic Theory”, The third conference of Text Research, 779-796 [In Persian]
27. Azād, Rāziee (2006) Narrative of Mystical Anecdotes in Kashf-ol-Mahjoob, Asrār-o-tohīd & Tazkarat-ol-oliā. Master Thesis in Persian Language and Literature, Arāk University [In Persian]
28. Chamsky, Noam (1999) Language and Knowledge Issues, Trans by Ali Darzi, Tehrān: Āgāh [In Persian]
29. Ferter, Luke (2008) Louis Althusser, Trans. By Amir Ahmadi Arian, Tehrān: Markaz [In Persian]
30. Fowler, R. (1996) “Point of view: Perspective”, Trans by Seyyed Reza Niyazi, Negāh-e-Howze, No 19 & 20: 63-58 [In Persian]
31. Fowler, R. (2001) “Critical Linguistics”, Trans by Farhad Sasani, Bīdār, No. 8: 4-8 [In Persian]
32. Fowler, R. (2001) “Editorial: Foregranding Judgment in Text”, Trans by Behrouz Geran-maye, Resāne, No. 3, 70-75 [In Persian]
33. Fowler, R. (2016) Style and Language in Literary Criticism, Trans by Maryam Mosharraf, Tehrān: Sokhan [In Persian]
34. Fowler, R. (2017) Linguistics and Novels, Trans by Mohammad Ghaffari, Tehrān: Ney [In Persian]
35. Golshiri, Houshang (1999) Garden in the Garden, Tehrān: Niloofar [In Persian]
36. Golshiri, Houshang (2001) The Dark Side of the Moon,Tehrān: Niloofar [In Persian]
37. Hoseini, Sāleh & Raūfī, Pooya (2001) Author Golshiri & Khāne-ye-Roušanān, Tehrān: Niloofar [In Persian]
38. Hushyar Mahboub, Mojtaba (2014) “Houshang Golshiri, Roshanan House and What They Have Called Poetry”, Taken From the Online Art Site in History (31/12/2019) Access to http://www.honaronline.ir [In Persian]
39. Kanani, Ebrahim (2019) “Analysis of The Functions of The Object in The Narration of Roshanan House Golshiri”. Narrative Studies Journal, No. 5, 201-223 [In Persian]
40. Lyons, John (2012) An Introduction to Semantics,Tr. By Kourosh Safavi, Tehrān: Elmī [In Persian]
41. Palmer, Frank Robert (1987) A New Look at Semantics,Trans by Kourosh Safavi, Tehrān: Pažūheškade-ye-Farhang-va-Honar-e-Eslāmī [In Persian]
42. Shiri, Ghahremān (2016) The Magic of Murder, Mashhad: Būtīmār [In Persian]
43. Toolan, Micheal (2004) A Critical Linguistic Introduction. Trans by Abolfazl Horri, Tehrān: Bonyād-e-Sinamāi-ye-Fārābī [In Persian]



XML   English Abstract   Print



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
سال 28، شماره 88 - ( 4-1399 ) برگشت به فهرست نسخه ها