:: سال 29، شماره 91 - ( 9-1400 ) ::
جلد 29 شماره 91 صفحات 180-155 برگشت به فهرست نسخه ها
تاریخ جهانگشای جوینی راوی جدال ایدئولوژی‌های پنهان یک متن/ یک فرهنگ
جواد دهقانیان 1، محمد خسروی‌شکیب2 ، مهناز طبیعت‌بلند3
1- دانشگاه شیراز ، mirjavad2003@yahoo.com
2- دانشگاه لرستان
3- دانشگاه بندرعباس
چکیده:   (1647 مشاهده)
اگر بپذیریم فرهنگ نوعی متن است، ناگزیر باید قبول کرد که تاریخ جهانگشا متنی است که نقطه برخورد ایدئولوژی‌های مختلفی است که هریک بخشی از هویت و فرهنگ ایرانی را شکل می‌دهند. در این پژوهش، برخلاف رویکردهای فرم‌گرا، تاریخ جهانگشا برپایه آن‌دسته از رهیافت‌های نقد ادبی بازخوانی شده است که متن را در پیوند دیالکتیکی و تعاملی با زمینه‌های مادی تولید آن در نظر می‌¬گیرند. ازاین‌رو، ابتدا، ایدئولوژی¬های موجود در متن معرفی و تحلیل می‌شوند و پس از مشخص‌شدن نقش آنها در شکل¬دهی نظام ایدئولوژیک آن، تضادهای گفتمانی آشکار می‌گردد و درنهایت به تأثیر این ایدئولوژی¬ها بر متن پرداخته می-شود. عوامل مختلفی همچون بافت تاریخی، نهادهای اجتماعی، فرهنگی و ایدئولوژیک در شکل¬گیری این متن و صورت زبانی آن مؤثر بوده‌اند. به‌نظر می‌رسد بیش‌از تعقیدهای زبانی و بیانی، این تضادهای گفتمانی و ایدئولوژیک و تناقض‌های فرهنگی است که سبب اضطراب، آشفتگی و پیچیدگی متن شده است. واکاوی و بازیابی جریان‌های ایدئولوژیک متن نه‌تنها سبب خوانش‌های متفاوت می‌شود، بلکه به خواننده کمک می‌کند به قضاوتی تازه و متفاوت از وجوه ادبی و تاریخی و البته فرهنگی متن دست یابد.
واژه‌های کلیدی: تاریخ جهانگشا، نئومارکسیسم، ایدئولوژی، فرهنگ، سلطه
متن کامل [PDF 7231 kb]   (382 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
فهرست منابع
1. آژند، يعقوب (۱۳۶۵) «قيام تارابي». کيهان فرهنگي. شمارة ۲۵: ۲۰-۱۷.
2. استريناتي، دومينيک (1392) مقدمه¬اي بر نظريه¬هاي فرهنگ عامه. ترجمة ثريا پاک¬نظر. تهران: کتاب فروردين.
3. ايوتاديه، ژان (۱۳۹۰) نقد ادبي در سدة بيستم. ترجمة مهشيد نونهالي. تهران: نيلوفر.
4. الهياري، فريدون (۱۳۸۸) «بازتاب ايران و انديشة ايراني درآثار ناصرالدين منشي کرماني». تاريخ‌نگري و تاريخ‌نگاري. شمارة ۱: ۶۰-۲۷.
5. بارتولد، واسيلي، و ولاديمير وويچ (1352) ترکستان‌نامه. ترجمة کريم کشاورز. تهران: فرهنگ ايران.
6. بايمتف، لقمان (1378) «نقش شيخ شمس‌الدين محبوبي در شورش محمود تارابي». ترجمة محمدعلي عليزاده. ايران‌شناخت. شمارة ۱۵: 119-100.
7. برتنس، هانس (1383) مباني نظرية ادبي. ترجمة محمدرضا ابوالقاسمي. چاپ دوم. تهران: ماهي.
8. تايسن، ليس (1392) نظريه‌هاي نقد ادبي معاصر. ترجمة مازيار حسين‌زاده و فاطمه حسيني. تهران: نگاه امروز.
9. توسلي، غلام¬عباس (1379) نظريه¬هاي جامعه¬شناسي. چاپ هفتم. تهران: سمت.
10. جويني، عطاملک (1375) تاريخ جهانگشاي جويني. تصحيح محمدبن عبدالوهاب قزويني. تهران: دنياي کتاب.
11. جهانگرد، فرانک (1394) «مطالعة خروج تارابي در بافت فرهنگي و اجتماعي». پژوهش‌هاي ادبي. شمارة 49: 9-30.
12. حسن‌زاده، اسماعيل (۱۳۸۰) «انديشة مشيت الهي در تاريخ‌نگاري اسلامي، مطالعة موردي: تاريخ جهانگشاي جويني». تاريخ اسلام. شمارة ۵: 133-166.
13. حسن‌زاده، اسماعيل (۱۳۸۲) «هويت ايراني در تاريخ‌نگاري بيهقي و جويني». مطالعات ملي. شمارة ۱۵: 69-100.
14. خاتمي، احمد، و آرزو عرب‌اف (۱۳۸۹) «مغول‌ستيزي عطاملک جويني در تاريخ جهانگشا». تاريخ ايران. شمارة ۵/۶۶: 28-48.
15. دهقانيان، جواد، و نجمه درّي (۱۳۹۰) «بازخواني ذکر خروج تارابي براساس رويکرد شالوده‌شکني». پژوهش‌هاي ادبي. سال هشتم. شمارة ۳۳: 57-76.
16. دوستخواه، جليل (۱۳۶۴) اوستا، نامة مينوي آيين زرتشت. از گزارش ابراهيم پورداوود. تهران: مرواريد.
17. رابينز، پي. استيفن (۱۳۸۴) مباني رفتار سازماني. ترجمة علي پارساييان و سيدمحمد اعرابي. تهران: دفتر پژوهش‌هاي فرهنگي.
18. رجايي، فرهنگ (۱۳۷۲) تحول انديشة سياسي در شرق باستان. تهران: قومس.
19. شعباني، رضا، و زهرا اميري (1390) «اقدامات خاندان جويني در زمان مغول». مسکويه. دورة ششم. شمارة 16: 105-118.
20. صفا، ذبيح‌الـله (۱۳۸۲) تاريخ ادبيات در ايران. جلد سوم. تهران: فردوس.
21. صفري، جهانگير، و مجتبي حسيني (۱۳۸۷) «گزاره‌هاي ناسازگار در تاريخ جهانگشاي جويني». پژوهشنامة علوم انساني. شمارة ۵۷: 197-216.
22. علوي‌زاده، فرزانه، سلمان ساکت، و عبدالـله رادمرد (۱۳۸۹) «نقش ابيات شاهنامه در انسجام متني تاريخ جهانگشا». جستارهاي ادبي. شمارة ¬۱۷۱: 67-108.
23. عليجاني، محمد، و سعيد بزرگ‌بيگدلي (۱۳۹۲) «نمودهاي برجستة هويت ايراني در تاريخ جهانگشاي جويني». کهن‌نامة ادب پارسي. سال چهارم. شمارة 1: 53-68.
24. فقيه ملک‌مرزبان، نسرين، و زهرا صابری (1397) «مؤلفه‌های اقناع خواننده در نفثه‌المصدور». پژوهش زبان و ادبيات فارسی. دورة شانزدهم. شمارة 50: 49-76.
25. کولب ويليام، و جوليوس گولد (۱۳۷۶) فرهنگ علوم اجتماعي. ترجمة مصطفي ازکيا و ديگران. تهران: مازيار.
26. گرين، کيت، و جيل لبيهان (1383) درسنامة نظريه و نقد ادبي. ترجمة ليلا بهرانی محمدي و همکاران. تهران: روزگار.
27. ماکياولي، نيکولو (1389) شهريار. ترجمة محمود محمود. تهران: نگاه.
28. مکاريک، ايرنا ريما (۱۳۸۴) دانشنامة نظرية ادبي. ترجمة مهران مهاجر و محمد نبوي. تهران: آگه.
29. مهرکي، ايرج، و حبيب‌الـله عباسي (۱۳۸۶) «کارکردهاي زباني تاريخ جهانگشاي جويني». پژوهشنامة ادب حماسي (پژوهشنامة فرهنگ و ادب). دورة سوم. شمارة ¬۴: 201-213.
30. Benton, Ted (1984) The Rise and fall of Structural Marxism: Althusser and His Influence. Cambridge University press. [DOI:10.1007/978-1-349-17548-2]
31. Thomas, Peter (2009) "The Gramscian Moment: Philosophy, Hegemony and Marxism"; Dutch: Brill Academic press. [DOI:10.1163/ej.9789004167711.i-478]



XML   English Abstract   Print



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
سال 29، شماره 91 - ( 9-1400 ) برگشت به فهرست نسخه ها