سامانه نشریات علمی

---

مبحث تعادل رقابتی برای مسابقات ورزشی توجه زیادی را در رشته اقتصاد ورزش به خود جلب کرده است. تعادل رقابتی به پیش­بینی هواداران اطلاق می­شود درباره اینکه کدام تیم برنده خواهد شد. در این مقاله روند وضعیت تعادل رقابتی لیگ حرفه­ای فوتبال ایران مورد مطالعه قرار گرفت. این رهیافت مؤید این موضوع خواهد بود که لیگ‌های ورزشی برای پویابودن و باقی­ماندن در عرصه رقابت اقتصادی در ورزش، نیازمند سطح مطمئنی از تعادل رقابتی­اند. بنابراین با استفاده از اطلاعات لیگ برتر ایران، برای دوره زمانی 1380-1388 و بهره­گیری از شاخص‌های تشخیص تعادل رقابتی در اقتصاد شامل (C5ICB) و (HICB) توزیع قدرت برآورد گردید. نتایج نشان داد، طی فصول گذشته مسابقات تعادل رقابتی در بین دوره‌های لیگ برتر رو به بهبود بوده است، به طوری که لیگ حرفه­ای فوتبال طی سال­های 1380 تا 1388 با روندی نزولی مواجه بوده که نشان­دهنده پیش­بینی ناپذیر بودن نتایج مسابقات است. براساس روند حاصل از شاخص‌های تعادل رقابتی مشاهده می‌شود لیگ فوتبال ایران در سال 1383 بدترین و در سال 1386 بهترین وضعیت تعادل رقابتی را بین دوره‌های لیگ برتر داشته است. در مجموع پیشنهاد می‌شود برای حفظ تعادل رقابتی لیگ‌های حرفه‌ای فوتبال، قوانین خاصی برای باشگاه‌ها بالاخص در زمینه نقل و انتقال بازیکنان تدوین گردد تا متعاقب آن صنعت فوتبال نیز نهایت بهره اقتصادی را از مزایای حاصل از درآمدزایی و حمایت مالی این وضعیت ببرد.

---

هدف این پژوهش، توصیف و تحلیل عملکرد، پتانسیل و کارایی تیم­های فوتبال لیگ حرفه­ای ایران است؛  به­نحوی­که آنها در کنار توصیف عملکرد، پتانسیل و کارایی تیم­ها، جایگاه آنها در جدول رده­بندی لیگ با جایگاه برمبنای پتانسیل (مقام قابل کسب توسط هر تیم در لیگ) و جایگاه آنها برمبنای کارایی (میزان نزدیکی عملکرد به پتانسیل)مقایسه و تحلیل شود.روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی و جامعه آماری هیجده تیم فوتبال حاضر در فصل 89-1388 لیگ حرفه­ای ایران است. امتیاز و رتبه کسب­‌شده در لیگ به­مثابه عملکرد ‌مد‌نظر بوده ‌است. پتانسیل (امتیاز و رتبه قابل‌کسب) و کارایی (نسبت امتیاز کسب‌شده به امتیاز قابل‌کسب) تیم­ها نیز با استفاده از روش تحلیل پوششی داده‌ها محاسبه شده است. طبق جدول لیگ، تیم‌های سپاهان، ذوب‌آهن و استقلال ‌تهران، رتبه‌های اول تا سوم و از‌ نظر کارایی، تیم‌های ملوان، سپاهان، استقلال تهران و مقاومت‌‌سپاسی ‌‌شیراز، چهار تیم رتبه اول، و ذوب‌آهن و تراکتورسازی، تیم‌های رتبه‌ پنجم و ششم هستند. بر‌مبنای پتانسیل، پیش­بینی می­شد تیم‌های سپاهان، پرسپولیس و فولاد‌خوزستان، رتبه‌های اول تا سوم را به‌دست آوردند. وضعیت مشابهی درباره تیم‌های دیگر، به‌ویژه تیم‌های انتهای جدول، دیده می‌شود. نظام ارزیابی لیگ بر‌اساس نتایج ورزشی بدون توجه به پتانسیل و کارایی تیم‌‌ها است. بنابراین ضروری به‌‌‌نظر می‌رسد عملکرد تیم‌ها بر‌‌‌‌‌اساس شاخص کارایی نیز ارزیابی شود.