دوره 10، شماره 1 - ( 3-1402 )
جلد 10 شماره 1 صفحات 192-175 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Mozaffari J, pooranvari M, Mohseni Movahed S A. Investigation and comparison of EPM and MPSIAC models in estimating erosion and sediment (Case study: Adineh Masjed Basin, Markazi Province). Journal of Spatial Analysis Environmental Hazards 2023; 10 (1) :175-192
URL: http://jsaeh.khu.ac.ir/article-1-3277-fa.html
URL: http://jsaeh.khu.ac.ir/article-1-3277-fa.html
مظفری جواد، پورانوری محمد، محسنی موحد سیداسدا.... بررسی و مقایسه دو مدل EPM و MPSIAC در برآورد فرسایش و رسوب (مطالعه موردی: حوضه آدینه مسجد استان مرکزی). تحلیل فضایی مخاطرات محیطی. 1402; 10 (1) :175-192
1- دانشگاه اراک ، Javad_370@yahoo.com
2- دانشگاه اراک
2- دانشگاه اراک
چکیده: (2040 مشاهده)
فرسایش و به تبع آن تولید رسوب باعث هدر رفت هر ساله هزاران تن از اراضی حاصلخیز کشور است. لذا لازم است که حوزه‌های تولید رسوب با شدت و میزان آن شناسایی شوند تا بتوان اقدام به طرح‌های آبخیزداری در این مناطق نمود. هدف از این تحقیق مقایسه دو مدل EPM و MPSIAC در برآورد فرسایش و رسوب حوزه آدینه مسجد از زیر حوزه‌های حوزه آبخیز کمال‌صالح واقع در جنوب‌غربی استان مرکزی با مساحت 15/11374 هکتار می‌باشد. بخشی از اطلاعات اولیه مورد نیاز مانند ویژگی‌های طبیعی و مورفولوژی حوزه از طریق مطالعات آبخیزداری و سایر اطلاعات از طریق پردازش تصاویر رقومی و مشاهدات و تهیه نقشه‌های مورد نیاز با استفاده از امکانات GIS برای تهیه فاکتورهای مورد نیاز مدل‌های EPM و MPSIAC به دست آمد. در مدل MPSIAC، میزان رسوب ویژه 713/112 (M3/Km2/year) و فرسایش ویژه 71/375 (M3/Km2/year) محاسبه شد، در مدل EPM میزان رسوب ویژه 95/213 (M3/Km2/year) و فرسایش ویژه 86/395 (M3/Km2/year) محاسبه شد. نتایج حاکی از این است که اگرچه دو مدل برای برآورد فرسایش و رسوب انطباق نسبی با هم دارند لکن نتایج حاصل از مدل MPSIAC با توجه به اینکه گستره‌ی بیشتری از عوامل دخیل را مورد ارزیابی قرار می‌دهد دارای کارایی بهتری نسبت به مدل EPM می باشد. بهرحال با توجه به فاصله نه چندان زیاد فرسایش برآوردی دو مدل، در صورتی که داده‌های مدل MPSIAC موجود نباشد، می‌توان از مدل EPM با داده‌های با سهولت دستیابی بیشتر استفاده کرد.
فهرست منابع
1. احمدی، حسن. 1385. ژئومورفولوژی کاربردی، جلد 1، فرسایش آبی. چاپ چهارم. انتشارات دانشگاه تهران.
2. بیات، رضا؛ محمود عرب خدری و نجمه بهنام. 1399. بررسی کارآیی مدل‌های MPSIAC و EPM در تعیین وضعیت فرسایش حوزه آبخیز شهریار. نشریه تحلیل فضایی مخاطرات محیطی. 3:1-16.
3. تابش مقدم، محمدتقی؛ لله گانی، بختیار. ۱۳۹۳. بررسی تناسب مدل‌های EPM و MPSIAC در برآورد فرسایش و رسوب در سامانه اطلاعات جغرافیایی مطالعه موردی حوزه زاخرد استان فارس. اولین همایش ملی توسعه پایدار منابع طبیعی تجدید شونده. همدان.
4. تاجگردان، تکتم؛ شمس ا... ایوبی و شعبان جویباری. 1387. برآورد فرسایش و رسوب به کمک داده‌های ماهواره‌ای سامانه اطلاعات جغرافیایی با استفاده از مدل MPSIAC (مطالعه موردی حوزه آبخیز زیارت). پژوهش و سازندگی. 21: 37-45.
5. ذاکری حسینی، فاطمه؛ رضایی، خلیل و محمود شفاعی بجستان. 1395. ارزیابی کارایی روش MPSIAC در مقایسه با روش‌های هیدرولوژیکی و هیدروگرافی برای محاسبه حجم آورد رسوبی سد مسجد سلیمان. مجله زمین شناسی کاربردی پیشرفته 95: 51-61.
6. رفاهی، حسینقلی. 1391. فرسایش آبی و کنترل آن. چاپ هفتم. انتشارات دانشگاه تهران.
7. رمضانی، بهمن؛ هدی ابراهیمی و لیلا حق پرست مژدهی. 1396. نقش پارامترهای محیط طبیعی در میزان فرسایش و تولید رسوب به دو روش MPSIAC و EPM (مطالعه موردی حوزه آبخیز سد برنجستانک). مجله مهندسی جغرافیایی سرزمین. 2: 49-59.
8. طباطبایی، محمودرضا؛ کاکا شاهدی و کریم سلیمانی. 1392. مدل شبکه عصبی مصنوعی برآورد غلظت رسوب معلق رودخانه ای به کمک تصاویر سنجنده مودیس. نشریه آب و خاک (علوم و صنایع کشاورزی). 27: 193-204.
9. عفیفی، محمدابراهیم. 1395. ارزیابی فرسایش خاک و درجه رسوب دهی در حوزه ی آبریز نمدان با استفاده از مدل MPSIAC و GIS. فصلنامه جغرافیایی سرزمین. 55: 56-58.
10. علیزاده، امین. اصول هیدرولوژی کاربردی. 1390. چاپ سی و دوم. انتشارات دانشگاه امام رضا.
11. عینی، خدیجه. 1390. ارزیابی مدل های EPM , MPSIAC و FAO در برآورد میزان فرسایش و تولید رسوب حوزه آبریز رود زرد با استفاده از GIS. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه شهید چمران اهواز.
12. فتح الله زاده، طاهره و محمد رضا ثروتی. 1391. مطالعه و برآورد کیفی فرسایش در رخساره های ژئومرفولوژی با روش FAO در حوزه آبخیز ناورود. فصلنامه جغرافیایی سرزمین، 34: 65-74.
13. مخدوم، مجید. 1381. شالوده آمایش سرزمین انتشارات دانشگاه تهران.
14. مومی پور، مهدی؛ مجید هاشمی تنگستانی.1384. برآورد فرسایش خاک حوزه اوجان چای با استفاده از تکنیک‌های دورسنجی و GIS، همایش ژئوماتیک، سازمان نقشه برداری کشور.
15. نیکنام، ابوذر؛ حسین محسنی زاده و عماد فهیم، ع. 1393. مقایسه دو مدل EPMوMPSIAC در براورد فرسایش و رسوب در حوزه آبخیز ماشنگی(رودان،استان هرمزگان). دومین همایش سراسری کشاورزی و منابع طبیعی پایدار. تهران، موسسه آموزش عالی مهر اروند.
16. Bagherzadeh A.; and M. R.Daneshvar. 2011. Sediment yield assessment by EPM and PSIAC models using GIS data in semiarid region. Front. Earth Science. 5: 207– 216.
17. Jhonson, C. W. and A. C. Gembhart. 1982. Predicting sediment yield from sagerbrush range lands. USDA - SEA - ARM Western series. 26: 44-52.
18. Kidane M.; A. Bezie, N. Kesete and T. Tolessa. 019). The impact of land use and land cover (LULC) dynamics on soil erosion and sediment yield in Ethiopia. Heliyon, 12: e02981.
19. Pourkarimi M.; S. Mahmoudi, M. Masihabadi., E. Pazira and A. Moeini. 2017. Use of MPSIAC and EPM to estimate sediment yield and erosion-a case study of a watershed of the second urban phase, Mashhad, Khorasan Province. Agri. Forest. 63: 201-21.
20. Rajbanshi J. and S.Bhattacharya.2020. Assessment of soil erosion, sediment yield and basin specific controlling factors using RUSLE-SDR and PLSR approach in Konar river basin, India. Journal of Hydrology. 587:124935.
21. Singh G. and R. K. Panda. 2017. Grid-cell based assessment of soil erosion potential for identification of critical erosion prone areas using USLE, GIS and remote sensing: A case study in the Kapgari watershed, India. Int. Soil Water Conservation Resources. 3: 202–211.
22. احمدی، حسن. 1385. ژئومورفولوژی کاربردی، جلد 1، فرسایش آبی. چاپ چهارم. انتشارات دانشگاه تهران.
23. بیات، رضا؛ محمود عرب خدری و نجمه بهنام. 1399. بررسی کارآیی مدل‌های MPSIAC و EPM در تعیین وضعیت فرسایش حوزه آبخیز شهریار. نشریه تحلیل فضایی مخاطرات محیطی. 3:1-16.
24. تابش مقدم، محمدتقی؛ لله گانی، بختیار. ۱۳۹۳. بررسی تناسب مدل‌های EPM و MPSIAC در برآورد فرسایش و رسوب در سامانه اطلاعات جغرافیایی مطالعه موردی حوزه زاخرد استان فارس. اولین همایش ملی توسعه پایدار منابع طبیعی تجدید شونده. همدان.
25. تاجگردان، تکتم؛ شمس ا... ایوبی و شعبان جویباری. 1387. برآورد فرسایش و رسوب به کمک داده‌های ماهواره‌ای سامانه اطلاعات جغرافیایی با استفاده از مدل MPSIAC (مطالعه موردی حوزه آبخیز زیارت). پژوهش و سازندگی. 21: 37-45.
26. ذاکری حسینی، فاطمه؛ رضایی، خلیل و محمود شفاعی بجستان. 1395. ارزیابی کارایی روش MPSIAC در مقایسه با روش‌های هیدرولوژیکی و هیدروگرافی برای محاسبه حجم آورد رسوبی سد مسجد سلیمان. مجله زمین شناسی کاربردی پیشرفته 95: 51-61.
27. رفاهی، حسینقلی. 1391. فرسایش آبی و کنترل آن. چاپ هفتم. انتشارات دانشگاه تهران.
28. رمضانی، بهمن؛ هدی ابراهیمی و لیلا حق پرست مژدهی. 1396. نقش پارامترهای محیط طبیعی در میزان فرسایش و تولید رسوب به دو روش MPSIAC و EPM (مطالعه موردی حوزه آبخیز سد برنجستانک). مجله مهندسی جغرافیایی سرزمین. 2: 49-59.
29. طباطبایی، محمودرضا؛ کاکا شاهدی و کریم سلیمانی. 1392. مدل شبکه عصبی مصنوعی برآورد غلظت رسوب معلق رودخانه ای به کمک تصاویر سنجنده مودیس. نشریه آب و خاک (علوم و صنایع کشاورزی). 27: 193-204.
30. عفیفی، محمدابراهیم. 1395. ارزیابی فرسایش خاک و درجه رسوب دهی در حوزه ی آبریز نمدان با استفاده از مدل MPSIAC و GIS. فصلنامه جغرافیایی سرزمین. 55: 56-58.
31. علیزاده، امین. اصول هیدرولوژی کاربردی. 1390. چاپ سی و دوم. انتشارات دانشگاه امام رضا.
32. عینی، خدیجه. 1390. ارزیابی مدل های EPM , MPSIAC و FAO در برآورد میزان فرسایش و تولید رسوب حوزه آبریز رود زرد با استفاده از GIS. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه شهید چمران اهواز.
33. فتح الله زاده، طاهره و محمد رضا ثروتی. 1391. مطالعه و برآورد کیفی فرسایش در رخساره های ژئومرفولوژی با روش FAO در حوزه آبخیز ناورود. فصلنامه جغرافیایی سرزمین، 34: 65-74.
34. مخدوم، مجید. 1381. شالوده آمایش سرزمین انتشارات دانشگاه تهران.
35. مومی پور، مهدی؛ مجید هاشمی تنگستانی.1384. برآورد فرسایش خاک حوزه اوجان چای با استفاده از تکنیک‌های دورسنجی و GIS، همایش ژئوماتیک، سازمان نقشه برداری کشور.
36. نیکنام، ابوذر؛ حسین محسنی زاده و عماد فهیم، ع. 1393. مقایسه دو مدل EPMوMPSIAC در براورد فرسایش و رسوب در حوزه آبخیز ماشنگی(رودان،استان هرمزگان). دومین همایش سراسری کشاورزی و منابع طبیعی پایدار. تهران، موسسه آموزش عالی مهر اروند.
37. Bagherzadeh A.; and M. R.Daneshvar. 2011. Sediment yield assessment by EPM and PSIAC models using GIS data in semiarid region. Front. Earth Science. 5: 207– 216.
38. Jhonson, C. W. and A. C. Gembhart. 1982. Predicting sediment yield from sagerbrush range lands. USDA - SEA - ARM Western series. 26: 44-52.
39. Kidane M.; A. Bezie, N. Kesete and T. Tolessa. 019). The impact of land use and land cover (LULC) dynamics on soil erosion and sediment yield in Ethiopia. Heliyon, 12: e02981.
40. Pourkarimi M.; S. Mahmoudi, M. Masihabadi., E. Pazira and A. Moeini. 2017. Use of MPSIAC and EPM to estimate sediment yield and erosion-a case study of a watershed of the second urban phase, Mashhad, Khorasan Province. Agri. Forest. 63: 201-21.
41. Rajbanshi J. and S.Bhattacharya.2020. Assessment of soil erosion, sediment yield and basin specific controlling factors using RUSLE-SDR and PLSR approach in Konar river basin, India. Journal of Hydrology. 587:124935.
42. Singh G. and R. K. Panda. 2017. Grid-cell based assessment of soil erosion potential for identification of critical erosion prone areas using USLE, GIS and remote sensing: A case study in the Kapgari watershed, India. Int. Soil Water Conservation Resources. 3: 202–211.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 | این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
