دوره 10، شماره 3 - ( 7-1402 )
جلد 10 شماره 3 صفحات 70-53 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
sadidi J, ahmadi H, rezae shahabi R, pishva A, kheyri O, nooraie G. Assessing the vulnerability of residential use against external threats with a passive urban defense approach (Case study: District 10 of Tehran). Journal of Spatial Analysis Environmental Hazards 2023; 10 (3) :53-70
URL: http://jsaeh.khu.ac.ir/article-1-3312-fa.html
URL: http://jsaeh.khu.ac.ir/article-1-3312-fa.html
سدیدی جواد، احمدی حسن، رضایی شهابی رامین، پیشوا امیر، خیری امید، نورایی قدرت اله. ارزیابی آسیب پذیری کاربری مسکونی در برابر تهدیدات خارجی با رویکرد پدافند غیرعامل شهری (مطالعه موردی: منطقه 10 تهران). تحلیل فضایی مخاطرات محیطی. 1402; 10 (3) :53-70
جواد سدیدی1 
، حسن احمدی2 ، رامین رضایی شهابی 3، امیر پیشوا1 ، امید خیری1 ، قدرت اله نورایی1
، حسن احمدی2 ، رامین رضایی شهابی 3، امیر پیشوا1 ، امید خیری1 ، قدرت اله نورایی1
1- دانشگاه خوارزمی
2- دانشگاه گیلان
3- دانشگاه لیسبون ،r.r.shahabi@gmail.com
2- دانشگاه گیلان
3- دانشگاه لیسبون ،
چکیده: (2238 مشاهده)
کاربری مسکونی یکی از کاربریهای مهم و اصلی در نظام کاربری اراضی شهری است که مدیریت ایمنی و توجه به الزامات پدافندی آن به دلیل تراکم بالای جمعیتی در شهرهای بزرگ بسیار حائز اهمیت است. پژوهش حاضر، در زمینه ارزیابی آسیب پذیری کاربریهای مسکونی در برابر تهدیدات خارجی با رویکرد پدافند غیرعامل شهری در منطقه 10 تهران است که در قالب مطالعات فضایی ـ مکانی و با اجرای مدل تحلیلی در سه گام انجام شد. ابتدا شناسایی و دسته بندی اصول و الزامات پدافند غیرعامل در سه گروه پارامترهای سازهای، جمعیتی و مکانی صورت گرفت و با استفاده از ابزار پرسشنامه و نظرسنجی کارشناسی، اولویتهای اصول پدافند غیرعامل در ارتباط با فضاهای مسکونی مشخص شد. در ادامه، بر پایه فرآیند تحلیل شبکه ای، تعیین وزن هر یک از معیارها انجام گرفت و وزن حاصل از مدل ANP، در محیط نرم افزار ArcGIS بر لایه های مکانی منطقه اعمال شد. نتایج اجرای مدل نشان داد که از نظر شاخصهای سازهای، بیش از 78 درصد واحدهای مسکونی منطقه، در گروه سازههایی با میزان آسیبپذیری زیاد قرار می گیرند و از نظر شاخصهای جمعیتی، در 88 درصد واحدهای مسکونی در صورت وقوع تهدیدات خارجی میزان آسیب پذیری زیاد است. از لحاظ شاخصهای مکانی، بیش از 92 درصد فضاهای مسکونی، با چند نوع کاربری ناسازگار همجوار هستند و بیشترین آسیب پذیری را دارند. به طور کلی نتایج حاصل از رویهم گذاری لایه ها نشان داد بیش از 86 درصد واحدهای مسکونی محدوده در پهنه های آسیب پذیر واقع شده اند و میزان آسیب پذیری واحدهای مسکونی در این پهنه ها بسیار بالاست.
واژه‌های کلیدی: آسیب پذیری، کاربری مسکونی، پدافند غیرعامل، فرآیند تحلیل شبکه ای (ANP)، منطقه 10 تهران
فهرست منابع
1. پرویزیان، علیرضا. 1395. ارزیابی الزامات پدافند غیرعامل در همجواری صنایع (مطالعه موردی: کلانشهر اهواز). پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری. دانشگاه شهید چمران اهواز.
2. پورمحمدی، محمدرضا؛ رسول قربانی و غفور علیزاده. 1397. بررسی آسیب پذیری مرکز ثقل کلانشهر تبریز از دیدگاه پدافند غیرعامل. فصلنامه مطالعات شهری، 8 (30): 54-41.
3. پویان، ژیلا؛ فریبرز ناطقی الهی. 1378. آسیبپذیری ابرشهرها در برابر زمین‌لرزه؛ مطالعه موردی شهر تهران. سومین کنفرانس بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله، جلد 4، تهران.
4. تقوایی، مسعود؛ علی جوزی خمسلویی. 1391. بررسی آسیبپذیری کاربریهای شهری در مسیرهای راهپیمایی با رویکرد پدافند غیرعامل (مطالعه موردی: کلانشهر اصفهان). فصلنامه آمایش محیط، 16: 142-125.
5. حبیبی، کیومرث؛ احمد پوراحمد و ابوالفضل مشکینی. 1389. بهسازی و نوسازی بافت‌های کهن شهری. سازمان عمران و بهسازی شهری. وزارت مسکن و شهرسازی. تهران.
6. رضویان، محمدتقی؛ مهدی علیان و حسین رستمی. 1397. ارزیابی آسیب پذیری مکانی زیرساخت های استان یزد با رویکرد پدافند غیرعامل. فصلنامه آمایش سرزمین، 10 (1): 63-31.
7. سیاهکلی، لطف‌الله. 1388. مدیریت شهری احیاگر فرهنگ پدافند غیرعامل. چاپ اول، انتشارات نگارنده. تهران.
8. صیامی، قدیر؛ غلامرضا لطیفی، کاظم تقی‌نژاد و ابراهیم زاهدی کلاکی. 1392. آسیب‌شناسی پدافندی ساختار شهری با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی AHP و .GIS مطالعه موردی شهر گرگان. آمایش جغرافیای فضا، 10 (3): 21-42.
9. علیخانی، آرزو؛ اکرم برزگر بفرویی و حانیه نورالهی. 1397. ارائه مدل ارزیابی جامع آسیب پذیری پهنه های شهری به تفکیک لایه های تشکیل دهنده شهر با رویکرد پدافند غیرعامل. فصلنامه مدیریت بحران، 16: 46-33.
10. فردرو، حسن. 1387. استراتژی آمادگی دفاع غیرعامل در دیدگاه های پدافند غیرعامل. انتشارات عباسی. تهران.
11. فشارکی، سیدجواد و امیر محمودزاده. 1391. فرهنگ توصیفی دفاع غیرعامل. انتشارات علم‌آفرین. اصفهان.
12. فلاحی، فرهاد و فرزین چاره جو. 1398. ارزیابی و پهنه بندی آسیب پذیری لرزه ای بافت فرسوده مرکزی شهر سنندج با ملاحظات پدافند غیرعامل با استفاده از مدل IHWP و GIS. مجله مطالعات ساختار و کارکرد شهری، 8 (21): 109-85.
13. فیروزی، محمدعلی؛ مصطفی محمدی ده چشمه، رضا نظرپور دزکی و علی شجاعیان. 1393. سنجش میزان آسیب پذیری سازه ای بیمارستان ها از منظر پدافند غیرعامل با مدل سلسله مراتب فازی. فصلنامه برنامه ریزی و آمایش فضا، 20 (1): 177-149.
14. کامران، حسن؛ حسن حسینی امینی و طاهر پریزادی. 1390. تحلیل ساختارهای شهر شهریار و راهبردهای پدافند غیرعامل. فصلنامه جغرافیا، 30.
15. کامران، حسن؛ حمیدرضا وارثی و طاهر پریزادی. 1390. بررسی نقش طرح های توسعه کالبدی در پراکنده رویی شهری با رویکرد پدافند غیرعامل. مجله جغرافیا و توسعه ناحیه ای، 9 (17): 209-179.
16. محمدی ده چشمه، مصطفی. 1392. ایمنی و پدافند غیرعامل شهری. چاپ اول، انتشارات دانشگاه شهید چمران. اهواز.
17. محمدی ده چشمه، مصطفی. 1392. شکل خوب شهر از منظر ملاحظات پدافند غیرعامل. کنگره انجمن ژئوپلتیک ایران.
18. موحدی‌نیا، جعفر. 1385. اصول و مبانی پدافند غیرعامل. پژوهشکده مهندسی پدافند غیرعامل. چاپ سوم. دانشگاه صنعتی مالک اشتر. تهران.
19. نورالهی، حانیه؛ اکرم برزگر، فرشید عوض آبادیان، عاطفه سلیمانی و آرزو علیخانی. 1394. ارائه الگوی ارزیابی خطرپذیری ریسک براساس تلفیق رویکردهای عملکردی و آمایشی در زیرساخت‌های حیاتی. فصلنامه مدیریت بحران، 4 (7): 56-47.
20. نوروزی، حسن؛ سیدسلیمان محمدی دوست، حسین حسینی خواه و محمدعلی خانی زاده. 1397. شناسایی و ارزیابی پیشران های شگفت انگیز در تاب آوری کالبدی کاربری های شهری با رویکرد پدافند غیرعامل. فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی شهری، 1 (36): 46-33.
21. Ahsan, M. N. and J. Warner. 2014. The socioeconomic vulnerability index: A pragmatic approach for assessing climate change led risks-A case study in the south-western coastal Bangladesh. International Journal of Disaster Risk Reduction, 8: 32-49.
22. Akhbari, M. and M. Ahmadi Moghaddam. 2014. Investigating passive defense in urban management. Geopolitical Quarterly, (10) 2: 36-69.
23. Alcantara-Ayala, I. 2002. Geomorphology, natural hazard, vulnerability and prevention of natural disasters in developing countries. Geomorphology, 47:107-124.
24. Bertrand, D. 2010. Passive defense aggressive strategies: A game theoretic analysis of passive defense. International Conference on Intelligent Systems. October 15-19, Louis, USA.
25. Blaikie, P.; I. Davis, T. Cannon and B. Wisner. 2004. At risk: natural hazards ,people’s vulnerability and disasters, London, Routledge.
26. Cannon, T.; J. Twigg and J. Rowell. 2003. Social vulnerability, sustainable livelihoods and disasters. London: Department for international development DFID; Government of the United Kingdom.
27. Cardona, O. D. 2003. The need for rethinking the concepts of vulnerability and risk from a holistic perspective: a necessary review and criticism for effective risk management, Mapping vulnerability. Disasters, development and people.
28. Chung, S. H. and W. L. Lee. 2005. Analytic network process approach for mix planning. International Journal of Production Economics, 18(96): 15-36.
29. Chunliang, X. T.; L. Cheng, W. Song and W. Wu. 2011. Vulnerability of large city and its implication in urban planning: A perspective of intra-urban structure, Chinese Geographical Science, 21(2): 204-210.
30. Clark, G. E.; S. C. Moser, S. J. Ratick, K. Dow, W. B. Meyer, S. Emani and H. E. Schwarz. 1998. Assessing the vulnerability of coastal communities to extreme storms: the case of Revere, MA., USA. Mitigation and Adaptation Strategies for Global Change, 3(1): 59-82.
31. Cutter, S. L. 1996. Vulnerability to environmental hazards. Progress in human geography, 20(4): 529-539.
32. Emrich, C. T., and S. L. Cutter. 2011. Social vulnerability to climatesensitive hazards in the southern United States. Weather, Climate, and Society, 3(3): 193-208.
33. Fischer, H.; K. Scharnberger and C. Geiger. 1996. Reducing seismic vulnerability in low to moderate risk areas. Disaster Prevention and Management, 5(4). MCB University.
34. Hufschmidt, G. 2011. A comparative analysis of several vulnerability concepts. Natural hazards, 58(2): 621-643.
35. Jourshari S. R. and N. N. P. Kalantari. 2015. Creating passive defense system by using smart materials in sustainable buildings. Cumhuriyet Science Journal, 36(4): 1206-1212.
36. Karashima, K.; A. Ohgai and Y. Saito. 2014. A GIS-based support tool for exploring landuse policy considering future depopulation and urban vulnerability to natural disasters-A case study of Toyohashi City, Japan. Procedia Environmental Sciences, 22: 148-155.
37. Karbassian, M. and S. Abedi. 2011. A multiple objective nonlinear programming model for site selection of the facilities based on the passive defense principles, International Journal of Industrial Engineering & Production Research, 22(4): 243-250.
38. Kim, H. and D. W. Marcouiller. 2015. Urban vulnerability and resiliency to natural disasters: An integrative tourism planning perspective. Cities at Risk: Planning for and Recovering from Natural Disasters, 159.
39. Kummer, R. E. and R. B. Kummer. 1973. Shelter design data. Department of Defence, Office of Defence. USA.
40. Lacina, B. 2006. Explaining the severity of civil wars. Journal of Conflict Resolution, 50: 276.
41. Lane, B. 2003. Reviewing the regional forest agreement experience: The wicked problem of common property forests. Presented at Regional Forest Agreements and the Public Interest: A National Symposium, Australian National University, Canberra.
42. Levitin, G. and K. Husken. 2011. Active and passive defense against a strategic attacker. Journal of International Game Theory Review, 13(11): 234-245.
43. Little, M.; K. Paul, C. F. Jordens and E. J. Sayers. 2004. Vulnerability in the narratives of patients and their carers: studies of colorectal cancer. Health, 4(4): 495-510.
44. Paton, D. and D. Fohnston. 2001. Disaster and communities: vulnerability, resilience and preparedness. Disaster, Prevention and Management, 10(4). MCB University.
45. Pelling, M. 2003. Natural disasters in a globalising world. London: Routledge.
46. Pelling, M. 2003. The vulnerability of cities: Natural disasters and social resilience. Earthscan Publications, London.
47. Quarol, M. 2005. Does democracy preempt civil wars? Journal of Politician Economy, 21(23): 67-80.
48. Recchia, F. 2005. Immigration, politics and violence in urban France: between fiction and facts. Journal of Enviromental Crisis, 12(9): 20-42.
49. Sennewald, C. A. and C. Baillie. 2015. Effective security management: Butterworth-Heinemann.
50. Turner, B. L.; R. E. Kasperson, P. A. Matson and A. Schiller. 2003. A framework for vulnerability analysis in sustainability science, PNAS, 100(14).
51. Wolf, S.; J. Hinkel, M. Hallier, A. Bisaro, D. Lincke, C. Lonescu and R. J. Klein. 2013. Clarifying vulnerability definitions and assessments using formalization. International Journal of Climate Change Strategies and Management, 5(1): 54-70.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 | این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
