دوره 10، شماره 4 - ( 10-1402 )
جلد 10 شماره 4 صفحات 144-129 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
chehreara T, Hajivand paydari S. Understanding the mechanism of the atmospheric anomalies governing the summer dust in northeast Iran. Journal of Spatial Analysis Environmental Hazards 2023; 10 (4) :129-144
URL: http://jsaeh.khu.ac.ir/article-1-3393-fa.html
URL: http://jsaeh.khu.ac.ir/article-1-3393-fa.html
چهره آرا تهمینه، حاجیوند پایداری سمیه. درک سازوکار ناهنجاری های جوی حاکم بر گردوغبار تابستانه شمال شرق ایران. تحلیل فضایی مخاطرات محیطی. 1402; 10 (4) :129-144
1- دانشگاه پیام نور قزوین ، ta_ch_55_ir@yahoo.com
2- دانشگاه خوارزمی تهران
2- دانشگاه خوارزمی تهران
چکیده: (2413 مشاهده)
شناسایی کانونهای گردوغباری و بهطبع آن رفتارشناسی این پدیده در مناطق مختلف سبب شده تا یکی از مسائل چند دهه اخیر به عنوان یک مخاطره مورد بررسی قرار گیرد. بدین منظور از آمار 15 ایستگاه هواشناسی در منطقه شمال شرق ایران مشتمل بر استانهای خراسان شمالی، رضوی و جنوبی در یک دوره 17 ساله (2016-2000) استفاده شد. در ادامه برای تببین سازوکار حاکم بر روزهای گردوغباری با مراجعه به مرکز ملی پیش بینی محیطی/علوم جو (NCEP/NCAR) مقادیر مولفههای مداری و نصف النهاری باد و ارتفاع ژئوپتانسیل تهیه شد. در ادامه برای ردیابی و شناسایی کانونها به ترتیب از مدل HYSPLIT و مقادیر AOD سنجنده MODIS بهرهگیری شد. نتایج نشان داد که در دوره گرم سال به دلیل استقرار سامانه واچرخندی شبه ساکن قوی در ترازهای زیرین جو سبب شده تا افزایش تاوایی منفی در منطقه بیشینه نزول هوا و در نهایت حاکمیت یک جریان شمالی را برای منطقه به همراه داشته باشد. بررسی ناهنجاری ارتفاع ژئوپتانسیل و تاوایی مشخص شد، 3 الگوی غالب نابهنجار در بروز بیشینه گردوغبارها در منطقه فعالیت دارند. بطوریکه افزایش ارتفاع ژئوپتانسیل به بیش از 5 الی 10 ژئوپتانسیل متر و افزایش چرخندگی منفی از شرایط عمده به حساب میآید. با بررسی مدل ردیابی و بهرهگیری از دادههای ماهوارهای نیز 5 کانون اصلی که بیش از 90 درصد گردوغبارهای منطقه را متاثر میسازد، شناسایی گشت که در این میان سهم کشور ترکمنستان با دو کانون جدا و یک کانون مشترک با کشور ازبکستان نقش چشمگیری در رخداد گردوغبارهای تابستانه شمال شرق ایران را بر عهده دارد.
فهرست منابع
1. برومندی، پریا.، بختیارپور، اسماء. 1395. منشاء یابی ذرات گردوغبار با بررسی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آنها و مدلسازی عددی در شهرستان مسجد سلیمان، مجله سلامت و محیط زیست، فصلنامه علمی پژوهشی انجمن علمی بهداشت محیط ایران، دوره 9، شماره چهارم، صص: 526-517.
2. بروغنی، مهدی.، پورهاشمی، سیما.، اسدی زنگنه، محمدعلی و حمیدرضا، مرادی. 1396. آشکارسازی مناطق برداشت گرد و غبار در شرق خاورمیانه با استفاده از شاخص‌های آشکارسازی گرد و غبار، مجله مخاطرات محیط طبیعی، سال ششم، شماره یازدهم، صص: 118-101
3. جلالی، نادر.، ایرانمنش، فاضل.، داودی، محمدهادی. 1396. شناسایی منشأ و مناطق تحت تاثیر طوفانهای گرد و غبار در جنوب غرب ایران با استفاده از تصاویر مادیس، نشریه علمی پژوهشی مهندسی و مدیریت آبخیز، جلد 9، شماره 3، صص: 331-318.
4. حیدری نسب، مهدی، 1386. نقش باد در ایجاد لندفرم‌های بادی در منطقه سیستان، پایان نامه کارشناسی ارشد اقلیم شناسی در برنامه ریزی محیطی، زاهدان، دانشگاه سیستان و بلوچستان.
5. خسروی، محمود، 1389. بررسی توزیع عمودی گرد و غبار ناشی از طوفان در خاورمیانه با استفاده از مدل NAAPS در منطقه سیستان ایران، مجموعه مقالات چهارمین کنگره بین المللی جغرافیدانان جهان اسلام، زاهدان، دانشگاه سیستان و بلوچستان.
6. خسروی، محمود.، سلیقه، محمد. 1384. اثرات اکولوژیکی و زیست محیطی بادهای 120 روزه سیستان، پژوهشکده علوم زمین و جغرافیا، زاهدان، دانشگاه سیستان و بلوچستان.
7. رئیس پور، کوهزاد.، خسروی، محمود و تقی، طاوسی. 1389. بررسی تاثیر طوفان های شن به عنوان یکی از مهمترین عوامل بازدارنده ی توسعه در منطقه سیستان، مجموعه مقالات همایش ملی جغرافیا، امنیت و توسعه در جنوب شرق ایران، تهران، دانشگاه امام حسین (ع).
8. علیجانی، بهلول.، رئیس پور، کوهزاد. 1390. تحلیل آماری، همدیدی طوفان های گرد و خاک در جنوب شرق ایران (مطالعه موردی: منطقه سیستان)، مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، سال دوم، شماره پنجم، صص: 132-107.
9. کارگر، الهام.، بداق جمالی، جواد.، رنجبر سعادت آبادی، عباس و حمید، گشتاسب. 1395. شبیه سازی و تحلیل عددی طوفان گرد و غبار شدید شرق ایران، نشریه تحیلیل فضایی مخاطرات محیطی، سال سوم، شماره 4، صص: 119-101.
10. مفیدی، عباس.، کمالی، سمیه.، زرین، آذر. 1392. ارزیابی توان مدل RegCM4 پیوند خورده با طرحواره غبار در آشکارسازی ساختار توفان های گرد و غباری تابستانه در دشت سیستان، فصلنامه علمی- پژوهشی جغرافیا (برنامه ریزی منطقه‌ای)، سال سوم، شماره 3، صص 69-51.
11. مفیدی عباس، زرین آذر(1391). بررسی ماهیت، ساختار و وردایی زمانی گردش بزرگ مقیاس جو تابستانه بر روی جنوب غرب آسیا. نشریه پژوهش های اقلیم شناسی. دوره سه. شماره 11.
12. مفیدی، عباس، جعفری، سجاد(1390). بررسی نقش گردش منطقه ای جو بر روی خاورمیانه در وقوع توفان های گردوغباری تابستانه در جنوب غرب ایران. نشریه مطالعات جغرافیایی مناطق خشک. سال دوم، شماره پنجم.
13. نامداری، سودابه؛ حاجیبگلو، علی؛ اباذری، غلامرضا(1399). تحلیل تغییرات کانونهای گردوغبار داخلی ایران در بیست سال اخیر. نشریه علمی جغرافیا و برنامهریزی، سال 52 ، شماره 87 ، فصل زمستان.
14. باقرآبادی، رسول؛ معین الدینی، مظاهر(1400). منشأیابی جهتی طوفانهای گرد و غبار شهر کرج. نشریه پژوهشهای اقلیم شناسی. سال دوازدهم | شماره چهل و هفتم.
15. سلیمانی ساردو، فرشاد؛ حسین حمزه، نسیم؛ کرمی، سارا؛ هاشمی نژاد، محمد؛ ناطقی، سعیده(1400). گسیل و انتقال ذرات گردوغبار در منطقه جازموریان (مطالعه موردی: طوفان گرد و غبار 24 الی 26 نوامبر 2016 ). نشریه پژوهشهای اقلیم شناسی. سال دوازدهم | شماره چهل و هشتم.
16. لطفی نسب اصل، سکینه؛ گوهر دوست، آزاده؛ درگاهیان، فاطمه؛ خسروشاهی، محمد(1400). تحلیل بادهای توأم با گردوغبار و فرساینده در استان کرمان با هدف ارائه تقویم پیشبینی و مدیریت کنترل گردوغبار. نشریه علمی تحقیقات حمایت و حفاظت جنگلها و مراتع ایران. جلد 19 شماره 2.
17. بروغنی، مهدی؛ میرچولی، فهیمه؛ محمدی، مازیار(1401). پهنه بندی آسیب پذیری گردوغبار با استفاده از تصاویر ماهواره ای و مدل های یادگیری ماشین. نشریه مطالعات جغرافیایی مناطق خشک. دوره دوازدهم، شماره چهل و هفتم.
18. AlizadehChoobari, O., Zawar-Reza, P., Sturman, A., (2014). The global distribution of mineral dust and its impacts on the climate system: A review. Atmospheric Research 138(1), 152-165.
19. Shao, Y., Wyrwoll, K.H., Chappell, A., Huang, J., Lin, Z., McTainsh, G.H., (2011). Dust cycle: an emerging core theme in Earth system science. Aeolian Research 2(4), 181–204.
20. Dayan, Koch.J, (1986),A Synoptic analysis of the meteorological conditions affecting dispersion of pollutants emitted from tallstacksin the coastal plain of Israel, pp : 537 – 543.
21. Goudie and Middleton, (2002), Saharan dust storms, nature and consequences, Earth
22. science review, pp : 56.
23. Hamish. A, Grant.M, tanish A, (2001), Inter-regional transport of Australian dust storms Soil erosion reSearch for the 21th century , pp : 28.
24. Kutiel.H, Alpert.p, (2005), Synoptic of dust transportation days from Africa toward Italy and central Europe, pp : 1 – 14.
25. Wang W, (2005), A synoptic model on east Asian dust emission and transport , Atmospheric science and air quality conferences china , pp : 13.
26. Weihong. Q. and Shaoyinshi, (2001), Variations of the dust storm in china and its climate control, journal of climate , pp : 15 .
27. Kaskaoutis, D.G., Kosmopoulos, P., Kambezidis, H.D., Nastos, P.T., 2007. Aerosol climatology and discrimination of different types over Athens, Greece based on MODIS data. Atmos. Environ. 41, 7315–7329.
28. Draxler, R. Hess, G. D. An overview of the HYSPLIT_4 modeling system for trajectories, dispersion and Deposition. 1998. Australian Meteorological Magazine. Vol. 47. Pp: 295-308.
29. Draxler, R. Stunder, B. Rolph, G. Stein, A. Taylor, A. 2009. Hybrid single-particle Lagrangian integrated trajectories 4 user's guide. NOAA Tech. Memo, ERL-ARL.
30. Draxler, R.R., G.D.Hess. (1997). Description of the HYSPLIT_4 Modeling System. NOAA Technical Memorandum.ERL ARL. 224: 1-25.
31. Draxler, R. Gillette, A. Kirkpatrick, S. Heller, J. 2001. Estimating PM10 air concentrations from dust storms in Iraq, Kuwait and Saudi Arabia. Atmospheric Environment Vol. 35. Pp: 4315-4330.
32. Gholami, H, Mohamadifar, A, Rahimi, S, Kaskaoutis, D. G, & Collins, A. L. (2021). Predicting land susceptibility to atmospheric dust emissions in central Iran by combining integrated data mining and a regional climate model. Atmospheric Pollution Research, 12 (4), 172-187.
33. Boroughani, M, Pourhashemi, S, Hashemi, H, Salehi, M, Amirahmadi, A, Asadi, M. A. Z, & Berndtsson, R. (2020). Application of remote sensing techniques and machine learning algorithms in dust source detection and dust source susceptibility mapping. Ecological Informatics, 56, 101059
34. Gholami, H, Mohamadifar, A, Sorooshian, A, & Jansen, J. D. (2020) a. Machine-learning algorithms for predicting land susceptibility to dust emissions: The case of the Jazmurian Basin, Iran. Atmospheric Pollution Research, 11(8), 1303-1315.
35. Garofalide, S., Postolachi, C., Cocean, A., Cocean, G., Motrescu, I., Cocean, I., ... & Leontie, L. (2022). Saharan Dust Storm Aerosol Characterization of the Event (9 to 13 May 2020) over European AERONET Sites. Atmosphere, 13(3), 493.
36. Tan, S., Chen, B., Wang, H., Che, H., Yu, H., & Shi, G. (2022). Variations in Aerosol Optical Properties over East Asian Dust Storm Source Regions and Their Climatic Factors during 2000–2021. Atmosphere, 13(6), 992.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 | این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
