دوره ۱۰، شماره ۴ - ( ۱۰-۱۴۰۲ )                   جلد ۱۰ شماره ۴ صفحات ۹۸-۷۹ | برگشت به فهرست نسخه ها


XML English Abstract Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

jafari H, Karimi Z. Evaluation of morphotectonic indicators based on the focus of earthquakes and the function of faults in Iran. Journal of Spatial Analysis Environmental Hazards 2023; 10 (4) :79-98
URL: http://jsaeh.khu.ac.ir/article-1-3396-fa.html
جعفری حسن، کریمی زینب. ارزیابی شاخص های مورفوتکتونیکی بر اساس کانون زلزله ها و عملکرد گسل های ایران. تحلیل فضایی مخاطرات محیطی. ۱۴۰۲; ۱۰ (۴) :۷۹-۹۸

URL: http://jsaeh.khu.ac.ir/article-۱-۳۳۹۶-fa.html


۱- دانشگاه زنجان ، jafarihas@yahoo.com
۲- دانشگاه تبریز
چکیده:   (۲۱۵۱ مشاهده)
زمین لرزه مسئول آزاد شدن انرژی درونی زمین، به صورت نقطه ای است. انرژی آزاد شده در کانون زلزله ها به صورت سطحی گسترش می یابد و  سطوح ارضی را متأثر می­سازد. در علوم زمین برای بررسی اثرپذیری سطوح ارضی از فعالیت­های نئوتکتونیکی، از شاخص­های مورفوتکتونیکی استفاده می­شود. در این مقاله برای سنجش وضعیت فعالیت­های نئوتکتونیکی سطوح ارضی ایران، در قالب زون­های مورفوتکتونیکی، علاوه بر استفاده از حوضه هایی که بر اساس شاخص­های مورفوتکتونیکی در مورد وضعیت تکتونیکی آن ها قضاوت شده است، از انرژی ثبت شده در کانون زلزله­های 2009-1900 و همچنین وضعیت قرارگیری حوضه نسبت به گسل­ها استفاده شده است؛ به این منظور ابتدا داده­های زمین لرزه­ای 110 ساله ایران، طی فرایند برنامه­نویسی در متلب، ابتدا از حالت نقطه­ای به حالت سطحی و سپس به رستری تبدیل گردید. علاوه­بر آن با توجه به منابع اسنادی گسل­های اصلی ایران در سه نوع تقسیم و تحلیل گردید. اسناد حوضه­ای مربوط به شاخص­های مورفوتکتونیکی ایران در غالب واحدهای مورفوتکتونیکی تحلیل و تفسیر گردید. نتایج دال بر این است که الف) مقدار انرژی آزاد شده از زمین لرزه‏ها نمی­تواند در ارزیابی شاخص­های مورفوتکتونیکی حوضه­ها نقش زیادی داشته باشد. ب) قرارگرفتن حوضه­ در حریم گسل­های کواترنری و لرزه­ای جوان، تأثیر بسیار زیادی در منعکس شدن فعالیت های تکتونیکی در شاخص های مورفوتکتونیکی حوضه داشته است. ج) مجاورت حوضه­های نیمه فعال با حوضه­های فعال، یا مجاورت حوضه­های غیرفعال با حوضه­های نیمه فعال می‏تواند ناشی از حد آستانه شاخص­هایی باشد که برای برآورد وضعیت فعالیت تکتونیکی حوضه­ها استفاده می­شود.
 
متن کامل [PDF 1362 kb]   (۱۰۱۴ دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1402/8/5 | پذیرش: 1402/9/30 | انتشار: 1403/2/9

فهرست منابع
۱. آقا نباتی، علی. ۱۳۴۹. زمین شناسی مطقه عباس آباد و فرومد. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. رشته زمین شناسی. دانشکده علوم. دانشگاه تهران.
۲. جعفری، غلامحسن و محمدرضا نوروزی. ۱۳۹۶. ارزیابی شاخص‌های مورفوتکتونیک در حوضه قانقلی‌چای، فصلنامه جغرافیا وآمایش شهری-منطقه‌ای، ۲۲: ۱۱۷-۱۳۲
۳. جداری عیوضی، جمشید. ۱۳۸۷. ژئومورفولوژی ایران، چاپ نهم، انتشارات دانشگاه پیام نور، تهران.
۴. حمزه‌پور، بزرگمهر. ۱۳۴۹. زمین شناسی منطقه کلور. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه تهران، ۱۳۴۹
۵. رجبی، معصومه و مریم بیاتی خطیبی. ۱۳۹۰. ژئومورفولوژی شمال غرب ایران، چاپ اول، دانشگاه تبریز، تبریز.
۶. رجبی، معصومه و ابوالفضل سلیمانی. ۱۳۹۲. تحلیل و ارزیابی ویژگی‌های مورفوتکتونیکی و نئوتکتونیکی دامنه چنوبی کوهستان سبلان، نشریه جغرافیا و برنامه‌ریزی، ۴۵: ۱۲۰-۹۷
۷. رضاپور، علی. ۱۳۹۰. تأثیر تکتونیک فعال بر تحول اشکال زئومورفولوژی حوضه‌ی ریجاب. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته ژئومورفولوژی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی.
۸. رضایی مقدم، محمد حسین و منصور خیری زاده آروق. ۱۳۹۳. ارزیابی فعالیت‌های نئوتکتونیکی با استفاده از شاخص-های کمی ژئومورفیک (منطقه مورد مطالعه، بخش از البرز شرقی در شمال استان سمنان)، فصلنامه مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، ۱۸: ۱۹-۳۶
۹. زمردیان، محمد جعفر. ۱۳۹۲. ژئومورفولوژی ایران (فرایندهای ساختمانی و دینامیک‌های درونی)، چاپ هفتم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد.
۱۰. سلیمانی، شهریار. ۱۳۷۸. رهنمودهایی در شناسایی حرکات تکتونیکی فعال و جوان با نگرشی بر مقدمات دیرینه-شناسی، چاپ اول، انتشارات موسسه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله، تهران.
۱۱. سیف، عبداله و قاسم خسروی. ۱۳۸۹. بررسی تکتونیک فعال در قلمرو تراست زاگرس منطقه فارسان، فصلنامه پژوهش‌های جغرافیای طبیعی، ۷۴: ۱۲۵-۱۴۶
۱۲. شفیعی بافتی، آرزو، زینب عباسی، سید محمد تاج بخش، سید مرتضی موسوی و هادی معماریان. ۱۳۹۹. بررسی زمین ساخت فعال در شمال حوزه آبخیز دشت بیرجند با استفاده از فاکتورهای مورفومتریک، پژوهش‌های ژئومورفولوژی کمی، ۹: ۱۱۷-۱۳۳
۱۳. صمدزاده، رسول. ۱۳۹۸. ژئومورفولوژی ایران، چاپ اول، انتشارات سمت، تهران.
۱۴. عابدینی، موسی، ویدا ایرانی و فریبا اسفندیاری درآبادی. ۱۴۰۰. اثرات زئومورفولوژیکی تکتونیک فعال و پهنه‌بندی خطر زمین لرزه با تاکید بر توان لرزه‌ای گسل‌ها (مطالعه موردی: نمین، آستارا، تالش)، نشریه جغرافیا و برنامه‌ریزی، ۸۲: ۱۴۵-۱۶۰
۱۵. عابدینی، موسی، بیوک فتحعلی‌زاد و معصومه رجبی. ۱۳۹۹. ارزیابی مخاطرات زئومورفولئزیکی حوضه آبریز زنوز چای، نشریه جغرافیا و برنامه‌ریزی، ۷۷: ۱۳۱-۱۴۸
۱۶. عابدینی، موسی، محمد حسین فتحی و ابراهیم بهشید جاوید. ۱۳۹۴. تحلیل فعالیت‌های نئوتکتونیکی حوضه آبریز، گئچی دره سی، با استفاده از شاخص‌های ژئومورفیک، نشریه فضای جغرافیایی، ۵۲: ۲۲۳-۲۴۹
۱۷. عباس نژاد، احمد. ۱۳۷۶. بررسی نو زمین ساختی مخروط افکنه‌های ناحیه کرمان. علوم زمین. ۲۵-۲۶: ۲۶-۲۵
۱۸. عباسی، علیرضا و هیوا علمی‌زاده. ۱۳۸۹. تجزیه و تحلیل نقش نئوتکتونیک در مورفولوژی و رفتار شبکه زهکشی (مطالعه موردی: حوضه انجیران)، فصلنامه جغرافیا و برنامه‌ریزی منطقه‌ای، ۱: ۵۷-۷۵
۱۹. عزتی، مریم، ابراهیم غلامی و سیدمرتضی موسوی. ۱۳۹۷. بررسی بالا آمدگی تکتونیکی در کوه‌های شکراب واقع در شمال بیرجند (خراسان جنوبی) با استفاده از شواهد ریخت زمین ساختی، پژوهش‌های ژئومورفولوژی کمی، ۷: ۱۸۱-۱۹۵
۲۰. کریم منش، گلاویژ. ۱۳۹۵. بررسی نقش لیتولوزی و تکتونیک در نیمرخ طولی رودخانه مطالعه موردی: رودخانه آغ-چای (آذربایجان غربی)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته ژئومورفولوزی، دانشکده جغرافیاو برنامه‌ریزی، دانشگاه تبریز. تبریز.
۲۱. گورابی، ابوالقاسم و احمد نوحه‌گر. ۱۳۸۶. شواهد ژئومورفولوژیکی تکتونیک فعال حوضه آبخیز درکه، نشریه پژوهش-های جغرافیایی، ۶۰: ۱۷۷-۱۹۶
۲۲. مختاری، داود. ۱۳۸۰. گسل شمالی میشو و نقش آن در مورفولوژی دامنه شمالی میشوداغ (آذربایجان- ایران)، زمین شناسی مهندسی و محیط زیست ایران. ۵۹: ۷۰-۸۳.
۲۳. مختاری، داود. ۱۳۸۱. نقش فعالیت‌های تکتونیکی در تکامل مخروط افکنه‌های دامنه‌ی شمال میشو داغ، شمال غرب ایران، فصلنامه جغرافیای طبیعی، ۵: ۶۳-۹۰
۲۴. مختاری، داود. ۱۳۸۴. نقش نوزمین ساخت در تکامل سامانه‌های رودخانه‌ای در کواترنر مطالعه موردی رودخانه‌های دامنه شمالی میشوداغ، فصلنامه علوم زمین، ۵۷: ۶۴-۷۷
۲۵. مددی، عقیل، محمدحسین رضایی مقدم، و عبدالحمید رجایی. ۱۳۸۳. تحلیل فعالیت‌های نئوتکتونیک با استفاده از روش‌های ژئومورفولوژی در دامنه‌های شمال غربی تالش (باغروداغ)، نشریه پژوهش‌های جغرافیایی، ۴۸: ۱۲۳-۱۳۸
۲۶. مقامی مقیم، غلامرضا. ۱۳۹۵. تأثیر فعالیت‌های تکتونیکی در ریخت‌شناسی حوضه‌ی آبریز رودخانه‌ی روئین در شمال شرق ایران، مجله جغرافیا و توسعه، ۴۳: ۷۱-۸۹.
27. Altin, T.B, and B. N. Altin. 2011. Development and morphmetry of drainage network in volcanic terrain, Central Anatolia, Turkey. Geomorphology, 125: 485-503
28. Bhat, F. A.; I. M. Bhat, H. Sana, m. Iqbal, and A. R. Mir. 2013. Identification of Geomorphic signatures of active tectonics in the west lidder watershed, Kashmir himalayas: Using remote sensing and gis, international Journal of Geomatics and Geosciences, 1: 164-176
29. Bull W.B., and L.D. Mcfadden. 1977,"Tectonic geomorphology north and south of the Garlock fault, California; In: Doehring", D.O. (Ed.), Geomorphology in arid regions. Proceedings of the 8th Annual Geomorphology Symposium. State University of New York, Binghamton, 8: 115-138
30. Bull, W. B., and L. D. McFadden. 2020. Tectonic geomorphology north and south of the Garlock fault, California. In Geomorphology in arid regions (pp. 115-138). Routledge.
31. Gilbert, G. K. 1877. Report on the Geology of the Henry Mountains. US Government Printing Office.‌
32. Guarnieri, P., and C. Pirrotta. 2008. The response of Drainnage Basins to the late Quaternary Tectoincs in The Sicilian Side of the Messina Strait (NE Sicily), Geomorphology, 95:260-273
33. Hack, J. T. 1973. Stream profile analysis and steram-gradient index. Jornal of Research of the U.S. Geological Survey. 1: 421-429
34. Hamdouni, R.E.; C. Irigaray, T. Fernandez, J. Chancon, and E. A. Keller. 2008. Assessment of Relative Active Tectonic, South West Border of the Sierra Nevada (southern spain), Geomorphology, 96: 150-173
35. KeIIer, E.A., and N. Pinter, 1996. Active Tectonics: Earthquakes, Uplift and Landforms Prentice Hall, New Jersey
36. Keller, E. A. 1986. Investigation of active tectonics: use of surficial earth processes. In Wallace, R. E. (Ed), Active tectonics, Studies in geophysics. National Academy Press, Washington, DC, 1: 136-147
37. Mahmood, S. A.; Z. Waheed, H. Batool, S. Ghazi, A. M. Mirza, S. M. H. Akhtar, S, Reza, and R. M. A. Khan. 2014. Remote Sensing & Morphotectonic Analysis in Hazara Kashmir Syntaxis Using River Longitudinal profil. Geodynamics, Research, International Bulletin. 2: 10-11
38. Milanovich P. 1998. Karst Hydrology. Translation by Abdolvahid Aghasi, Water Engineering Standard Project Publication.
39. Ngapna, M. N., S. Owona, F. M. Owono, J. E. Mpesse, D. Youmen, J. Lissom ... and G. E. Ekodeck. 2018. Tectonics, lithology and climate controls of morphometric parameters of the Edea-Eseka region (SW Cameroon, Central Africa): Implications on equatorial rivers and landforms. Journal of African Earth Sciences, 138: 219-232.‌
40. Ramirrez-Herrera, M.T. 1998. Geomorghic assessment of active tectonics in the Acambay graban, Mexican Volcanin belt. Erath Surface process and landforms. 23: 317-332
41. Rockwell, T. K.; E. A, Keller, and D. L. Johnson. 1985, tectonic Geomorphology of alluvial fans and mountain fronts near Ventura, California. In: Morisawa, M. (Ed) Tectonic Geomorphology. Proceedings of the 15th Annual Geomorphology Symposium. Allen and Unwin Publishers, Boston, MA. Pp 183-207.
42. Silva, P. G, J. I. goy, C. zezo, and T. baradaji. 2003. Fault-generated mountain front in southeast Spain, geomorphologic assessnent of tectonic and seismec activity. Geomorphology. 50: 203-225
43. Zibret. G., and L. Zibrat. 2017. River gradient anomalies reveal recent tectonic movements when assuming an exponential gradient decrease along a river course. Geomorphology. 281:43-52.

ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA

ارسال پیام به نویسنده مسئول


بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به سامانه نشریات علمی می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2025 CC BY-NC 4.0 | Journal of Spatial Analysis Environmental hazarts

Designed & Developed by : Yektaweb