دکتر سعید جهانبخش اصل، دکتر یعقوب دین پژوه، دانشجو اسما آزاده قره باغ،
دوره ۱۱، شماره ۲ - ( ۶-۱۴۰۳ )
چکیده
چکیده
در این مطالعه تبخیر- تعرّق پتانسیل گیاه مرجع (ET۰) با روش پنمن- مانتیث (فائو ۵۶) برای پنج ایستگاه منتخب در دامنه‌های جنوبی کوه البرز محاسبه شد.ابتدا روند تغییرات ET۰ سالانه ایستگاهها با آزمون ناپارامتری من-کندال تحلیل گردید وسپس تجزیه به عاملها برای تعیین اثر نسبی متغیرهای اقلیمی روی ET۰ هر ایستگاه انجام شد. از ماتریس همبستگی هفت متغیر اقلیمی بهعنوان ماتریس مشابهت استفاده شد. برای هر ایستگاه دو عامل اول انتخاب و ضرایب عاملها محاسبه شد. نتایج نشان داد که کمترین مقدار ET۰ سالانه در ایستگاه اردبیل (۸۰۰ تا ۱۱۰۰ میلیمتر) و بیشترین آن درایستگاه سبزوار (۱۲۰۰ تا ۱۷۰۰ میلیمتر) بود. می باشد. بیشترین آماره Z در ET۰ سالانه ایستگاه تهران برابر با ۴۶/۴ بود. ایستگاه قزوین با داشتن آمارهZ معادل با ۲۴/۴ در ردیف دوم قرار داشت. شیب خط روند ET۰در همه ایستگاهها (بهجز زنجان) صعودی و تندترین آنها متعلق به ایستگاههای سمنان و تهران بهترتیب با شیبهای ۳۱/۵ و ۲۷/۵ بود. تجزیه به عاملها نشان داد که دو مولفه نخست واریانسی در اغلب ایستگاهها واریانس قابل توجهی از داده ها را در بر دارد. درایستگاه تهران ۶۵/۸۶ درصد واریانس با دو عامل نخست توجیه میشود. بیشترین ضریب عامل اول در همه ایستگاهها (بهجز سمنان) حداکثر درجه حرارت هوا، و بیشترین ضریب عامل دوم، سرعت باد در ارتفاع ده متری است. براساس ضریب عامل اول، در اکثر ایستگاهها، متغیرهای مهم تاثیر گذار روی ET۰ شامل حداکثر درجه حرارت هوا، حداقل درجه حرارت هوا و ساعات آفتابی میباشند. براساس ضریب عامل دوم، سرعت باد مهمترین متغیر موثر بر ET۰در اکثر ایستگاهها بوده است.
