۸ نتیجه برای Spi
محمود احمدی، حسن لشکری، پرستو عظیمی،
دوره ۲، شماره ۲ - ( ۴-۱۳۹۴ )
چکیده
مطالعه بارش محتمل جهت ارزیابی و برآورد سیل برای طراحی سازه‌های هیدرولوژیکی شهری، از قبیل کانال آبیاری، تعیین بیشترین میزان آبی که وارد مخازن و یا سایر تاسیسات می‌شود ضروری است. سیلاب‌ها بالاترین نرخ تلفات جانی را به همراه دارند و به لحاظ وسعت تأثیر بعد از خشکسالی دومین بلای طبیعی محسوب میشوند. مفهوم بیشترین بارش محتمل (PMP) به لحاظ نظری بیشترین ارتفاع بارش در یک مدت مشخص برای یک دوره معین از سال که از نظر شرایط فیزیکی خاص در محدوده توفان و یک محدوده جغرافیایی میتواند ببارد اطلاق می‌شود. هدف از این تحقیق برآورد PMP در منطقه جنوب غرب خزر به روش سینوپتیک است. روش کار پس از بررسی آمار ۳۰ ساله ایستگاههای باران سنجی و کلیماتولوژی موجود در منطقه ، ۴ طوفان شدید و فراگیر انتخاب شدند. که از ۴ طوفان انتخاب شده، جهت محاسبه PMP به روش سینوپتیک پس از تحلیل نقشههای ارتفاعی هوا و رطوبت و صعود قائم هوا، و تعیین دهانه ورودی توفان از دادههای سرعت باد، دمای نقطه شبنم و فشار مربوط به ایستگاههای سینوپتیک بندر انزلی، رشت، رامسر، اردبیل و پارس آباد استفاده شد. نتایج نشان داد مقادیر بیشترین بارش محتمل با تداوم ۲۴ ساعته برای منطقه مقدار آن برابر با ۹۵/۲۷۶ می باشد. و متوسط دبی حاصل از آن با در نظر گرفتن ضریب جریان، عدد ۶۶/۲۱۷۹۷ متر مکعب بر ثانیه است.این مقدار آب یک تهدید جدی برای مخاطرات سیلاب در منطقه می باشد.
سید رضا الوانکار، فرزانه نظری، ابراهیم فتاحی،
دوره ۳، شماره ۲ - ( ۲-۱۳۹۵ )
چکیده
امروزه معتبرترین ابزار جهت تولید سناریوهای اقلیمی، مدلهای AOGCM میباشد. از جمله مدلهایی که برای ریز مقیاس نمایی مبتنی بر روشهای آماری استفاده میکنند مدل LARS-WG میباشد، در این مطالعه بر اساس مدل HadCM۳ و دو سناریوی A۱B، A۲ برای دوره پایه ( ۱۹۶۱- ۱۹۹۰) و دوره پیش بینی (۲۰۴۰- ۲۰۱۱) در مقیاس روزانه فرایند ریز مقیاس نمایی انجام شد. و داده های مقادیر مجموع بارش روزانه برای ایستگاههای منتخب تولید شد. بعد از کالیبراسیون مدل و اطمینان از توانمندی مدل در ساخت سری های زمانی بارش که با مقایسه داده های شبیه سازی شده با مقادیر بارش در دوره پایه در سطح اطمینان ۹۵ درصد صورت پذیرفت، جهت بررسی وضعیت خشکسالی، شاخص استاندارد شده بارش (SPI) بکار رفت. نتایج نشان داد که میزان بارش نسبت به دوره پایه طی دورههای آینده نزدیک تحت خروجی های مدل گردش عمومی جو HadCM۳ و دو سناریوی A۱B، A۲ تغییر معنیداری در بیشتر مناطق کشور خواهد داشت. بیشترین درصد تغییر مربوط به جنوب شرقی کشور می باشد که برای هر سه تداوم زمانی ۳، ۱۲ و ۲۴ ماهه افزایش خشکسالی را نشان میدهد بطوریکه برای برای تداوم زمانی ۱۲ ماهه و ۵۰ ساله شدت خشکسالی دوره پایه ۸۲/۱۳ بوده ولی در دوره آتی سناریوی A۲، ۰۵/۱۵ و در دوره آتی سناریوی A۱B ، ۳۹/۱۸ را نشان میدهد. در غرب و شمال کشور نیز بطور مشابه در کلیه تداوم های زمانی شدت خشکسالی در دورههای آتی بیشتر از دوره پایه است، بطوریکه در دوره ۲۴ ماهه و دوره بازگشت ۵۰ ساله شدت خشکسالی پایه ۳۱/۱۶ ولی در دوره آتی A۲ ، ۶۵/۱۸ و در دوره آتی A۱B، ۵۵/۱۹ را نشان میدهد. در مناطق جنوب، مرکز و شرق کشور مقادیر شدت خشکسالی پایه و آتی با تداوم زمانی ۲۴ ماهه و در دوره برگشت ۵۰ ساله همگی حدود ۸/۱۸ بوده و شدت خشکسالی تغییرات زیادی را نشان نمیدهد. شدت خشکسالی در شمال غرب کشور و جنوب غرب کشور در هر سه تداوم زمانی ۳، ۱۲ و ۲۴ ماهه در دورههای آتی کمتر از دوره پایه خواهد بود بطوریکه در تداوم زمانی ۲۴ ماهه شدت خشکسالی با دوره برگشت ۵۰ ساله پایه ۲۳ ولی در دورههای آتی ۴۴/۱۸ را نشان میدهد. در نهایت، اگرچه در پیش بینیهای بدست آمده از ریزمقیاس گردانی خروجی های مدل های اقلیمی عدم قطعیت هایی وجود دارد که این امر به علت ساختار مدلهای گردش عمومی جو، داده های مشاهداتی و ... می باشد اما از آنجایی که مدل های اقلیمی به عنوان معتبرترین ابزار تولید سناریوهای اقلیمی مطرح می باشند، ضروری است مدیران و تصمیم گیران بخش های مختلف منابع آب و کشاورزی نتایج حاصل از چنین پژوهشهایی را نیز مد نظر قرار داده تا امکان برنامه ریزهای بلند مدت میسر شود.
برومند صلاحی، مجتبی فریدپور،
دوره ۳، شماره ۳ - ( ۷-۱۳۹۵ )
چکیده
خشکسالی یکی از پدیدههای خزنده محیطی است که در مناطق خشک و نیمه‌خشک نمود بیشتری دارد. در این پژوهش با استفاده از دادههای بارندگی ۲۳ ایستگاه سینوپتیک و بارانسنجی در بازه زمانی ۲۰ ساله در شمال غرب ایران، به بررسی و تحلیل فضایی خشکسالی پرداخته‌شده است. ابتدا با استفاده از مقادیر SPI، دورههای خشکسالی و ترسالی منطقه شناسایی شدند و با استفاده از افزونه Geostatistic Analyst اقدام به پهنه‌بندی خشکسالی با روش درونیابی کریجینگ معمولی با مدل نیمپراشنگار گوسین و با کمترین خطای RMS شد. در ادامه با استفاده از واریوگرام مناسب، یاخته‌هایی به ابعاد ۵*۵ کیلومتر جهت انجام تحلیل فضایی بر منطقه مورد مطالعه گسترانیده شد. به‌منظور تبیین الگوی حاکم بر خشکسالی در شمال غرب ایران از آمارههای سراسری و موضعی موران در حکم رویکردهای تحلیل اکتشافی دادههای فضایی استفاده شد. نتایج شاخص موران در مورد خشکسالی نشان داد که مقادیر مربوط به سالهای مختلف در طول دوره آماری دارای ضریب مثبت و نزدیک به یک (I >۰/۹۵۹۳۴۴Moran's) میباشند که نشان‌دهنده خوشهای بودن توزیع فضایی خشکسالی است. همچنین نتایج حاصل از مقادیر امتیاز استاندارد Z و مقدار P-Value، خوشهای بودن توزیع فضایی خشکسالی را مورد تائید قرارداد. درنهایت جهت شناسایی الگوهای فضایی حاکم بر خشکسالی از آمارهی عمومی G استفاده شد. نتایج این آماره نشان داد که قسمت غرب و شمال غرب منطقه دارای الگوی خشکسالی ملایم و جنوب شرق منطقه دارای الگوی خشکسالی بسیار شدید میباشد که در سطح ۹۹/۰ درصد معنادار میباشند.
برومند صلاحی، مجید رضایی بنفشه درق، عبدالرضا واعظی، مجتبی فریدپور،
دوره ۴، شماره ۴ - ( ۱۰-۱۳۹۶ )
چکیده
در این پژوهش، دورههای متوالی خشکسالی هواشناسی و ژئوهیدرولوژیکی با استفاده از شاخص خشکسالی SPI و SWI در ۶ بازه زمانی (۶، ۹، ۱۲، ۱۸، ۲۴ و ۴۸ ماهه) در دشت مرند واقع در استان آذربایجان شرقی، بررسی شد. برای این منظور، از دادههای هواشناسی (متوسط بارش ماهانه) ۷ ایستگاه باران سنجی در دوره آماری (۹۱-۱۳۵۹) و دادههای ماهانه سطح آب ۲۳ چاه پیزومتری در دوره آماری (۹۰-۱۳۸۰) استفاده شد. نقشههای مربوطه با استفاده از نرمافزار Arc Gis و با روش کریجینگ تهیه و ترسیم شدند که پهنه‌های درگیر خشکسالی در منطقه را نمایان ساخت. همچنین شدیدترین خشکسالی و فراوانی نسبی خشکسالیهای هواشناسی و آب زیرزمینی در طول دوره آماری به دست آمد. نتایج بررسی مقادیر SPI نشان داد که خشکسالی هواشناسی از نظر مکانی دارای روند مشخصی نمیباشد در حالی که خشکسالی آب‌های زیرزمینی به طور تصادفی در منطقه رخ نداده و تمرکز آن در غرب آبخوان بیش از شرق آن بوده است. جهت بررسی اثرات خشکسالی بر افت سطح ایستابی، بهترین همبستگی بین آنها، ۷۲۰/۰- با تأخیر زمانی ۵ ماهه به دست آمد که در سطح ۱ درصد معنی‌دار بوده و تأثیرپذیری منابع آب زیرزمینی را با یک تأخیر ۵ ماهه نمایان میسازد. همچنین نتایج بررسی دادههای ماهانه سطح آب دشت مرند در دوره آماری (۹۰-۱۳۸۰) نشان داد که تراز آب زیرزمینی دشت دارای روند منفی بوده که با افت حدود ۲ متر مواجه بوده است.
فردین صابری لویه، بهلول علیجانی، شهریار خالدی،
دوره ۶، شماره ۱ - ( ۳-۱۳۹۸ )
چکیده
افزایش سطح دریا یکی از قوی ترین شاخص تغییرات آب و هوایی است. پیش بینی دقیق سطح دریای خزر برای آینده غیر ممکن است، اما مدل های کامپیوتری می توانند پیش بینی احتمالی تغییرات آینده را ارائه دهند. این مشکل با استفاده از یک سیستم مدل یکپارچه به نام SIMCLIM با دقت مکانی ۱/۰ درجه در۱/۰ درجه در خوشبینانه ترین حالت یعنی RCP ۴,۵ و بدبینانه ترین حالت یعنی RCP ۸,۵ در محدوه ۹۰ درصد ( صدک ۵ تا ۹۵ ) مورد بررسی قرار گرفته است. رویداد های فرین ناشی از تغییرات آب و هوایی در پیش بینی تراز سطح دریا اهمیت زیادی دارند. در منطقه مورد مطالعه، در آینده فراوانی و شدت رویدادهای فرین دما و بارش افزایش خواهند یافت. نمایه های فرین، نشان دهنده تغییر مقادیر فرین دما و بارش نسبت به دوره پایه ۲۰۱۰-۱۹۸۱ است. ضریب تغیرات بارش و دما برای کل حوضه خزر مثبت است و در ناحیه جنوبی الگوی نامنظمی بر آستانه های بارش حاکم است. پیش بینی های انجام شده نشان می دهد، سطح دریا به آرامی تا سال ۲۱۰۰ افزایش می یابد. منحنی های تغییرات سالانه با دوره پایه ۲۰۱۵-۱۹۹۵ سطح آب دریای خزر راست آزمایی گردید که نشان می دهند در دو دهه گذشته فرکانس نفوذ آب به خشکی از یک افزایش آهسته و یکنواخت به یک رخداد تشدید شونده عبور کرده است. اگر افزایش حداکثر پیش بینی شده رخ دهد، خط ساحلی آسیب پذیرترین جابجایی را تجربه خواهد کرد.
علیرضا پیل پایه، داوود نجفیان قوجه بیگلو، توفیق سعدی، اکبر رحمتی،
دوره ۷، شماره ۳ - ( ۹-۱۳۹۹ )
چکیده
خشکسالی از جمله بلایای طبیعی است که نسبت به سایر پدیدههای طبیعی در یک بازه زمانی طولانی اتفاق میافتد که بهصورت متناوب جوامع بشری را از طریق اثرات منفی بر روی منابع آب و کشاورزی و به دنبال آن اقتصاد را دچار مشکل میسازد. یکی از روشهای بررسی وضعیت خشکسالی استفاده از شاخصهای خشکسالی همچون SPI میباشد. در این پژوهش از شاخص SPI جهت بررسی خشکسالی و ترسالی طی دوره زمانی ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۶ استفاده شده است. شاخص SPI صرفا مبتنی بر اساس میزان بارش بوده به همین جهت انتخاب یک منبع بارش مناسب جهت استخراج شاخص SPI در مقیاسهای زمانی مختلف از اهمیت به سزایی برخوردار میباشد. ایستگاههای سینوپتیک به دلیل عدم پراکنش مناسب و همچنین وجود خلاهای آماری زیاد نمیتوانند به عنوان منبع بارش مناسب در این نوع پژوهشها نقطه قابل اتکایی باشند به همین جهت منابع بارش شبکهبندی شده که دارای قدرت تفکیک مکانی و زمانی بالایی هستند میتوانند به عنوان یک جایگزین مناسب برای ایستگاههای زمینی استفاده شوند، در این پژوهش از منبع بارش Era-interim که محصول مرکز پیشبینی های میانمدت جوی اروپایی است استفاده شده است. نتایج ارزیابیهای اولیه حاکی از این بود که منبع بارش Era-interim میتواند به عنوان یک جایگزین مناسب برای ایستگاههای سینوپتیک در سطح کشور استفاده شود. به همین جهت از این منبع بارش جهت بررسی وضعیت خشکسالی در سطح کشور استفاده شد. برررسی وضعیت خشکسالی با توجه به شاخص SPI بود حاکی از این مساله بود که با افزایش مقیاس زمانی شاخص SPI خشکسالیها و ترسالیها شدیدتر شده به نحوی که خشکسالیها و ترسالیهای ملایم در اکثر ماهها و سالهای مورد بررسی تبدیل به خشکسالیهای شدید و ترسالیهای شدید شدند.
- محمود روشنی، - محمد سلیقه، - بهلول علیجانی، - زهرا بیگم حجازی زاده،
دوره ۸، شماره ۴ - ( ۱۱-۱۳۹۹ )
چکیده
در این پژوهش الگوهای همدیدی دوره گرم سال که باعث توقف بارش و ایجاد دورههای خشک کوتاه تا ابرمدت میشوند مورد شناسایی و واکاوی قرار گرفتند. بدین منظور از آمار ۸ ایستگاه همدید برای شناسایی دورههای خشک فصل گرم بمدت ۳۰ سال (۱۹۸۶ تا ۲۰۱۵) استفاده گردید. میانگین بارش روزانه دوره هر ایستگاه بعنوان مقدار آستانه جهت تفکیک دورههای تر و خشک بکار رفت. سپس با توجه به آثار دورههای خشک، اقدام به تعریف ذهنی و عینی آنها با مدتهای مختلف گردید. بدین ترتیب ۵ دوره عددی ۱۲ تا ۱۵، ۱۵ تا ۳۰، ۳۰ تا ۴۵، ۴۵ تا ۶۰ و بیشتر از ۶۰ روز مشخص شد. با تحلیل عاملی دادههای ارتفاع ژئوپتانسیل تراز ۵۰۰ هکتوپاسگال، ۴ مولفه برای هر دوره و در مجموع ۲۰ مولفه برای ۵ دوره خشک شناسایی شد. در مجموع ۵ الگوی مشترک شرایط پایدار جوی دورههای خشک را کنترل میکنند. بطوریکه بیشتر روزهای خشک دوره گرم سال در اثر سیطره هسته پرارتفاع جنب حاره ایجاد میشوند، که دارای آرایش گسترده، زوجی، دو هستهای، سه هستهای، جایگزیده هستند. برخی از روزهای خشک منطقه در اثر زبانه پرارتفاع جنب حاره ایجاد میشوند که اثر پرارتفاع جنب حاره در خشکی هوای ساحل جنوبی دریای خزر کاملا محرز است. بقیه روزهای خشک در اثر جنوبی شدن جریانات، تضعیف جریانات شمالی و منطقه واچرخندی ناوه ایجاد شدند. همچنین بررسی نقشه آنومالی مولفهها و خطوط همارتفاع روز نماینده در تراز ۵۰۰ هکتوپاسگال نشان داد که آنتیسیکلونها یا واچرخندها با فاز مثبت و سیکلونها یا چرخندها با فاز منفی آنومالیها هماهنگ هستند.
دکتر برومند صلاحی، خانم مهناز صابر، دکتر عباس مفیدی،
دوره ۹، شماره ۴ - ( ۱۲-۱۴۰۱ )
چکیده
تبخیر و تعرق یکی از مهمترین مؤلفهها در بیلان و مدیریت آب است. در این پژوهش به ارزیابی اثرات تغییر اقلیم بر میزان تبخیر و تعرق پتانسیل در بخش جنوبی حوضه آبریز رودخانه ارس با استفاده از دادههای ریزمقیاس شده مدل GFDL-ESM۲M در ریزگردان دینامیکی CORDEX تحت سناریوی RCP۸,۵ طی دوره ۲۰۵۰-۲۰۲۱ و مقایسه آن با مقادیر دوره پایه (۱۹۸۵-۲۰۰۵) پرداخته شد. از دادههای با قدرت تفکیک افقی ۲۲*۲۲ کیلومتر مدل GFDL-ESM۲M در این پژوهش استفاده گردید. یافتههای پژوهش نشان داد مقدار حداقل و حداکثر دما و به تبع آن ETp دوره آینده در مقایسه با دوره پایه در تمامی شش ایستگاه مورد مطالعه حوضه ارس (اردبیل، اهر، جلفا، خوی، ماکو و پارسآباد) افزایش خواهد یافت. مقدار این افزایش حداقل دما بین ۴/۱ تا ۸/۳ درجه سانتیگراد و برای حداکثر دما ۷/۱ تا ۲/۲ درجه سانتیگراد تخمین زده شده است. دامنه افزایش ETpسالانه بین ۱۳۳ میلیمتر در خوی تا ۱۸۹ میلیمتر در اهر متغیر است. در مقیاس ماهانه ETp تمامی ایستگاهها از ژانویه تا ژوئیه با افزایشی بین ۹/۳ تا ۱/۶۴ میلیمتر و از اوت تا دسامبر با کاهشی حدود ۷/۰ تا ۲/۳۸ میلیمتر برآورد شد. برآورد افزایش ETp دوره آینده در حوضه به ویژه در ماههای فصل بهار که از نظر نیاز آبی حائز اهمیت فراوانی است، ضرورت توجه ویژه به احتمال این افزایش برآوردی در برنامهریزیهای بخش آب و انرژی را ایجاب میکند.
