3 نتیجه برای متاسوماتیسم
دوره 8، شماره 1 - ( 3-1387 )
چکیده
مجموعۀ دگرگونی ده سلم در شرق ایران و در حاشیۀ شرقی بلوک لوت واقع شده است. سنگهای موجود در این مجموعه شامل شیستهای پلیتی، مرمر و آمفیبول شیست است که توده‌‌های گرانیتی و رگه‌‌های پگماتیتی آن را قطع کرده‌اند. در مجموعۀ ده‌سلم کانی آندالوزیت در سنگهای دگرگونی و آذرین با تفاوت‌های بافتی، ژئوشیمیایی و بلور شناختی دیده می‌شود. آندالوزیت یکی از پلی‌مورف‌های آلومینوسیلیکاته است که اغلب در شرایط دگرگونی درجۀ حرارت متوسط فشار کم به وجود می‌آید. پژوهش‌های تجربی جدید نشان می‌دهند این کانی در شرایط ماگمایی و متاسوماتیک نیز تشکیل می‌شود. تجزیه‌‌های شیمیایی انجام شده با الکترون مایکروپروب نشان می‌دهد که عناصر آهن، پتاسیم و REE در دو نوع رخداد آندالوزیت در ده سلم متفاوت هستند. آهن موجود در آندالوزیت موجود در سنگهای آذرین بین 12/0 تا 97/0 درصد و میزان پتاسیم آن به 79/0 درصد می‌رسد. در آندالوزیت دگرگونی آهن 11/0 تا 16/0 درصد و پتاسیم بسیار ناچیز و اغلب کمتر از 02/0 درصد است. سایر عناصر اصلی موجود در دو نوع آندالوزیت تفاوت خاصی نشان نمی‌دهند. بلور‌های آندالوزیت در سنگهای دگرگونی مجموعۀ ده‌سلم در شیستهای آندالوزیت‌دار به صورت کیاستولیت و با تجمع جهت‌یافته دیده می‌شوند. این کانی از سنگهای پلیتی و در طی واکنش‌های پیش‌رونده دگرگونی به وجود آمده است. پاراژنز موجود در این شیست‌ها دمای تشکیل 380 تا 450 درجۀ سانتی‌گراد در فشار 2 تا 3 کیلو بار را نشان می‌دهد. آندالوزیت موجود در سنگهای آذرین مجموعه ده سلم در حاشیۀ توده‌‌های گرانیتی و پگماتیت‌ها به رنگ صورتی و بدون ادخال کربن و بر خلاف انواع دگرگونی فاقد جهت‌یافتگی است. این کانی می‌تواند از یک ماگمای آلکالن متاآلومین که در تبادل یونی با سنگهای دگرگونی مجاور خود بوده است، تشکیل شده باشد. بررسی تغییرات نسبت پتاسیم به سدیم از شیستهای هاله دگرگونی به سمت تودۀ گرانیتی حضور تبادل یونی و رخداد متاسوماتیسم بین ماگما و سنگهای درون‌گیر را تأیید می‌کند.
شیرین گل کرم، نعمت اله رشیدنژاد عمران،
دوره 10، شماره 2 - ( 4-1389 )
چکیده
توده های گرانیتی منطقه زریگان و چاه چوله در شمال بافق، جنوب شرقی نقشه 1:250000 اردکان واقع شده (شکل 1)، جزیی از خرده قاره ایران مرکزی محسوب می شوند. ترکیب سنگ شناسی این توده ها، از آلکالی فلدسپار گرانیت تا سینو- مونزو گرانیت نوسان دارد. آنها از نوع گرانیت های لوکوکرات و ساب ولکانیک، با کانی شناسی عمدتاً کوارتز- فلدسپاتی، و فقیر از کانیهای مافیک هستند. انواع بافتهای ماگمایی، دگرشکلی، متاسوماتیک و دگرسانی، گرانوفیری، گرافیک، میلونیتی و کاتاکلاستی، میرمکیت، پرتیتی و جانشینی در آنها دیده می شود. از نظر ژئوشیمیایی، توده های مورد بحث، ویژگیهایی از سریهای کالکوآلکالن تا آلکالن، پرآلومینI-type و محیط تکتونیکی کمان ماگمایی را نشان می دهند. در نمودارهای تغییرات عناصر نیز، بستگی به تمایلات ذاتی، پویایی و مراتب سازگاری و ناسازگاری عناصر، رفتارهای متفاوتی دیده می شود که گویای تاثیر فرآیند تفریق و تبلور و متاسوماتیسم، هر دو، بر توده های مذکور است. شواهد صحرایی، سنگ شناختی و ژئوشیمیایی، در توده های گرانیتی زریگان و چاه چوله حاکی از آن است، که لااقل بخشی از این توده ها، بویژه گرانیت زریگان، از طریق متاسوماتیسم و فرآیندهای تفریق گرمابی از سنگهای مافیک قبلی (توده های دیوریتی و گابرویی) تشکیل شده است و حتی پس از آن نیز به نحوی گسترده تحت تاثیر این فرآیندها واقع شده اند. مقایسه این توده ها، با معیارهایی که برای تمایز گرانیت های ماگمایی و متاسوماتیک ارائه شده، نشان داده که این توده ها، ضمن شباهت هایی با برخی از توده های شاخص ماگمایی، بیشترین شباهت را به گرانیت نوع متاسوماتیک یا
E- type دارند.
مهراج آقازاده، عادل سرخوشی، علیرضا جوانشیر،
دوره 16، شماره 41 - ( 1-1394 )
چکیده
در شمال شهرستان بم ولکانیسم گسترده ای در زمان ائوسن رخ داده و سنگهای آتشفشانی بازیک به همراه نهشته های اسیدی با ترکیب ریوداسیتی و عمدتا با ماهیت آذرآواری تشکیل شده اند. این رخمنون ها توسط مجموعه دایک های مختلف قطع می شوند. نمونه های مربوط به سنگ های آتشفشانی ماهیت ساب آلکالن و کالک آلکالن تا شوشونیتی و دایک ها ماهیت آلکالن پتاسیک دارند. در دیاگرام های عنکبوتی، نمونه ها الگوی غنی شدگی از عناصر LILE و تهی شدگی از عناصر HFSE را نشان می دهند که با الگو های مربوط به سنگ های محیط های فرورانشی و نیز سنگهای پوسته فوقانی هماهنگ است. همچنین نمونه های مورد مطالعه الگوی غنی شدگی از عناصر LREE نسبت به HREE و همچنین نسبت های متغیری از (La/Yb)N را نشان می دهند. خانواده آندزیت بازالت ها از ذوب بخشی 1 الی 10 درصدی یک منشاء گوشته اسپینل لرزولیتی متاسوماتیسم شده توسط عوامل فرورانش ایجاد شده اند که بعدا فرایندهای AFC را تحمل کرده اند. داسیت های منطقه از ذوب بخشی منشاء مافیک در پوسته زیرین ایجاد شده اند در حالی که ریولیت ها از ذوب بخشی یک منشاء متاگرایوک در پوسته ایجاد شده اند. دایک های اولیوین بازالتی از ذوب بخشی کمتر از 1 درصد و دایک های بازالتی (دیابازی) از ذوب بخشی 3-5 درصدی منشاء گارنت اسپینل لرزولیتی متاسوماتیسم شده توسط فرایندهای فرورانش ایجاد شده اند. ماگماتیسم ائوسن در منطقه بم در اثر فرورانش پوسته اقیانوسی نئوتتیس به زیر ایران مرکزی در یک محیط آتشفشانی قوس قاره ای ایجاد شده است.
