دوره 8، شماره 2 - ( 6-1387 )
چکیده
دریای مازندران به‌عنوان زیستگاه منحصر به فرد و عمدهٔ ماهی سفید1 در طی قرن جاری متحمل تغییرات عمدهٔ اکولوژیک و مدیریتی گشته است که یکی از تبعات چنین تغییراتی، تغییردر ترکیب و اجزای تشکیل دهندهٔ اکوسیستم شکنندهٔ دریایی است. که پژوهش‌های محققان مختلف، حکایت از بروز چنین تغییراتی در پیکره و اجزای اکوسیستمی و موجودات زنده آن دارد. تحقیق حاضر به منظورتعیین مراحل رسیدگی جنسئ ماهی سفید از طریق بررسی‌های زیستی و بررسی‌های بافتی اندام‌های جنسی در بخش جنوبی دریای مازندران صورت پذیرفته است. بدین منظور، ماهیان مهاجر به سواحل، رودخانه‌ها و محدودهٔ مصبی آنها در حاشیهٔ جنوبی دریای مازندران به وسیلهٔ تورهای پره صید شده و شاخص‌های مرفومتریک و مرفومریستیک اندازه‌گیری و ثبت شدند آن‌گاه نمونه‌های فلسی و گنادی از آنها استحصال گشت که پس از نمونه‌برداری و قراردادن در محلول بوئن وآماده‌سازی ( مراحل آب‌گیری، شفاف‌سازی، قالب‌گیری و رنگ‌آمیزی به روش H&E)، بررسی بافتی با کمک میکروسکوپ نوری صورت پذیرفت. نتایج نشان می‌دهد که ماهیان نمونه‌برداری شده دارای میانگین طولی(58 349) میلی‌متر و وزنی (334 564) گرم و درصد ترکیب جنسی6/45% ماده و 4/54% نر هستند. میزان رسیدگی جنسی بر اساس روش 6 مرحله‌ای نشان‌دهندٔ قرارگیری ماده‌ها در مرحلهٔ (IV و VI,V) در طی ماه‌های اسفند، فروردین و اردیبهشت بوده است. ماهیان ماده در اسفند 32% در مرحلهٔ V و 57% در مرحلهٔ IV و 11% در مرحلهٔ VI بوده‌اند این نسبت در فروردین به 87% مرحلهٔ V و 23% درصد مرحلهٔ VI و در اردیبهشت 94% مرحلهٔV و6% درصد مرحلهٔ VI تغییر می‌یابد. نرها در تمامی ماه‌های اسفند، فروردین و اردیبهشت دارای مرحلهٔ رسیدگی IV و V فعال یا VI غیر فعال بوده‌اند.
احمد قارزی، نسرین حیدری، محسن عباسی،
دوره 10، شماره 3 - ( 7-1389 )
چکیده
چکیده
در سوسماران اسپرماتوژنز به عنوان بخش مهمی از روند تولید مثل بطور کلی به دو حالت فصلی و غیرفصلی انجام میگیرد. روش فصلی معمولاً در گونه¬های ساکن نواحی معتدل دیده میشود در حالیکه طریقه غیرفصلی در نمونه¬هایی دیده میشود که در مناطق گرمسیری زیست میکنند. در این تحقیق فعالیت اسپرماتوژنز در گونۀ Laudakia caucasia یا آگامای قفقازی ساکن زاگرس مرکزی مورد مطالعه قرار گرفته است. برای اینکار تعداد 34 نمونه از سوسمار مذکور در دو فصل مختلف سال از محیط زیست طبیعی آنها در شهرستان نورآباد جمع آوری گردیدند. نمونه¬ها سپس کشته شدند و بیضه¬های آنها خارج گردید و بعد از اندازه گیری ابعاد بیضه¬ها، نمونه¬ها برای مطالعه بافت شناسی آماده شدند. نتایج بدست آمده از مطالعات مورفومتریک، هیستومتریک و بافت شناسی نشان داد که فرآیند اسپرماتوژنز در این گونه به صورت فصلی است و طی دو دورۀ فعال و غیرفعال انجام می¬شود. دورۀ فعال که شامل اواخر بهار و اوائل تابستان میگردد زمانی است که سلولهای پیش¬ساز زایا فعالانه درگیر روند تکثیر، نمو و تمایز هستند و در این زمان تمام اشکال تمایزی سلولهای اسپرماتوژنیک در دیوارۀ لوله¬های منی¬ساز دیده میشود. در دورۀ غیرفعال که با اواخر تابستان تا اوائل بهار آینده مطابقت میکند اسپرماتوزوئیدی نیز در لوله¬های منی¬ساز یافت نمیشود چون فعالیت اسپرم زایی در بیضه¬ها متوقف شده است. در عوض در این زمان فعالیتهای ترمیمی در بیضه انجام میگیرد و حیوان خود را برای شروع دوره دیگری از تولید اسپرم در فصل بعدی مهیا می¬نماید.
