پژوهش های نوین فیزیک

---

ریزجلبک‌ها از جمله سیانوباکتری‌ها، از موجودات زندهٔ همه جازی هستند و مواد معدنی عامل محدودکنندهٔ رشد این موجودات در نظر گرفته می‌شود. پژوهش حاضر، ضمن جداسازی و شناسایی گونه‌های سیانوباکتری در خاک به بررسی تأثیر محیط‌های کشت مختلف بر رشد گونه‌های سیانوباکتری پرداخته است. در نتیجه، دو گونهٔ جدید از سیانوباکتری‌های متعلق به خانواده اسیلاتوریاسه1 از استان تهران برای اولین بار جداسازی و گزارش گردیده‌اند. در همین راستا نمونه‌برداری‌ از خاک در سطح استان تهران در تابستان سال 1387 صورت گرفت. برای بررسی تأثیر مواد غذایی محیط‌های کشت بر رشد ریزجلبک‌ها، نمونه‌ها با استفاده از محیط‌‌های کشت بی بی ام و ان 8 کشت شدند. جداسازی با استفاده از پاساژهای متعدد صورت گرفت. شناسایی مورفولوژیک با استفاده از کلیدهای شناسایی معتبر و شناسایی مولکولی با استفاده از تعیین توالی ژنوم 16S rRNA انجام شید. در نتیجهٔ این تحقیق دو گونه لپتولینگبیا اس پی240 و لپتولینگبیا اس پی25 3 برای اولین بار از استان تهران گزارش شده است. نمونه‌های خاک کشت شده از نظر فیزیکی و شیمیایی نیز بررسی شدند. نتایج حاصل نشان می‌دهد جداسازی با استفاده از محیط کشت BBM نتیجه بخش است و با توجه به فقر نسبی این دو نمونه خاک، دو گونهٔ شناسایی شده، گونه‌های مقاوم در برابر نامساعد بودن شرایط محیطی هستند.

---

بر اساس گزارشهای منتشر نشده از مرکز تحقیقات پستۀ کشور در رفسنجان در حال حاضر بسیاری از مناطق پسته کاری با افزایش میزان منیزیم در خاک مواجه هستند. در تحقیق انجام شده تأثیر زیادی عنصر منیزیم از طریق اعمال غلظت¬های متفاوت نمک سولفات منیزیم که به ترتیب حاوی 0.608،1.21،2.41 و4.84گرم/کیلوگرم سولفات منیزیم بود، بر گیاه پستۀ رقم بادامی در بستر خاک در یک آزمایش گلدانی و بر اساس طرح بلوک¬های کامل تصادفی بررسی شد. پس از برداشت گیاهان، مجموع طول ریشه، وزن خشک اندام¬های گیاه، تعداد اسپور حاصل از فعالیت قارچ¬های میکوریزی1 VAMدر خاک، میزان آغشتگی ریشۀ گیاهان به میکوریز و محتوای یون¬های Ca ، Mg ،K در ریشه و ساقه اندازهگیری شد. نتایج حاصل از آنالیز دادهها نشان داد که با افزایش نمک سولفات منیزیم در خاک، اسپور قارچهای VAM، وزن خشک ساقه، ریشه و میزان آغشتگی ریشه به میکوریز و همچنین محتوای یون¬های کلسیم، منیزیم، پتاسیم گیاه افزایش یافت. افزایش یونهای منیزیم در ریشه بیش از ساقه بود.

---

در این تحقیق با توجه به ارزش غذایی گاماروس‌ها به بررسی کیفیت و اجزای غذایی گاماروس پرداخته شده است. به همین منظور در این آزمایش، گاماروس­های جمع­آوری شده از ساحل جنوبی دریای خزر در ناحیۀ بندرانزلی به سه تیمار شاهد، خشک شده و فریز­شده تقسیم شدند. تیمار­ها در سه فاز زمانی بعد از یک هفته، دو هفته و یک ماه از نظر صفات کیفی یعنی پروتئین، چربی، خاکستر و رطوبت در آزمایش‌گاه از نظر بیوشیمیایی بررسی شدند. هر اندازه‌گیری با سه بار تکرار همراه بود. نتایج تجزیه واریانس عوامل بررسی شده نشان داد که تیمارهای مختلف، تفاوت­های معنی‌داری در میزان پروتئین، خاکستر و رطوبت دارند، اما در مورد چربی بین اثرات متقابل زمان و نحوۀ نگه‌داری اختلاف معنی­داری وجود نداشت. مقایسۀ میانگین شاخص­های ارزیابی­شده با آزمون دانکن نیز نشان داد که بیش‌ترین مقدار پروتئین (13/43 درصد)، بیش‌ترین مقدار چربی (78/5) و بیش‌ترین مقدار خاکستر (25/23 درصد) در نمونۀ خشک شده مشاهده شد. در صورتی‌که بیش‌ترین مقدار رطوبت (67/75 درصد) در نمونۀ شاهد اندازه­گیری شد. کم‌ترین مقدار خاکستر (82/5)، کم‌ترین مقدار چربی (41/0 درصد) و کم‌ترین مقدار پروتئین (36/12 درصد) در نمونۀ شاهد مشاهده شد درصورتی که کم‌ترین مقدار رطوبت (52/13 درصد) در نمونۀ خشک شده اندازه­گیری شد.

---

آلکالوئیدها گروه بزرگی از ترکیبات هستند که فعالیت­های شیمیایی، زیستی و فیزیولوژیکی دارند. ترب‌شیر¹ گیاهی است متعلق به تیرۀ شیرپنجه² که منبعی غنی از آلکالوئید است. در پژوهش حاضر، محتوای آلکالوئید تام غدد زیرزمینی ترب‌شیر³ از مریوان و سنندج و ترب‌شیر صغیر⁴ از سنندج و نقده به‌روش اسپکتروفتومتری، براساس واکنش آلکالوئید با محلول بروموکرزول سبز، بررسی شد. هم‌چنین اثر برخی مشخصات خاک منطقه رویش مانند pH خاک، نیتروژن کل، پتاسیم و نوع بافت خاک، ارتفاع منطقه و نیز محتوای نیترات غدد زیرزمینی، بر روی محتوای آلکالوئید تام سنجیده شد. نتایج حاصل از آنالیز داده­ها نشان داد که تفاوت معنی­داری بین محتوای آلکالوئید تام ترب‌شیر جمعیت مریوان (18/1±12/27 میلی‌گرم بر گرم وزن خشک) و سنندج (77/0±42/17 میلی‌گرم بر گرم وزن خشک) و نیز محتوای آلکالوئید تامترب‌شیر صغیر جمعیت سنندج (655/0±38/15 میلی‌گرم بر گرم وزن خشک) و نقده (227/0±4/7 میلی‌گرم بر گرم وزن خشک) وجود دارد. هم‌چنین بین گونه­های مناطق مختلف به‌غیر از ترب‌شیرجمعیت سنندج (77/0±42/17 میلی‌گرم بر گرم وزن خشک) و ترب‌شیر صغیرجمعیت سنندج (655/0±38/15 میلی‌گرم بر گرم وزن خشک) تفاوت معنی‌داری مشاهده شد. نتایج نشان داد که محتوای نیترات در گونۀ ترب‌شیر صغیربیش‌تر از میزان آن در ترب‌شیر است. بررسی نمونه­های خاک مناطق نشان داد که بافت خاک در منطقۀ سنندج (ترب‌شیر صغیر) شنی- لومی و در سایر مناطق لومی- رسی بود. خاک همه مناطق از نظر pH، قلیایی ضعیف تشخیص داده شد. نتایج حاصل از بررسی اثر مشخصات خاک منطقۀ رویش بر روی محتوای آلکالوئید تام نشان داد که برخی عوامل بر روی محتوای آلکالوئید تام در جنس ترب‌شیر تأثیر می‌گذارند. به این صورت که، با افزایش مقدار نیتروژن کل، پتاسیم خاک و محتوای نیترات گیاه، مقدار آلکالوئید تام کاهش می­یابد. در حالی­که تأثیر اسیدیته، بافت خاک و ارتفاع منطقه بر محتوای آلکالوئید تام در سطح احتمال 5 درصد معنی­دار نبود.

---

روش رزونانس مغناطیسی هسته پروتون( ) بـرای بررسی اثـر حـلال پوشـی کاتیون‌های قلیایی خاکی با متانول( )، اتانول( ) و پروپانول( ) در نیترومتان( ) به عنوان حلال بی اثر بررسی شده است. بدین منظور فرکانس رزونانس پروتون‌های الکل بر حسب تابعی از نسبت مولی حلال به یون فلز با غلظت ثابت یون فلزی معین شده است. میانگین اعداد حلال پوشی کاتیون‌ها، ، در هر نسبت مولی الکل به یون فلزی، بر اساس نتایج جابه جایی شیمیایی بر حسب نسبت مولی محاسبه و بر حسب مقادیر نسبت مولی رسم شده است. از مقدار حد منحنی بر حسب نسبت مولی، اعداد حلال پوشی کاتیون‌های قلیایی خاکی و تعیین شده است. با توجه به نتایج ارائه شده، در مورد هر یک از الکل‌ها، افزایشی در عدد حلال پوشی از Mg2+ تا Sr2+ و در مورد هر یون فلزی کاهشی در عدد حلال پوشی از متانول تا پروپانول مشاهده می‌شود. در مورد حلال‌‌های پروتیک، علاوه براثرات بار، تأثیر پیوند‌های هیدروژنی هم می‌تواند تأثیرگذار باشد. نقش کاتیون، افزایش قدرت پیوند هیدروژنی به واسطه اثر تعاونی است که ترتیب افزایش پیوند هیدروژنی از Mg2+ بسمت Sr2+ کم می‌شود.

---

در این تحقیق، میکرو المنت 3 آهن (III) EDDHA- که به عنوان ماده اصلی فرآوردهای وارداتی «سیکوسترین4 –138» محسوب می‌شود، از راه مناسب‌ترین سری واکنشها از سالیسیل‌آلدهید سنتز و کارآیی کی‌لیت حاصل به عنــوان کود آهن در خاکهای کشاورزی ایران به وسیله روش نشاندار کردن ایزوتوپی مورد بررسی قرار گرفت.