پژوهش های نوین فیزیک

---

کمپلکس آلمابولاغ در شمال غرب استان همدان و در پهنه ساختاری سنندج-سیرجان قرار گرفته است و شامل انواعی از سنگ‎های دگرگونی درجه پایین و دو نوع توده نفوذی فلسیک و مافیک است. این تحقیق در مورد توده نفوذی مافیک کمپلکس آلمابولاغ می باشد، سنگ‎های این توده بافت‎های افیتیک، ساب افیتیک و اینترگرانولار دارند و دارای کانی‎های اصلی پلاژیوکلاز، کلینوپیروکسن، آمفیبول و با فراوانی کمتر کانی‎های کوارتز، آلکالی فلدسپار و کانی‎های اُپک هستند. کانی‎های ثانویه این توده شامل کانی‎های اپیدوت، کلریت و آمفیبول‎هایی است که در حاشیه کانی‎های کلینوپیروکسن تشکیل شده‎اند. شیمی کانی‎های این توده شامل: کلینوپیروکسن از نوع اوژیت، آمفیبول از نوع چرماکیت، پلاژیوکلاز در محدوده‎ی آندزین تا لابرادوریت، آلکالی فلدسپاراز نوع آنورتوکلاز و کانی‎های اُپک از نوع ایلمنیت می‎باشد. سری ماگمایی توده مافیک کمپلکس آلمابولاغ بر مبنای شیمی سنگ کل کالکوآلکالن است و عنصر Nb نرمالیزه شده به گوشته اولیه دارای آنومالی منفی بوده که معرف محیط های فرورانشی می‎باشد. بر مبنای شیمی کانی پیروکسن سری ماگمایی توده نفوذی مافیک آلمابولاغ از نوع کالکوآلکالن و محیط تکتونیکی آن مربوط به محیط‎های فرورانشی است. جایگیری این توده بر اساس ترمومتر پیروکسن-آمفیبول و بارومتر آمفیبول در حرارت 900-750 درجه سانتی گراد و فشار (عمق) 7-6 کلیوبار است. ماگمای اولیه توده نفوذی مافیک کمپلکس آلمابولاغ بر مبنای نسبت Sm/Yb و La/Sm از ذوب بخشی گارنت-اسپینل لرزولیت منشا گرفته و در اواخر ژوراسیک- اوایل کرتاسه در مناطق فرورانشی قبل از بسته شدن کامل نئوتتیس در زون سنندج-سیرجان تشکیل شده است.

---

کاتیون‌‌هایFe, Mg و Al در کانی بیوتیت به فرایند‌های ماگمایی حساس هستند. از این‌رو از کانی بیوتیت در بررسی پتروژنز توده‌‌های گرانیتوئیدی استفاده می‌شود. در این تحقیق از ترکیب شیمیایی کانی بیوتیت برای بررسی ویژگی‌‌های ژئوشیمایی و پتروژنز سنگ‌‌های نفوذی کمپلکس بروجرد در بخش شمالی زون سنندج- سیرجان استفاده شده است. نمونه‌‌های بیوتیت در مقاطع صیقلی گرانیتوئید‌های قدیمی با سن حدود 120 میلیون سال و گرانیتوئید‌های جوان با سن بین 60-70 میلیون سال به روش تجزیه نقطه‌ای (EPMA) و بیوتیت‌های خالص جدا شده از سنگ به روش XRF بررسی شد. نتایج تجزیه بیوتیت به هر دو روش نتایج مشابهی را نشان دادند. کانی بیوتیت در نمونه‌‌های با سن مختلف خصوصیات متفاوتی نشان داده و به خوبی دو گروه سنی از یک‌دیگر متمایز می‌شوند. بر اساس مقادیر کاتیونی Mg, Mn, Fe3+, Fe2+, Ti و Al بیوتیت‌‌های گرانیتوئید‌های جوان بروجرد در ترکیب خود دارای منیزیم بیش‌تری نسبت به بیوتیت‌‌های سنگ‌های قدیمی هستند. مهم‌ترین تفاوت بیوتیت در این واحد‌های سنگی در مقدار Al کل و نسبت Fe/Fe+Mg است. بیوتیت‌‌های متعلق به گرانودیوریت و کوارتزدیوریت‌های جوان بین دو قطب آنیت و فلوگوپیت قرار گرفته‌اند و دارای مقدار Al 48/2 تا 74/2 اتم در هر واحد فرمول و نسبت Fe/Fe+Mg بین 375/0 تا 600/0 هستند. بیوتیت در گرانیتوئید‌های قدیمی بین دو قطب آنیت و سیدروفیلیت قرار می‌گیرد و مقدار Al از 76/2 تا 69/3 اتم در هر واحد فرمول و Fe/Fe+Mg بین 597 /0 تا 720/0 است. بر اساس ترکیب بیوتیت‌ها، گرانیتوئید‌های جوان و قدیمی کمپلکس بروجرد عمدتاً در محدوده مربوط به گرانیتوئید‌های کالک آلکالن قرار می‌گیرند و این گرانیتوئید‌ها به ترتیب نوع I و نوع S هستند و در فوگاسیته اکسیژن متفاوتی تشکیل شده‌اند.