پژوهش های نوین فیزیک

---

برای بر‌رسی و تفکیک گونهٔ کاج الدار و دو فرم مورفولوژیک به‌وجود آمده از آن، نمونه‌های برگ سوزنی نهال‌های سه ساله در شرایط یک‌سان عصاره‌‌گیری شدند. الگوی باندهای پروتئینی نمونه‌ها به روش الکتروفورز SDS-PAGE مقایسه شد. 12 صفت مورفولوژیک نهال و پایه‌های مادری سه نوع کاج نیز با یک‌دیگر مقایسه شدند. مقدار پروتئین کل نمونه‌ها به روش برادفورد و نیز محتوای کلروفیل a و b نمونه‌ها به روش هاربورن و با استفاده از اسپکتوفتومتر اندازه‌گیری شده است که الکتروفورز پروتئین تک بعدی نمونه‌ها ‌الگوهای باندی کاملاً مشابهی را برای هر سه نوع کاج بررسی شده (الداریکا و دو کاج کله‌قندی و توپی) نشان داد. میزان پروتئین کل و محتوای کلروفیل a و b نمونه‌ها با استفاده از آزمون تجزیه واریانس هیچ‌گونه تفاوت معنی‌داری را نشان نداد. در صورتی که 11 صفت از ویژگی‌های مورفولوژیک اندازه‌گیری شده در کاج الدار بیش از دو کاج دیگر بوده است. این نتایج حاکی از نبودن اختلاف بیوشیمیایی بین کاج‌ها، علی رغم وجود تفاوت‌های بارز ساختاری و مورفولوژیک است.

---

اثر غلظت‌های متفاوت کلرید مس بر غلظت پروتئین و فعالیت سینتیکی آنزیم کاتالاز و پراکسیداز در برگ و ریشه دو رقم کلــــزا (پی‌اف و هایولا) در مرحله طوقه‌ای در گل‌خانه به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 4 تیمار (0، 100، 300 و 500 میکرومولار کلرید مس) و 4 تکرار بررسی شد. در مجموع با افزایش غلظت کلرید مس، غلظت پروتئین و فعالیت آنزیم کاتالاز و پراکسیداز افزایش یافت و این افزایش در رقم پی‌اف بیش‌تر از رقم هایولا و در ریشه بیش‌تر از برگ بود. بدین‌ترتیب با بررسی رفتار فیزیولوژیکی ارقام بررسی شده به نظر می‌رسد رقم پی‌اف با توانایی بیش‌تر حفظ پروتئین و افزایش بیش‌تر فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان در شرایط تنش در مقایسه با رقم هایولا توانایی بیش‌تری در تحمل تنش مس دارد و به‌عنوان رقم متحمل‌تر به این تنش معرفی می‌شود.

---

گیاهان کشت شده در شرایط هیدروپونیک با کلرید کادمیوم، 50 و 100 میکرومولار تیمار شدند. تغییرات پارامترهای رشدی و بیوشیمیایی در ریشه‌ها و اندام هوایی گیاهان بررسی شد. نتایج حاصل از بررسی‌ها نشان داد که با افزایش غلظت کادمیوم وزن خشک ریشه، محتوای رنگیزه‌ای (کلروفیل a، b و کاروتنوئیدها)، احیاء دی‌کلروفنل ایندوفنل (واکنش هیل)، محتوای نیترات و فعالیت آنزیم نیترات ردوکتاز (NR) کاهش یافت در صورتی‌که درصد نشت الکترولیت‌ها (ELP)، میزان اسید آمینه‌های آزاد، تیول‌های غیرپروتئینی (NPT)، آب اکسیــژن آندوژنی و مالون دی‌آلدئید (MDA) به‌عنوان شاخص پراکسیداسیون چربی‌ها افزایش یافت.

---

در این تحقیق با توجه به ارزش غذایی گاماروس‌ها به بررسی کیفیت و اجزای غذایی گاماروس پرداخته شده است. به همین منظور در این آزمایش، گاماروس­های جمع­آوری شده از ساحل جنوبی دریای خزر در ناحیۀ بندرانزلی به سه تیمار شاهد، خشک شده و فریز­شده تقسیم شدند. تیمار­ها در سه فاز زمانی بعد از یک هفته، دو هفته و یک ماه از نظر صفات کیفی یعنی پروتئین، چربی، خاکستر و رطوبت در آزمایش‌گاه از نظر بیوشیمیایی بررسی شدند. هر اندازه‌گیری با سه بار تکرار همراه بود. نتایج تجزیه واریانس عوامل بررسی شده نشان داد که تیمارهای مختلف، تفاوت­های معنی‌داری در میزان پروتئین، خاکستر و رطوبت دارند، اما در مورد چربی بین اثرات متقابل زمان و نحوۀ نگه‌داری اختلاف معنی­داری وجود نداشت. مقایسۀ میانگین شاخص­های ارزیابی­شده با آزمون دانکن نیز نشان داد که بیش‌ترین مقدار پروتئین (13/43 درصد)، بیش‌ترین مقدار چربی (78/5) و بیش‌ترین مقدار خاکستر (25/23 درصد) در نمونۀ خشک شده مشاهده شد. در صورتی‌که بیش‌ترین مقدار رطوبت (67/75 درصد) در نمونۀ شاهد اندازه­گیری شد. کم‌ترین مقدار خاکستر (82/5)، کم‌ترین مقدار چربی (41/0 درصد) و کم‌ترین مقدار پروتئین (36/12 درصد) در نمونۀ شاهد مشاهده شد درصورتی که کم‌ترین مقدار رطوبت (52/13 درصد) در نمونۀ خشک شده اندازه­گیری شد.

---

آلودگی‌های نفتی ناشی از مصرف روزافزون نفت در زندگی بشر، تأثیرات مختلفی را روی اکوسیستم‌های آبی و خاکی و نیز میکروفلور آن‌ها گذاشته است. در این تحقیق، تنوع فیزیولوژیکی سویه‌های فلور سیانوباکتریای جدا شده از مناطق آلوده و غیرآلوده به مواد نفتی با استفاده از عوامل میزان کلروفیل، فیکوبیلی ‌پروتئین‌ها، میزان فتوسنتز و میزان رشد آزمایش شد. بدین‌منظور سویه‌های مختلف سیانوباکتریایی از مناطق آلوده و غیرآلوده جدا و خالص شدند. سویه‌های خالص شده در محیط مایع مناسب کشت شد و در فاز لگاریتمی آزمایش شدند. میزان کلروفیل و فیکوبیلی پروتئین‌ها از روش جذب نوری، مقدار فتوسنتز با کمک دستگاه اکسی‌ویو و مقدار رشد با محاسبۀ وزن خشک سنجیده شد. مقدار کلروفیل و فتوسنتز در شرایط یک‌سان آزمایشگاهی در سویه‌های مناطق آلوده به‌طور معنی‌داری نسبت به سویه‌های مناطق غیرآلوده کم‌تر بود. با وجود این، سویه‌های مناطق آلوده میزان رشد بیش‌تری نسبت به سویه‌های غیرآلوده نشان دادند و این تفاوت معنی‌دار است. هم‌چنین تفاوت معنی‌داری بین رنگیزه‌های فیکوبیلی ‌پروتئینی در دو گروه مشاهده نشد. به‌طور کلی، نتایج نشان می‌دهد که سویه‌های سیانوباکتریایی جدا شده از مناطق آلوده به نفت با افزایش زیست تودۀ خود، آسیب ناشی از کاهش مقدار فتوسنتز و کلروفیل ناشی از تنش نفت را جبران کرده و در مقابل این تنش مقاومت می‌کنند. این پاسخ منجر به تغییر فلورسیانوباکتریایی به‌سمت سویه‌های مقاوم و میکسوتروف است که علاوه بر فتوسنتز قادر به استفاده از هیدروکربن‌های نفتی به‌عنوان منبع انرژی است و در نتیجه با غلبه بر افت انرژی ناشی از کاهش فتوسنتز و حتی افزایش بهره‌وری کسب انرژی نسبت به گونه‌های مناطق غیرآلوده، انرژی لازم برای رشد و گسترش خود را فراهم سازند.

---

اثر آلاینده‌های هوا بر نمو لایه‌های دیواره بساک، میکروسپورزایی، رهایی محتویات درونی گرده‌ها، میزان پروتئین کل و نیمرخ الکتروفورزی دانه های گرده بالغ جمع آوری شده از محیط های دارای هوای آلوده و غیرآلوده و نیز گرده‌های نابالغ (قبل ازشکافتگی بساک) درگل جعفری, مورد بررسی قرارگرفت. سلول‌ها ی لایه مغذی در مرحله میوزII و تتراد واکوئل‌دار و حجیم می‌شوند. در این مرحله دیواره داخلی آنها به سمت حفره (کیسه گرده) ژله‌ای می‌شود و محتویات آنها به سوی تترادهای در حال تفکیک منتقل می‌گردد. سرانجام درمرحله نمو گرده، لایه مغذی ترشحی به نوع پلاسمدی تحول می‌یابد وبه درون حفرات بساک بینابین میکروسپورهای در حال نمو، جابجا می‌شود و در آنجا تجزیه شده مواد حاصل از تجزیه در اختیار گرده های در حال تمایز قرار می‌گیرد. گرده بالغ چهار شکافی و اگزین دارای تزئینات سوزن مانند است. در محیط های دارای هوای آلوده، سلول های لایه مغذی و تترادها غیر عادی هستند. در برخی گرده ها اگزین فاقد تزئینات سوزن مانند و دارای سطح ناهموار می‌شود. در برخی دیگر گرده های غیر طبیعی غول پیکر تشکیل می‌شوند که دارای چندین انشعاب هستند. رهایی مواد درونی گرده‌ها (آلرژن‌ها) در شرایط هوای آلوده افزایش می‌یابد. میزان پروتئین کل درگرده‌های آلوده تغییرمی‌یابد. نیمرخ الکتروفورزی گرده‌های هوای غیرآلوده و آلوده, تفاوت زیادی را نشان نمی‌دهد؛ اما این تفاوت در گرده های بالغ و نا‌بالغ آشکار است.

---

برای بررسی پاسخ گیاه سویا به تنش خشکی، رقم گرگان 3 با توجه به مقاومت بهینه آن در مقابل شرایط کم‌آبی برای کشت انتخاب شد. رقم مورد نظر بصورت کشت گلدانی در دمای 23 درجه سانتی‌گراد و شدت نوری 14 هزار لوکس با دوره نوری 14 ساعته قرار گرفته و با گسترده شدن اولین برگ مرکب، سه تیمار آبی شامل هر روز آبیاری (شاهد) و سه روز در میان (تنش ملایم ) و پنج روز در میان (تنش شدید) اعمال شد. گیاهان در تیمارهای مختلف به مدت 15 روز به مقدار 150 میلی‌لیتر آبیاری شدند. به منظور بررسی اثر تیمارهای مختلف آبیاری بر روی میزان قندهای محلول، پروتئین کل، پرولین و ترکیبات فنلی، سه بخش ریشه، ساقه و برگ مورد ارزیابی قرار گرفتند. بررسی نتایج حاصل از آزمایش بر اساس شاخص میانگین حسابی و انحراف معیار صورت گرفت. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که در ریشه میزان قندهای محلول و پرولین هم در تنش ملایم و هم تنش شدید افزایش معنی‌داری یافت در حالی که در برگ و ساقه میزان این ترکیبات تنها در تنش شدید روند صعودی معنی‌داری را طی کرد. همچنین اعمال تنش ملایم و شدید خشکی سبب افزایش مقدار پروتئین و ترکیبات فنلی در برگ‌ها شد در حالی که در بخش‌های ریشه و ساقه این روند بر میزان پروتئین تنها در تنش شدید معنی‌دار بود و ترکیبات فنلی در دو اندام یادشده تغییر معنی‌داری را نشان نداد.