پژوهش های نوین فیزیک

---

بازالت‌های جواهردشت دردامنۀ شمالی البرز واقع در شرق گیلان برونزد قابل توجهی دارند. شواهد پتروگرافی، ژئوشیمیایی و ایزوتوپی نشان از آلایش ماگمای این بازالت‌ها با پوستۀ قاره‌ای دارد . شواهد پتروگرافی از قبیل: خوردگی خلیجی و حاشیه‌های مضرس در فنوکریست‌های پیروکسن و متفاوت بودن ترکیب شیمیایی حاشیه فنوکریست‌های کلینوپیروکسن با کلینوپیروکسن‌های خمیرهٔ حاکی از آلایش پوسته‌ای و عدم تعادل ناشی از تغییر ترکیب ماگمای خمیره نسبت به فنوکریست‌های از قبل تشکیل شده در سنگ هستند. فقر درعناصری چونZr ،Nb ، TiO2 ،P2O5 و غنی‌شدگی از عناصر LIL و نسبت‌های بالای Pb/Nd وBa/Nb ومحتوی پایین Zr/Nb ،Y/Nb، Ce/Pb و هم‌بستگی مثبت SiO2 با 87Sr/86Sr وهمچنین هم‌بستگی مثبتMgOبا Nd نیز از شواهد ژئوشیمیایی و ایزوتوپی آلایش پوسته‌ای ماگمای این بازالت‌ها است. بررسی‌های ما نشان می‌دهد که این بازالت‌ها دارای تعادل عنصری شاخصی با سنگ‌های پوسته زیرین و میانی بوده و با آن‌ها آلایش یافته‌اند.

---

مسائل لایۀ کرانه‌ای، مدل ریاضی پدیده‌های طبیعی و مسائل فیزیک و مهندسی هستند که در نقطه یا نقاطی که لایۀ کرانه‌ای تشکیل می‌شود باید جواب‌های مسئله را با تکنیک‌های خاصی بررسی کرد تا جواب مسئله به‌صورت یک‌نواخت و یک‌پارچه درآید. برای این مسئله ابتدا شرایط کافی برای وجود و عدم وجود تشکیل لایۀ کرانه‌ ارائه می‌شود، سپس برای حالتی که در هر دو نقطه لایۀ کرانه‌ای اتفاق می‌افتد، جواب تقریبی مسئله را با استفاده از روش بسط‌های مجانبی سازگار شده در پنج مرحله به‌صورت یک‌پارچه به دست می‌آوریم.

---

درخت آسمانی متعلق به خانوادۀ سیماروباسه درختی دوپایه با گل‌های تک‌جنس است، اما هر کدام از گل‌های نر وماده، اندام زایشی جنس دیگر را نیز به‌صورت رشد نیافته و ناقص دارند. در این پژوهش، ساختار گل، گرده و نمو بساک در هر دو نوع گل به‌ویژه گل‌های نر (دارای بساک‌های زایا ) با استفاده از روش‌های معمول سلول بافت‌شناختی و نیز میکروسکوپ الکترونی‌نگاره (SEM) بررسی شد. نتایج نشان داد هر گل نر دارای 10 پرچم و مادگی 5 برچه با برچه‌های رشد نیافته و فاقد تخمک و کیسۀ جنینی است. گل‌های ماده دارای مادگی 5-3 برچه‌ای (اغلب 5 برچه‌ای) و10 بساک نازا بدون کیسۀ گرده  و گرده هستند. دیوارۀ بساک از اپیدرم، لایۀ مکانیکی، 3-2 لایۀ میانی و تاپی ترشحی تشکیل شده است. لایۀ تغذیه‌ای (تاپی) چند هسته‌ای و کشیده است و طی نمو دانۀ گرده تجزیه می‌شود، اما بقایای آن در بساک شکوفا نیز دیده می‌شود. جداربندی از نوع هم‌زمان است که تترادهای چهاروجهی و لوزی‌شکل را ایجاد می‌کند. دانه‌های گرده با میکروسکوپ الکترونی‌نگاره، بیضوی، جور قطب، کشیده و سه‌شکاف منفذی هستند. تزئینات سطح گرده از نوع رگه‌دار- شبکه‌ای است.

---

به‌منظور بررسی میدان‌های الکترومغناطیسی روی صفات جوانه‌زنی، بذرهای خشک و مرطوب گیاه رازیانه به مدت 15، 30 و 60 دقیقه در معرض میدان‌های مغناطیسی با شدت‌های 0، 25، 50 و 75 میلی‌تسلا قرار گرفت. در بذرهای تیمار شدۀ رازیانه با میدان‌های مغناطیسی، سرعت جوانه‌زنی (GR)، شاخص جوانه‌زنی (GI)، ضریب سرعت جوانه‌زنی (GRC)، طول دانه‌رست‌ها، وزن خشک و تر دانه‌رست‌ها تحت شرایط کشت آزمایشگاهی افزایش یافت. هم‌چنین در بذرهای در حال جوانه‌زنی تحت تأثیر میدان‌های مغناطیسی فعالیت آنزیم‌های آلفا آمیلاز، دهیدروژناز و پروتئاز به‌طور معنی‌داری بیش‌تر از شاهد بود. فعالیت آنزیمی بیش‌تر در بذرهای در حال جوانه‌زنی تیمار شده با میدان مغناطیسی می‌تواند به‌عنوان محرکی برای جوانه‌زنی سریع و نیروی اولیه جوانه‌زنی به‌کار رود.

---

مسایل مقدار مرزی یکی از مباحث خیلی مهم در زمینه های مهندسی و فیزیک ریاضی می باشند و در این بین مسایل خودالحاق به دلیل دارا بودن برخی ویژگیهای مطلوب برای حلشان، از جمله اینکه مقادیر ویژه مسئله الحاقی همیشه حقیقی بوده و توابع ویژه یک دستگاه متعامد تام می سازند، اهمیت ویژه ای دارند. در مباحث کلاسیک معمولا از روش نایمارک [3] برای تشخیص خودالحاق بودن مسئله اصلی استفاده می شود . اما در این روش چون روابط اضافه شده به شرایط مرزی مسئله شامل مقادیر مرزی تابع مجهول با ضرایب اختیاری هستند، لذا اختیاری بودن ضرایب فوق سبب می شود که مسئله الحاقی به دست آمده یگانه نباشد.
در این مقاله ، یک روش جدید برای بررسی و ایجاد یک مسئله خودالحاق شامل معادله دیفرانسیل معمولی معرفی می گردد. براساس این روش، ابتدا شرایط ضروری وجود جواب مسئله با بکارگیری جواب اساسی معادله الحاقی به دست می آید، سپس یک دستگاه جبری متشکل از شرایط ضروری به دست آمده و شرایط مرزی مسئله اصلی تشکیل می شود. درنهایت با بکارگیری اتحاد لاگرانژ و مقادیر مرزی تابع مجهول، شرایط کافی برای خودالحاق بودن مسئله اصلی ارایه می گردد. مزیت این روش نسبت به روش کلاسیک نایمارک در این است که به جای روابط اضافه شده به شرایط مرزی مسئله ، شرط های ضروری به دست آمده روی جواب معادله الحاقی جایگزین می شود که این روابط به صورت ترکیب خطی از مقادیر مرزی تابع مجهول با ضرایب معین ( نه اختیاری) می باشد که این موضوع سبب می شود مسئله الحاقی به دست آمده یگانه باشد

---

با وجود پژوهش‌های متعدد روی تأثیر میدان­های مغناطیسی بر گیاهان، سازوکار دقیق این اثرات هنوز مشخص نشده است. هدف از این پژوهش مقایسۀ تأثیر میدان­های مغناطیسی بر جوانه­زنی و رشد اولیۀ بذرهای گندم است. بدین منظور بذرهای گندم¹ به دو صورت خیسانده شده و خشک به‌مدت 4 روز، هر روز 5 ساعت تحت تیمار میدان مغناطیسی ایستا (SMF 30 میلی‌تسلا) و متناوب (EMF 10 کیلوهرتز) قرار گرفتند. میزان آب‌گیری، درصد و سرعت جوانه­زنی بذرها، رشد دانه­رست، هدایت الکتریکی پوست دانه و غشای دانه­رست اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که در مقایسه با نمونه­های شاهد در گروه گندم تر، تیمار میدان مغناطیسی اثر معنی‌داری بر درصد جوانه‌زنی بذرها ندارد، ولی سرعت جوانه­زنی، وزن تر، وزن خشک و شاخص توان II را افزایش می‌دهد. میدان مغناطیسی بر طول دانه­رست حاصل از بذرهای خشک اثر مثبت داشت و در بقیۀ موارد اثر افزایشی مشاهده نشد. تیمار با  میدان مغناطیسی سبب کاهش نشت الکتریکی پوست دانه و غشای دانه­رست شد، ولی سبب افزایش آب‌گیری دانه نشد؛ از همین رو، افزایش سرعت جوانه‌زنی و رشد بهتر دانه‌رست­ها احتمالاً به‌دلیل افزایش تمامیت غشا و پوست دانه، افزایش میزان یا فعالیت آنزیم­های دخیل در جوانه­زنی بذرها و یا آنزیم­های آنتی‌اکسیدانت است. اثرات میدان بر بذرهای تر گندم بسیار بهتر از بذرهای خشک است وهم‌چنینSMF نسبت به EMF اثرات بهتری بر جوانه­زنی و رشد دانه‌رست­ها نشان می‌دهد. 

---

در این مقاله با ارائه روش چهار مرحله ای موضعی سازی شرایط کرانه ای در پی به دست آوردن شرایط لازم و کافی برای وجود یا عدم وجود لایه های کرانه ای در نزدیکی نقاط کرانه ای مسئله ی اغتشاشی تکین با شرایط غیر موضعی می باشیم و از آنجایی که اهمیت تشخیص وجود یا عدم وجود لایه های کرانه ای در نزدیکی نقاط کرانه ای رابطه ی مستقیمی با نحوه ی ساختار و به هم پیوستن جواب های تقریبی داخلی و خارجی و در نهایت به دست آوردن جواب تقریبی یکنواخت برای این چنین مسائل اغتشاشی تکین دارد برهمین اساس هدف اصلی در این مقاله تشخیص وجود یا عدم وجود لایه های کرانه ای برای مسئله ی اغتشاشی تکین با شرایط کرانه ای غیر موضعی می باشد.

---

زمین­لرزۀ بلده-کجور که از بزرگ‌ترین زمین­لرزه­های صد سال اخیر نزدیک به تهران محسوب می­شود، در خرداد 1383 در دامنۀ شمالی البرز روی داده است. در این پژوهش تغییرات مکانی پارامترهای فرکتالی برای بررسی الگوی لرزه­خیزی منطقۀ بررسی شده است. به­منظور ترسیم نقشه­های تغییرات مکانی، ابعاد فرکتالی مکانی روکانون زمین­لرزه­ها (D_e)، توزیع زمانی رویداد آن­ها (D_t) و b-value قبل و بعد از شوک اصلی محاسبه شد. نتایج نشان داد که پیش از زمین­لرزۀ بلده-کجور مقدار این پارامترها در بخش خاوری روکانون اندک است. به‌نظر می­رسد کم بودن این پارامترها پیش از زمین­لرزه بلده-کجور به‌دلیل وجود خوشه­های زمین­لرزه­ای بزرگ‌تر از پس­زمینه و نیز زمین­لرزه­های کوچک‌تر پس از آن باشد. در محدودۀ اطراف روکانون زمین­لرزه کاهش میزان لرزه­خیزی (آرامش لرزه­ای) مشاهده می­شود. بعد از زمین­لرزه مقدار پارامتر b-value و D_t در محدودۀ روکانون و بخش باختری اندک است. کم بودن این پارامترها بعد از زمین­لرزه به‌دلیل تأثیر خوشۀ پس­لرزه­ها و آزاد شدن تنش در زمان زمین­لرزه و در توالی پس­لرزه­ها است. در نقشۀ لرزشی زمین­لرزه نیز زیاد بودن شدت زمین­لرزه در این بخش مشاهده می­شود. مقدار D_e بعد از رویداد شوک اصلی هم‌چنان زیاد است. کم بودن b-value و زیاد بودن D_e سطح بالایی از فعالیت لرزه­خیزی را در منطقه نشان می­دهد. در مجموع نتایج این تحقیق نشان می­دهد که پارامتر­های فرکتالی به خوشه­بندی مکانی و زمانی زمین­لرزه­ها بسیار حساس هستند و از آن­ها می­توان به­عنوان ابزار پژوهش‌های پیش­نشان‌گرهای لرزه­ای زمین­لرزه­های بزرگ استفاده کرد.

---

اثرات شوری و پتاسیم برتشکیل ماده خشک خوشه، کاه، ریشه، وزن هزاردانه، تعداد پنجه و خوشه و مساحت برگ طی آزمایشی با چهار تیمار پتاسیم(0K1=، 25/.K2=، 5/.K3= و1K4= گرم پتاسیم به ازای هر کیلوگرم خاک) و تیمار شوری (40 میلی مولار کلرید سدیم) در چهار تکرار با دو رقم جو ریحان و افضل به صورت طرح بلوک‌های کاملا تصادفی در شرایط آزمایش گل‌خانه‌ای بررسی شد نتایج نشان داد که مصرف کلرید سدیم باعث فزایش وزن خشک خوشه، تعداد خوشه، وزن هزاردانه، مساحت برگ، بیوماس کل و همچنین باعث کاهش وزن خشک ریشه، تعداد پنجه، طول دوره رشد و القای زودرسی در هر دو رقم جو ریحان وافضل می‌شود. علاوه بر این افزایش غلظت پتاسیم در مرحله رشد رویشی باعث افزایش معنی‌دار وزن خشک بخش هوایی در هر دو رقم می‌شود، ولی با افزایش سن گیاه در مرحله رشد زایشی و رسیدن دانه تأثیر معنی‌داری نداشته است. همچنین مصرف غلظت‌های مختلف پتاسیم توأم با شوری تأثیر معنی‌داری بر پارامترهای ذکر شده نداشته است. علت این امر ممکن است زیاد بودن غلظت پتاسیم قابل جذب محتوی خاک باشد که در جای خود موجب افزایش وزن بخش هوایی گیاه شده است.

---

در این مقاله به زاویه های افزایشی مواد فروکشسان مربوط به انتقال فاز پرداخته شده و برای شش فاز مختلف مواد فروکشسان در مواردی که تنها امکان افزایش یک زاویه وجود دارد ، محاسباتی انجام گرفته است. استفاده از تانسور تنش خود بخودی و روشهای جبری و هندسی در محاسبات مورد نظر بوده است. این روش را می توان برای هر نوع زاویه افزایشی فروکشسان و در تمام حالتهای ممکن به کار برد .

---

سندروم قبل از قاعدگی1(PMS) مجموعه‌ای از اختلالات جسمی، روانی و رفتاری است که بسیاری از زنان جوان و میان‌‌سال در فاز لوتئال سیکل ماهیانه خود به آن دچار می‌‌شوند. در این پژوهش، فراوانی این سندروم روی 326 نفر از دانشجویان ساکن در یکی از خوابگاه‌های دانشگاه تربیت معلم بررسی شد.320 نفر از دانشجویان(5/82 درصد) حداقل یکی از تغییرات قبل از قاعدگی را داشتند. بیش‌ترین نشانه به ترتیب دل درد، کمر درد،افسردگی و عصبانیت بودند. در این بررسی آزاردهنده‌ترین نشانه مورد بررسی قرار رفت که به ترتیب دل درد(1/29درصد) کمردرد(6/21درصد)، افسردگی(30/10درصد) وعصبانیت(70 /9درصد)، اضطراب(9درصد) واختلال در روابط اجتماعی(80/8 درصد) بودند. بین منطقه جغرافیایی و برخی از نشانه‌ها رابطه معنی‌داری وجود داشت. ازجمله بیش‌ترین نشانه افسردگی و جوش صورت در شمال ایران و بیش‌ترین نشانه کمر درد و دل درد در شرق ایران بود. سندروم پیش از قاعدگی در43 درصد دانشجویان سابقه خانوادگی داشت و51 درصد از دانشجـویان برای کاهش شـدت آن از دارو مصرف می‌‌کردنـد. شکل شدید سندروم قبـل از قاعدگی2(PMDD) نام دارد که فراوانی آن در میان دانشجویان تربیت معلم 9 /16 درصد بود.