فصلنامه

---

بررسی و مقایسه ساختار خانواده، نظارت والدین و همنشینی با همسالان بزهکار در دو گروه بزهکار و بهنجار هدف پژوهش حاضر بود. همچنین رابطه متقابل این عوامل با یکدیگر مورد توجه قرار گرفته است. در این پژوهش مقطعی 96 نفر از نوجوانان بزهکار و 87 نفر از نوجوانان بهنجار در تهران به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند و پرسشنامه‌های ساختار خانواده، نظارت والدین و همنشینی با همسالان بزهکار را تکمیل کردند. داده‌ها به کمک آزمون t برای گروه‌های مستقل، آزمون خی‌دو و ضریب همبستگی پیرسون تحلیل شدند. با توجه به نتایج آزمون t برای گروه‌های مستقل دو گروه از نظر نظارت والدین و همنشینی با همسالان بزهکار تفاوت معنی‌داری را نشان دادند. همچنین نتایج آزمون خی دو نشان داد بین دو گروه بزهکار و بهنجار از نظر ساختار خانواده تفاوت معنی‌داری وجود دارد. به‌علاوه نوجوانان متعلق به خانواده‌های گسسته در مقایسه با نوجوانان خانواده‌های پیوسته نظارت کمتری را از سوی والدین خود گزارش کردند. نتایج این پژوهش همسو با یافته‌های پژوهش‌های قبلی بود و نشان داد که آشفتگی در ساختار خانواده، نظارت ضعیف والدین و همنشینی با همسالان بزهکار نقشی مهم در پدیده بزهکاری دارند. لذا توجه به این عوامل به‌عنوان عوامل زمینه‌ساز بزهکاری ضروری به‌نظر می‌رسد

---

افسردگی­یک اختلال روان­شناختی شایع در میان مادران کودکان تازه متولد شده­است که با سازگاری روان­شناختی و اجتماعی کودک و مادر همبستگی دارد. هدف پژوهش حاضر، بررسی عوامل مؤثر در افسردگی مادران کودکان زیر دو سال شهر تهران بود. گروه نمونه­ی این مطالعه­ی توصیفی- همبستگی شامل 220 نفر از مادران کودکان زیر دو سال شهر تهران بود که با روش نمونه­گیری هدفمند و در دسترس، از پارک­ها انتخاب شدند. همچنین، ابزار به­کار گرفته شده جهت گردآوری داده­ها شامل، پرسشنامه­ی افسردگی بک، شاخص استرس والدینی، مقیاس منابع حمایت اجتماعی، پرسشنامه­ی اثرمندی مادرانه، پرسشنامه­ی خلق و خوی کودک و مقیاس اضطراب جدایی مادرانه بود. نتایج تحلیل رگرسیون گام به گام نشان داد استرس والدینی و خوداثرمندی والدینی در دو گام، حدود 29 درصد واریانس افسردگی مادرانِ کودکان زیر دو سال را تبیین می­کنند. لذا برنامه­های آموزشی و پیشگیرانه با در نظر گرفتن این متغیرها می­توانند سطح افسردگی در مادران را کاهش داده و از ناسازگاری­های بعدی پیشگیری کنند.

---

سرطان از بیماری مزمن و از دومین علل اصلی مرگ در کودکان است. علاوه بر مسائل بالینی با خود چالشها و بحرانهای معنوی به همراه دارد. در این راستا خانواده به عنوان یکی از اعضاء مراقب کننده از ایشان با این چالشها مواجه هستند. در پژوهش حاضر در پی شناسایی تجربه والدین در مواجه با مسائل و چالشهای معنوی کودکان مبتلا به سرطان بودیم. پژوهش حاضر با استفاده از رویکرد پدیدارشناسی و با روش تحلیل محتوا انجام شد. برای جمع آوری اطلاعات تعداد 21 نفر از والدین به روش نمونه­گیری هدفمند انتخاب و  به مدت 3 ماه مورد مصاحبه نیمه عمیق قرار گرفتند. داده­ها به روش تجزیه و تحلیل مداوم مقایسه­ای بررسی شد. مفاهیم استخراج شده در 8 درون مایه اصلی سئوالات فلسفی، ایمان و امید، ارتباط با طبیعت، بازی و تفریح، عشق و حمایت اجتماعی، ابراز ترس و اضطراب، ابراز پرخاشگری، مکانیزم دفاعی و امید به آینده قرار گرفتند.در پژوهش حاضر تجربه والدین با ژرفای بیشتری مورد بررسی قرار گرفت. مواردی همچون سئوالات فلسفی مختلف، ایمان و امید و مورد عشق و حمایت اجتماعی قرار گرفتن عمده دغدغه والدین در ارتباط با کودکان مبتلا به سرطان بود. در این راستا لازم است آموزشهای لازم برای توانمند کردن والدین جهت مراقبت معنوی از کودکان مبتلا به سرطان صورت گیرد.

---

هدف از پژوهش حاضر مقایسه‌ی افسردگی، پرخاشگری و عزّت‌نفس بین فرزندان والدین پرتعارض و کم‌تعارض بوده است. جامعه‌ی آماری این پژوهش، تمام دانشآموزان دختر شهرستان بهار در مقطع دبیرستان بود. نمونه‌گیری به صورت خوشه‌ای چند مرحله‌ای انجام شد. پرسشنامه‌ها توسط230 نفر(گروه فرزندان والدین پرتعارض 85 نفر و گروه فرزندان والدین کم‌تعارض 125نفر) پاسخ داده شد. برای سنجش متغیرهای مورد مطالعه از مقیاس ادراک فرزندان از تعارضات بین‌والدینی(CPIC)، مقیاس افسردگی اصلاح‌ شده، مقیاس خصومت و مقیاس عزّت نفس حوزه‌های خاص هیر استفاده شد. آزمون فرضیات پژوهش از طریق آزمون تحلیل واریانس چندمتغیری صورت گرفت. نتایج نشان داد که فرزندان والدین پرتعارض نسبت به فرزندان والدین کم‌تعارض، افسردگی و پرخاشگری بیشتر و عزّت‌نفس کمتری دارند. در مجموع، یافته‌های پژوهش حاکی از این هستند که سبک حل تعارض توسط والدین، پیامدهایی منفی برای سلامت روانی فرزندان دربردارد. نهایتاً، تلویحات یافته‌ها برای مشاوران و روان‌شناسان مورد بحث قرار گرفته است.

---

پژوهش‌ها حاکی از آن است که فرزندان بیماران مبتلا به درد مزمن، ممکن است در معرض بروز طیفی از دشواری‌های روانشناختی، اجتماعی و تحصیلی باشند. از این رو هدف پژوهش حاضر، بررسی سلامت تحصیلی در فرزندان مادران مبتلا به درد مزمن عضلانی- اسکلتی است. در پژوهش حاضریک گروه 44 نفری از فرزندان دختر مادران مبتلا به درد مزمن عضلانی اسکلتی، در متغیرهای سلامت تحصیلی با یک گروه کنترل همتا شده از دختران دارای مادران سالم، مقایسه شدند. ابزار مورد استفاده در این پژوهش، شامل مقیاس‌‌های سلامت تحصیلی ((AHS-SR، برگرفته از مقیاس‌های خودگزارش‌ده مسیرهای سلامتی توسط کودک (HPC-RS، وانز و همکاران، 2010) بود. به منظور تحلیل داده‌ها، مجموعه‌ای از روش‌های آمار توصیفی و استنباطی شامل آزمون تی مستقل و تحلیل واریانس چند‌متغیری (مانوا) بکار گرفته شد. نتایج پژوهش حاکی از آن بود که فرزندان بیماران مبتلا به درد مزمن، سطوح پایین‌تری از سلامت تحصیلی را در مقایسه با کودکان گروه کنترل بروز دهند و این امر پیشنهاد می‌کند که ابتلاء مادر به درد مزمن، کارکرد تحصیلی کودک را به طور منفی تحت تاثیر قرار داده و بروز توانمندی‌های آن‌ها را با مانع مواجه می‌سازد. پژوهش حاضر، پیشنهاد می‌کند که فرزندان مادران مبتلا به درد مزمن، ممکن است در خطر بروز عملکرد آموزشی پایین‌تری در مقایسه با فرزندان والدین سالم باشند. به نظر می‌رسد که مداخلات خانواده و یا آموزش‌ روانشناختی، می‌تواند به کودک و مادر، در داشتن درک بهتری از درد مزمن به عنوان یک پدیده، و نیز در بکارگیری راهبردهای مقابله‌ای برای پیشگیری از تاثیرات تعاملی آن کمک نماید.

---

هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر آموزش رفتاری والدین به مادران کودکان 9 تا 11 ساله مبتلا به اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی نوع
عمدتاً بیش فعال/تکانشگر در کاهش نشانههای بیش فعالی و رفتارهای قانون شکنانه این کودکان بود. روش پژوهش شبه آزمایشی با طرح
پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل بود. تعداد 30 نفر از مادرانی که فرزندان شان دارای این اختلال (نوع عمدتا بیش فعال/تکانشگر)
تشخیص داده شده بودند به صورت نمونهگیری در دسترس انتخاب و در دو گروه آزمایش و کنترل همتا سازی شدند. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه های فهرست رفتاری کودک، پرسشنامه مرضی کودکان و مقیاس درجهبندی کانرز والدین بودند. آموزش رفتاری
والدین در قالب نه جلسه نود دقیقه ای در گروه آزمایشی اجرا شد. برای تجزیه و تحلیل دادهها از تحلیل کوواریانس استفاده شد. نتایج
بیانگر تاثیر کاربندی آزمایشی بر کاهش نمره های بیش فعالی/ تکانشگری گروه آزمایشی در مقایسه با گروه کنترل بود. آموزش رفتاری والدین موجب کاهش رفتارهای قانون شکنانه در گروه آزمایش شد. به طور کلی یافتهها نشان میدهند که آموزش رفتاری به مادران موجب کاهش مشکلات رفتاری و علائم اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی میشود؛ بنابراین با آموزش والدین میتوان نشانه های اختلال نارسایی توجه/بیش فعالی را مدیریت کرد.

---

چکیده

هدف پژوهش حاضر مقایسه نظم­جویی شناختی هیجان، سلامت عمومی، شیوه حل­مسئله و عملکرد تحصیلی در دختران نوجوان والدین معتاد و والدین غیرمعتاد بود. روش پژوهش علّی- مقایسه­ای و جامعه آماری کلیه دانش­آموزان متوسطه دختر والدین معتاد و غیرمعتاد ناحیه 3 کرج بود. بوسیله نمونه­گیری در دسترس120 دانش­آموز که60 نفر آنها والدین­ معتاد و60 نفر غیرمعتاد بود انتخاب شدند. دو گروه مورد همتاسازی قرار گرفتند. دو گروه شرکت­کننده سه پرسشنامه نظم­جویی شناختی هیجان، سلامت عمومی و شیوه­ی حل­مسئله را تکمیل کردند. برای تحلیل داده­ها از آزمون t  گروههای مستقل و تحلیل واریانس چند متغیره استفاده شد. نتایج نشان داد که دختران والدین معتاد در راهبرد ملامت دیگران و نوجوانان والدین غیرمعتاد در راهبردهای دیدگاه­گیری، ارزیابی مجدد مثبت، تمرکز مجدد مثبت، تمرکز مجدد بر برنامه­ریزی از راهبردهای تنظیم شناختی هیجان نمره بیشتری کسب کردند. نوجوانان والدین غیرمعتاد در زمینه اجتماعی و نوجوانان والدین معتاد در زمینه جسمانی، اضطراب و افسردگی نسبت به نوجوانان والدین غیرمعتاد نمره­ی بیشتری کسب کردند. نوجوانان والدین معتاد در زمینه کنترل شخصی و نوجوانان والدین غیرمعتاد در زمینه­ی اجتنابی از شیوه­ی حل­مسئله نمره بیشتری کسب کردند. از نظر عملکرد تحصیلی معدّل نوجوانان والدین معتاد پایین­تر بود.

---

احساسات شرم و گناه از مهم‌ترین هیجانات اخلاقی بوده و نقش مهمی در تنظیم رفتارهای اجتماعی و اخلاقی دارند؛ ازاین‌رو شناسایی عوامل پیش‌آیند این هیجانات ضروری می‌نماید. بدین منظور، پژوهش حاضر در قالب یک مدل علّی به بررسی رابطۀ مؤلفه‌های دلبستگی و هیجانات شرم و گناه پرداخته است. در همین راستا، دلبستگی به والدین و همسالان، به‌عنوان متغیر مستقل و احساس شرم و گناه، به‌عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته شدند. شرکت‌کنندگان پژوهش شامل 398 نفر (218 دختر و 180 پسر) از دانش‌آموزان سال چهارم متوسطۀ شهر شیراز بودند، که به روش خوشه‌ای چندمرحله‌ای تصادفی، انتخاب شدند. برای اندازه‌گیری متغیرهای پژوهش، از پرسش‌نامۀ دلبستگی به والدین و همسالان آرمسدن و گرینبرگ و مقیاس آمادگی احساس شرم و گناه کوهن و همکاران استفاده شد. روایی ابزارها به روش تحلیل عامل و پایایی آن‌ها با استفاده از روش آلفای کرونباخ سنجیده شد. روایی و پایایی آزمون‌ها قابل‌قبول بود. نتایج پژوهش آشکار ساخت که مؤلفه‌های دلبستگی (والدین و همسالان) احساس شرم را به‌صورت منفی و  احساس گناه را به‌صورت مثبت پیش‌بینی کردند. علاوه‌بر این، نتایج مقایسۀ دیاگرام دختران و پسران مؤید نقش تعدیل‌کنندگی جنسیت بود. نتایج روشن ساخت که در گروه دختران برخلاف یافته‌های مدل کلی، دلبستگی به همسالان پیش‌بین مثبت احساس شرم است. درمجموع، یافته‌ها شواهد مطلوبی در جهت تأیید نقش ارتباطات عاطفی در شکل‌گیری هیجانات اخلاقی‌اجتماعی در فرزندان فراهم کرد.
 

---

هدف پژوهش حاضر مقایسه‌ی مرگ زودهنگام والدین، سابقه‌ی ابتلا به اختلال بیش‌فعالی‌-کمبودتوجه و شغل مخاطره‌آمیز در بزرگسالان با و بدون سابقه‌ی تلاش برای خودکشی بود. روش پژوهش حاضر توصیفی و از نوع علّی‌‌مقایسه‌ای است و جامعه‌ی آماری آن را تمامی افراد دارای سابقه‌ی خودکشی که در بهار سال 95 به بیمارستان‌های استان گیلان مراجعه کرده بودند، تشکیل می‌دهند. از میان این بیماران 30 بیمار با سابقه‌ی خودکشی، به روش کل‌شماری انتخاب شده و با 30 بیمار بدون سابقه خودکشی مورد مقایسه قرار گرفتند. برای جمع‌آوری داده‌ها از مقیاس خودگزارشی اختلال نارسایی توجه و فزون‌کنشی بزرگسالان آدلر و همکاران و پرسشنامه‌ی محقق‌‌ساخته استفاده شده است. داده‌ها توسط آزمون‌های خی‌دو و تحلیل واریانس یک‌راهه تجزیه‌وتحلیل شدند. نتایج نشان داد که افراد دارای سابقه‌ی خودکشی، شغل مخاطره‌آمیز و سابقه‌ی ابتلا به اختلال بیش‌فعالی-کمبود‌توجه بیشتری دارند؛ اما بین دو گروه، در مرگ زود‌هنگام والدین تفاوت معناداری وجود نداشت با توجه به یافته‌های پژوهش حاضر می‌توان نتیجه گرفت که به‌احتمال‌زیاد سابقه‌ی ابتلا به اختلال بیش‌فعالی-کمبود توجه و داشتن شغل مخاطره‌آمیز، عامل خطر مهمی در اقدام به خودکشی است؛ بنابراین، درمان به‌موقع این اختلال و بهبود وضعیت شغلی افراد می‌تواند خطر اقدام به خودکشی را در افراد جامعه کاهش دهد.
 
 

---

هدف از پژوهش حاضر، بررسی مدل آسیب‌‌شناسی لینچ، اثر تعامل حساسیت به تهدید، حساسیت به پاداش و کمال‌‌گرایی والدین با میانجی‌‌گری بیش‌‌کنترل‌‌گری و پیوند اجتماعی، در رابطه با افسردگی بود. اعضای نمونه را 521 نفر از دانشجویان سه دانشگاه در تهران تشکیل می‌‌دهند که به شیوه‌ی نمونه‌‌گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزارهای مورد استفاده در این مطالعه شامل مقیاس‌‌ طبع منفی فهرست شخصیت سازگار و ناسازگار، مقیاس تجربه‌ی زمانی لذّت، خرده‌‌مقیاس‌‌های کمال‌‌گرایی ناسازگارانه، مقیاس کمال‌‌گرایی چندبعدی فراست، پرسشنامه‌ی دوسوگرایی در ابراز هیجان، مقیاس نیاز شخصی به ساختار، پرسشنامه‌ی مشکلات بین‌‌فردی، مقیاس امنیت و لذّت اجتماعی و پرسشنامه‌ی افسردگی بک بود. یافته‌‌های مطالعه، حکایت از برازش خوب مدل یادشده داشت. تحلیل بوت استرپ نیز نقش واسطه‌‌ای بیش‌‌کنترل‌‌گری و پیوند اجتماعی را تأیید کرد. بر این اساس تعامل حساسیت به تهدید، حساسیت به پاداش و کمال‌‌گرایی والدین منجر به ایجاد سبک مقابله‌‌ای بیش‌‌کنترل‌‌گرانه می‌‌شود؛ بیش‌‌کنترل‌‌گری نیز به‌نوبه‌ی خود به اختلال در پیوند اجتماعی می‌‌انجامد و از این طریق به افسردگی منجر می‌‌شود. بر این اساس، یافته‌‌های مطالعه‌ی حاضر از مدل لینچ در رابطه با آسیب‌‌شناسی افسردگی حمایت می‌‌کند.

---

هدف از پژوهش حاضر تدوین برنامه­ی آموزش مدیریت والدین و بررسی اثربخشی آن بر قربانی شدن و تنظیم شناختی هیجانی دانش­آموزان بود. روش پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون و گروه گواه بود. جامعه­ی آماری مورد مطالعه کلیه­ی مدارس ابتدایی شهر کرج در سال تحصیلی 97-96 و نمونه­ی آماری یکی از مدارس ناحیه‌ی 12 شهر کرج بود که به روش خوشه ای تک مرحله ای تصادفی انتخاب شد. در مرحله بعد با استفاده از مقیاس قلدر- قربانی کالیفرنیا و پرسشنامه­ی تنظیم شناختی هیجانی گرانفسکی(فرم کودک) از میان دانش آموزان پایه­ی چهارم و پنجم به شیوه نمونه گیری هدفمند تعداد 36 نفر از دانش آموزانی که قربانی قلدری شده بودند گزینش شدند، سپس والدین این دانش آموزان به صورت تصادفی به دو گروه آزمایش و گواه تخصیص داده  شدند. والدین گروه آزمایش طی 9 جلسه‌ی 90 دقیقه ای(یک جلسه در هفته) آموزش مدیریت والدین قرار گرفت و گروه کنترل مداخله ای دریافت نکرد. برای جمع آوری داده­ها، از پرسشنامه ­های قلدر- قربانی کالیفرنیا و تنظیم هیجانی گرانفسکی استفاده شد. نتایج تحلیل کواریانس نشان داد که بین میانگین نمرات افراد گروه آزمایش و کنترل در مرحله پس آزمون در مؤلفه‌های قربانی شدن و تنظیم شناختی هیجان تفاوت معنی دار وجود داشت و آموزش مدیریت والدین بر کاهش قربانی شدن و بهبود راهبردهای تنظیم شناختی هیجان دانش­آموزان تأثیر معناداری داشته است.این مطالعه نشان داد که الگوی آموزش مدیریت والدین در کاهش قربانی شدن و بهبود تنظیم شناختی هیجان دانش آموزان از اثربخشی لازم برخوردار است.
 

---

---