راستی هادی، بریمانی فرامرز، برقی حمید، صیدائی سید اسکندر. واکاوی شبکه روابط فضاییِ بازار خرما در نواحی روستایی ناحیه مَکُّران. اقتصاد فضا و توسعه روستایی. 1401; 11 (39) :227-254
URL: http://serd.khu.ac.ir/article-1-3809-fa.html
1- دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران. ، Rasti.hadi1392@gmail.com
2- استاد گروه جغرافیا، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.
3- دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.
چکیده: (3158 مشاهده)
با توجه به نقش تولیدی و صادراتی محصول خرما و وابستگی معیشت بسیاری از خانوارهای روستایی به فعالیت نخلداری در مناطق خرماخیز کشور از جمله در ناحیه مکران، پرداختن به مسائل و شبکه روابط بازار این محصول اهمیت ویژه ای دارد؛ زیرا اقتصاد نخلداری در روستاهای این ناحیه غالباً بر کشاورزی خردهپا و سنتی استوار بوده و به لحاظ کارکردهای توزیعی، مبادلهای و مصرفی با چالشهای عدیدهای روبرو است. از این رو هدف پژوهش حاضر کاوش و تحلیل شبکه روابط فضایی بین کنشگران (انسانی و غیرانسانی) به منظور توسعه کارکردی بازار خرما در روستاهای ناحیه مکران است. این پژوهش بر روش آمیخته (راهبرد متوالی- تغییرپذیر) استوار است. جامعه آماری پژوهش شامل 17493 نخلدار و 32 کارشناس کشاورزی است. حجم نمونه به روش هدفمند- احتمالی در مرحله کیفی 111 نخلدار و 16 کارشناس و در مرحله کمی 376 نخلدار و 32 کارشناس تعیین شد. براساس «روش آمیخته متوالی» دادههای کیفی به کمک نرم افزار «NVIVO» و دادههای کمّی به وسیله نرمافزار «SPSS» پردازش و تحلیل شدند. سپس تحلیل و استنتاج نهایی طبق استدلال لاتور (1987) به روش «ترجمه» صورت گرفت. نتایج نشان داد که روابط فضایی چندگانهای بین کنشگران (انسانی و غیرانسانی) وجود دارد و یا در حال پدیدار شدن است. در این میان دلالان خرما با ایجاد شبکهای قوی از روابط فضایی، بازار خرما را به زیان تولیدکنندگان به تسخیر درآورده و به عنوان کلیدیترین کنشگر، نقش و عاملیت یافتهاند. در وجه غالب ضعف و ناکارآمدی کنشگران اصلی (نخلدار و دولت) و همپیمانی کنشگران سرمایه و سردخانه با دلالان منجر به چنین پیامد زیانباری شده است؛ هر چند این روابط فضایی با مشارکت کنشگران جدید (نخلهای غیربومی، سردخانه و ... ) در حال دگرگونی است.
نوع مطالعه:
پژوهشي |
موضوع مقاله:
تخصصي دریافت: 1401/3/28 | پذیرش: 1401/3/10