دوره 12، شماره 46 - ( زمستان 1402 )
جلد 12 شماره 46 صفحات 64-39 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
عنابستانی علی اکبر، ذوالفقاری مرتضی، توکلی‌نیا جمیله. تحلیل اثرگذاری رهیافت روستای هوشمند بر پایداری سکونتگاههای پیراشهری(مطالعه موردی: روستاهای پیرامون کلان‌شهر تهران). اقتصاد فضا و توسعه روستایی. 1402; 12 (46) :39-64
1- استاد گروه جغرافیای انسانی و آمایش، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.
2- دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.
3- دانشیار گروه جغرافیای انسانی و آمایش، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.
2- دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.
3- دانشیار گروه جغرافیای انسانی و آمایش، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.
چکیده: (1741 مشاهده)
مفهوم روستای هوشمند یک نوآوری در برنامه‌ریزی پایدار روستا است که توسعه دانش‌بنیان از طریق یادگیری مداوم منابع انسانی به‌عنوان بخشی جدایی‌ناپذیر از توسعه منابع در مناطق روستایی را تقویت می‌کند. اگرچه روستاهای هوشمند و شیوه‌های آن‌ها در مقایسه با شهرهای هوشمند دیرتر موردتوجه قرارگرفته است، اما مردم انتظارات زیادی از توسعه پایدار مناطق روستایی از طریق ابتکار و عمل به روستای هوشمند، به‌ویژه در شرایط فعلی جهانی و عصر ارتباطات دارند. بنابراین، هدف پژوهش حاضر بررسی میزان اثرگذاری رهیافت روستای هوشمند بر توسعه پایدار سکونتگاههای روستایی پیراشهری کلان‌شهر تهران در محدوده شهرستان اسلامشهر است. این تحقیق به روش توصیفی- تحلیلی و ازنظر هدف کاربردی و جامعه آماری تحقیق شامل 12 سکونتگاه پیراشهری کلان‌شهر در شهرستان اسلامشهر با جمعیت 34574 نفر در قالب 10340 خانوار است که بیش از 95 درصد از جمعیت روستایی شهرستان را شامل می‌گردد. برای برآورد حجم نمونه مورد پرسشگری در روستاها با استفاده از فرمول و در سطح اطمینان 95 درصد، 260 خانوار روستایی به روش تصادفی مورد پرسشگری قرار گرفتند. برای آزمون مدل مفهومی پژوهش و بررسی تأثیر رهیافت روستای هوشمند بر توسعه پایدار سکونتگاههای پیراشهری، از تکنیک حداقل مربعات جزئی و نرم‌افزار Smart PLS استفاده گردید. با توجه به نتایج، ضرایب t بین متغیرهای اصلی پژوهش، بیش از 58/2 بوده یعنی رابطه معنادار و غیرمستقیم است؛ بدین ترتیب رهیافت روستای هوشمند بر توسعه پایدار سکونتگاههای روستایی تأثیر مثبت و معناداری دارد. مؤلفه‌های مدیریت و حکمرانی هوشمند و سلامت هوشمند به ترتیب با ضرایب 159/0 و 152/0 بیشترین تأثیر را بر توسعه پایدار روستایی را داشته‌اند و مؤلفه‌های محیط هوشمند و کشاورزی هوشمند نیز به ترتیب با ضرایب 121/0 و 131/0 کمترین تأثیر را بر توسعه پایدار سکونتگاههای روستایی داشته‌اند و درمجموع متغیر رهیافت روستای هوشمند 49 درصد از واریانس متغیر توسعه پایدار روستایی را پیش‌بینی می‌کند.
واژه‌های کلیدی: روستای هوشمند، سکونتگاه پیراشهری، توسعه پایدار روستایی، معادلات ساختاری، شهرستان اسلامشهر.
فهرست منابع
1. املی فر، ملیکا و مجروحی سردرود، جواد و فخیمی، امیرهوشنگ، (1401)، بررسی نقش اینترنت اشیا، اینترنت سرویس، اینترنت مردم و اینترنت انرژی در شهرهای هوشمند (مطالعه موردی شهر تهران). اولین همایش مهندسی عمران و منابع زمین، تهران.
2. بابائی، نگین.، تقیلو، علیاکبر. و موقری، علی‌رضا. (1400). روستاهای هوشمند راهبردی برای توسعه پایدار مطالعه موردی: دهستان نازلو- شهرستان ارومیه. مهندسی جغرافیایی سرزمین، سال 5، شماره 1، صص. 29-42.
3. بهادری امجز، فرخ لقا.، عنابستانی، علیاکبر، و توکلی‌نیا، جمیله. (1401). نقش مؤلفه‌های اصلی شکل‌گیری رهیافت رشد هوشمند در توسعه پایدار سکونتگاههای روستایی (مطالعه موردی شهرستان جیرفت). برنامه‌ریزی فضایی، سال 12، شماره 2، صص. 118-91.
4. جلالی، علی اکبر.، عباسی، محسن. و گرگان نژاد، سارا. (1382)، فناوری اطلاعات و ارتباطات در روستاهای کره جنوبی. همایش کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در روستا، صص. 95-102.
5. جهان‌‌تیغ، حسنعلی.، عنابستانی، علیاکبر.، میرلطفی، محمودرضا. و خوارزمی، امیدعلی. (1400). تحلیل اثرگذاری شاخصهای روستای خلاق بر پایداری سکونتگاههای روستایی (مورد شناسی: منطقۀ سیستان). جغرافیا و آمایش شهری منطقه‌ای، سال 11، شماره 38، صص. 91-122.
6. رجبی جورشری، مجید.، امیر عضدی، طوبی.، سرور، رحیم. و توکلی نیا، جمیله. (1402) ارزیابی تحقق شهر هوشمند با تاکید بر رویکرد کیفیت زندگی شهری. مورد مطالعه: منطقه ۲ شهر تهران. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی. سال ۲۳، شماره ۷۰، صص. ۴۸۷-۵۰۴
7. رکن الدین افتخاری، عبدالرضا. و آقایاری هیر، محسن. (1386). سطح بندی پایداری سکونتگاههای روستایی .مطالعه موردی بخش هیر. پژوهش های جغرافیایی، شماره 61، صص. 31-44.
8. رکن‌‌الدین افتخاری، عبدالرضا.، مهدوی، داوود. و پورطاهری، مهدی. (1389). فرایند بومی‌‌سازی شاخصهای توسعۀ پایدار گردشگری روستایی ایران، مجلۀ پژوهشهای روستایی، سال یک، شمارۀ 4، صص 41-1.
9. ضرابی، اصغر.، صابری، حمید.، محمدی، جمال. و وارثی، حمیدرضا. (1389). تحلیل فضایی شاخص های رشد هوشمند شهری (مطالعه ی موردی: مناطق شهر اصفهان. پژوهشهای جغرافیای انسانی، سال 43، شماره 77، صص. 1-18.
10. عزیزی، پروانه، لطفی، حیدر و پیشرو، حمداله (1388)، فناوری اطلاعات و ارتباطات و تأثیر آن بر اقتصاد روستایی ایران. فصلنامه جغرافیایی آمایش محیط، سال دوم، شماره 6، صص. 32-63.
11. عنابستانی، علیاکبر، بهادری امجز، فرخ لقا. و توکلی نیا، جمیله. (1402). تبیین سناریوهای اثرگذاری رهیافت رشد هوشمند بر پایداری سکونتگاههای روستایی مطالعۀ موردی: شهرستان جیرفت. نشریه جغرافیا و توسعه، سال 21، شماره 71، صص. 26-54.
12. عنابستانی، علیاکبر، بهادری امجز، فرخ لقا، توکلی‌نیا جمیله (1400) تحلیل فضایی عوامل مؤثر بر شکل‌گیری رشد هوشمند در سکونتگاههای روستایی موردمطالعه شهرستان جیرفت. فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال 11، شماره 1، صص. 110-87.
13. عنابستانی، علیاکبر، و کلاته میری، رقیه، (1399) تحلیل فضایی شاخصهای مؤثر در شکل‌گیری توسعه هوشمند روستایی مطالعه موردی: شهرستان جوین. مجله جغرافیا و توسعه، سال 18، شماره 60، صص. 20-1.
14. عنابستانی، علیاکبر، و کلاته‌میمری، رقیه (1401). بررسی و تحلیل پیشرانهای کلیدی مؤثر در شکل‌گیری توسعه هوشمند روستایی با استفاده از مدل کیفی شوارتز (مطالعه موردی: شهرستان جوین). فصلنامه مطالعات جغرافیایی مناطق کوهستانی، سال 3، شماره 9، صص. 1-23.
15. عنابستانی، علیاکبر. و جوانشیری، مهدی. (1395). بررسی و تحلیل شاخصهای توسعه هوشمند روستایی (مطالعه موردی: روستاهای شهرستان بینالود). مجله پژوهش و برنامه‌ریزی روستایی، سال 5، شماره 4، صص. 187-212
16. فتحی، سروش، و مطلق، معصومه. (1389). رویکرد نظری بر توسعه پایدار روستایی مبتنی بر فن آوری اطلاعات و ارتباطات (ICT). نگرش های نو در جغرافیای انسانی، سال 2، شماره 2، صص. 47-66.
17. محمدنژاد، شاهین. فاطمه عبادتی. (1392). مدیریت محیط‌زیست برمبنای تصمیمات اجلاس های جهانی توسعه پایدار از ریو(1992) تا ریو(2012)، تهران، تالاب.
18. محمدی یگانه، بهروز، مهدیزاده، عصمت، مهدیزاده، عفت و چراغی، مهدی(1390)، ارزیابی اثرات اقتصادی بازارچه مرزی مهران بر توسعه نواحی روستایی، مطالعه موردی؛ دهستان محسن آباد. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال 12، شماره 25، صص 96- 79.
19. مرکز آمار ایران. (1395). سرشمارس عمومی نفوس و مسکن- شهرستان اسلامشهر. تهران: مرکز آمار ایران.
20. معصومی مهدی، عنابستانی علیاکبر، فاضل‌نیا غریب، خوارزمی امیدعلی. (1399). تحلیل فضایی تأثیر گردشگری تجاری بر توسعه‌ی پایدار مناطق روستایی (مطالعه‌ی موردی: محدوده‌ی تجاری دهشیخ- سیگار در شهرستان لامرد. مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، سال ۱۰، شماره ۴۰، صص. ۷۴-۵۳.
21. نسترن، مهین، قاسمی، هادیزاده زرگر، صادق. (1392). ارزیابی شاخصهای پایداری اجتماعی با استفاده از فرآیند تحلیل شبکه (ANP). ، جامعه شناسی کاربردی، سال 24، شماره 3، صص. 155-173.
22. نوروزی، اصغر. (1400). واکاوی شاخصها و امکان‌سنجی توسعه روستای هوشمند (نمونه موردمطالعه: روستای آورگان). فصلنامه جغرافیا، سال 19، شماره 68، صص. 251-263.
23. نوری، مرضیه، رکن الدین افتخاری، عبدالرضا، طاهرخانی، مهدی و منتظر، غلامعلی (1385)، امکان سنجی ایجاد مراکز فناوری اطلاعات در مناطق روستایی ایران(مطالعه موردی:روستاهای استان خراسان رضوی)، فصلنامه روستا و توسعه، سال 9، شماره 3، صص1-34.
24. ویلر، استیون، (1393). برنامه‌ریزی برای پایداری ایجاد جامعه‌ای زیست پذیر، متعادل و اکولوژیک، مترجم محمد جمعه پور و شکوفه احمدی، تهران، انتشارات علوم اجتماعی.
25. Abdul Razak, N., Abdul Malik, J., & Saeed, M. (2013). A development of smart village implementation plan for agriculture: a pioneer project in Malaysia.
26. Adesipo, A., Fadeyi, O., Kuca, K., Krejcar, O., Maresova, P., Selamat, A., & Adenola, M. (2020). Smart and climate-smart agricultural trends as core aspects of smart village functions. Sensors, 20(21), 5977.
27. Aggarwal, P. K., Jarvis, A., Campbell, B. M., Zougmoré, R. B., Khatri-Chhetri, A., Vermeulen, S. J., & Tan Yen, B. (2018). The climate-smart village approach: framework of an integrative strategy for scaling up adaptation options in agriculture.
28. Ahlawat, J. (2017). Smart villages, information communication technology and geographical information system. International Journal of Current Trends in Science and Technology, 7(8), 20232-20238.
29. Ahmadi, A., Niknam, S. & Ghadermarzi, H. (2014). The Evaluation and Analysis of Physical Development’s Indicators in Rural Settlements with an Emphasis on Sustainable Development Approach; Case Study: Villages Surrounding the City of Sanandaj, Iran. Switzerland Research Park Journal, 103(1), 624-637.
30. Anabestani, A., & Meymari, R. K. (2020). Analysis of Key Propellants Affecting the Formation of Smart Rural Development in Iran. Journal of Rural and Community Development, 15(4), 120-150.
31. Anabestani, A., Bahadori Amjaz, F. & Tavakolinia, J. (2022). Analyzing the key drivers of the effect of smart growth approach on sustainable development of Iranian rural settlements. Journal of Research & Rural Planning, 11(3), 91-113
32. Atkočiūnienė, V., & Vaznonienė, G. (2019). Smart village development principles and driving forces: the case of Lithuania. European Countryside, 11(4), 497-516.
33. Aziiza, A. A. & Susanto, T. D. (2020). Information System Department Surabaya, Indonesia, pp:1
34. Chang, Q. & Li, J. (2017). Practice and Evaluation of Smart Villages in rural revitalization. J. South China Agric. Univ. (Soc. Sci. Ed.) 18, 11–21.
35. Cowie, P., Townsend, L., & Salemink, K. (2020). Smart rural futures: Will rural areas be left behind in the 4th industrial revolution? Journal of rural studies, 79, 169-176.
36. Fornell, C., & Larcker, D. F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal of High Technology Management Research,11(1),137-153.
37. Guzal-Dec, D. (2018). Intelligent development of the countryside–the concept of smart villages: assumptions, possibilities and implementation limitations. Economic and Regional Studies (Studia Ekonomiczne i Regionalne), 11(673-2019-3127), 32-49.
38. Hulland, J. (1999). Use of partial least squares (PLS) in strategic management research: A review of four recent studies. Strategic Management Journal, 20(2), 195-204.
39. Kalinka, M., Geipele, S., Pudzis, E., Lazdins, A., Krutova, U., & Holms, J. (2020). Indicators for the smart development of villages and neighbourhoods in Baltic Sea coastal areas. Sustainability, Vol.12, No.13, Pp. 5293.
40. Kamal, T., Tuli, F. J., Hassan, M., Rupam, T. H., & Habib, W. (2016). Information, Innovation and Implementation Centre (IIIC): Concept towards Smart Village. Department of Electrical and Electronic Engineering, University of Dhaka, Bangladesh.
41. Le Tourneau, F., Marchand, G., Greissing, A., Nasuti, S., Droulers, M., Bursztyn, M., Le ´Na, P. & Dubreuil, V. (2013). Assessing the Impacts of Sustainable Development Projects in the Amazon: The Duramaz Experiment. Sustain Sci, 8:199–212.
42. Magner, N., Welker, R. B., & Campbell, T. L. (1996). Testing a model of cognitive budgetary participation processes in a latent variable structural equation's framework. Accounting and Business Research, 27(1), 41-50.
43. McGuire, R., Longo, A., & Sherry, E. (2022). Tackling poverty and social isolation using a smart rural development initiative. Journal of Rural Studies, 89, 161-170.
44. Naldi, L., Nilsson, P., Westlund, H., & Wixe, S (2015). What is smart rural development? Journal of Rural Studies, 40, 90-101.
45. Ore, M., & Melbarde, V. (2017). Resources of environment: aspects of smart rural development. In Economic Science for Rural Development Conference Proceedings (No. 45).
46. Poggi, F., Firmino, A., & Amado, M. (2017). Smart Rural: A model for planning net-zero energy balance at municipal level. Energy Procedia, 122, 56-61.
47. Ramachandra, T. V., Chandran, M. D., & Hegde, G (2015). Smart village framework. Technical Report. Sahyadri Envis-Environmental Information System, Indian Institute of Science, 90, 1-42.
48. Roy, S. & Joseph, D. (2021). Psychology and Education, Vol.58, Issue 2, Pp. 254-265 An Interdisciplinary Journal.www.Psychologyandeducation.net.
49. Visvizi, A., & Lytras, M. D. (2018). It’s not a fad: Smart cities and smart villages research in European and global contexts. Sustainability, 10(8), 2727.
50. Viswanadham, N., & Vedula, S. (2010). Design of Smart Villages. Cent. Glob. Logist. Manuf. Strateg, 1-16.
51. Zavratnik, V., Kos, A., & Stojmenova Duh, E. (2018). Smart villages: Comprehensive review of initiatives and practices. Sustainability, 10(7), 2559.
52. Zavratnik, V., Podjed, D., Trilar, J., Hlebec, N., Kos, A., & Stojmenova Duh, E. (2020). Sustainable and community-centred development of smart cities and villages. Sustainability, 12(10), 3961.
53. Zwolińska-Ligaj, M., Guzal-Dec, D., & Adamowicz, M. (2018). Koncepcja inteligentnego rozwoju lokalnych jednostek terytorialnych na obszarach wiejskich regionu peryferyjnego na przykładzie województwa lubelskiego. Wieś i Rolnictwo, (2 (179)), 247-280.
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
