فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی

روستاهای ایران غالبا در کنار منابع آبی پایدار اعم آب­های سطحی یا منابع آب­های زیرزمینی شکل گرفته است. با این حال بنا به دلایل مختلف مانند الگوی کشت و الگوی مصرف منابع آب، با تنش­های آبی روبرو هستند. از این رو، شاید بتوان گفت که در سال­های اخیر توان منابع آب زراعی روستاها با ویژگی پایداری روستاها ارتباط مستقیم یافته است. تحقیق حاضر با هدف شناسایی منابع آب زراعی و رتبه­بندی روستاها بر مبنای آن به بررسی و تحلیل موضوع در شهرستان بوئین و میاندشت (در غرب استان اصفهان) پرداخته است. روش تحقیق توصیفی تحلیلی بوده و جمع­آوری اطلاعات با استفاده از داده­های رسمی و کتابخانه­ای و نیز مطالعات میدانی صورت گرفته است. به­همین منظور شاخص­های توان منابع آبی، اقلیم، ژئومورفولوژی، اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی در 33 گویه مرتبط با پژوهش گروه­بندی و بررسی شده است. جامعه آماری تحقیق شهرستان بوئین و میاندشت است که در سال 1390 بالغ بر 26  هزار نفر جمعیت و 46 روستا دارای سکنه داشته و نمونه تحقیق، 5 روستا در دهستان­های مختلف است که بر مبنای پراکندگی، جمعیت و فاصله از مرکز شهرستان انتخاب شده است.  نتایج تحقیق نشان داد که نخست اتخاذ سیاست­های جدید در زمینه بهره­برداری از منابع آب و زمین و توجه به شیوه‎های صرفه‏جویانه مصرف آب و اصلاح سیستم‎های آبیاری نقش مهمی در بالا نگهداشتن توان منابع آبی و پایداری روستاها دارد. سپس با توجه به تنش آبی حتی در نواحی روستایی که فراوانی منابع آبی وجود دارد، ایجاد تعادل در مصرف منابع آب کشاورزی و برقراری سیستم آبیاری مدرن اجتناب­­ناپذیر است. بررسی توان منابع آب سکونتگاه­های روستایی در چهار تیپ مختلف، مشخص شد که روستای دره حوض بالاترین رتبه و روستای معصوم­آباد پایین­ترین رتبه را داشته است. در نهایت ایجاد زیرساخت و رونق گردشگری در روستای دره حوض و توسعه کشاورزی بر مبنای تغییر الگوی کشت و الگوی مصرف به­ویژه در معصوم آباد ضروری است.