فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی

در تحقیق حاضر به بررسی اثرات اقتصادی- اجتماعی مشاغل خانگی زنان روستایی در شهرستان اسلام آباد غرب پرداخته شده است. جامعه آماری مشتمل بر 200 نفر از زنان صاحب کسب­وکار در مناطق روستایی شهرستان اسلام­آباد غرب بود که از بین آنها با استفاده از جدول تعیین حجم نمونه کرجسی و مورگان تعداد 140 نفر به­عنوان نمونه تعیین و به طور تصادفی انتخاب شد. ابزار مورد استفاده برای جمع­آوری داده­ها پرسشنامه بود که روایی محتوایی آن توسط اساتید و متخصصین، بررسی و تأیید شد و جهت تعیین پایایی پرسشنامه نیز تعداد 30 پرسشنامه توسط زنان روستایی در فرآیند پیش­آزمون تکمیل و ضریب آلفای کرونباخ برای بخش­های مذکور محاسبه شد که در نهایت مقدار88/0= &alpha به­طور میانگین برای بخش­های مختلف پرسشنامه به­دست آمد. بر مبنای نتایج تحلیل عاملی، مهم­ترین تأثیرات اقتصادی مشاغل خانگی بر زندگی زنان روستایی را می­توان در چهار دسته کلی شامل بهبود وضعیت اقتصادی خانواده، افزایش آگاهی­های اقتصادی، افزایش استقلال ­مالی و ارتقاء قدرت ریسک­پذیری و نوآوری تقسیم­بندی نمود که مقدار واریانس تجمعی تبیین شده توسط این چهار عامل، 45/65درصد می باشد. همچنین مهم­ترین اثرات اجتماعی این­گونه مشاغل بر زندگی زنان روستایی نیز شامل پنج مؤلفه اصلی (افزایش سطح مهارت­های فنی و اجتماعی، علاقمندی به کسب اطلاعات، توسعه ارتباطات نهادی، توسعه ارتباطات اجتماعی و افزایش سطح مشارکت گروهی) بود که مقدار واریانس تجمعی تبیین شده توسط این پنج عامل نیز 44/68 می باشد.

امروزه، نوآوری فنّاورانه در گسترش عملکرد مشاغل کوچک نقش بسزایی دارد، و شناسایی عوامل نوآورانه بر توسعه فعالیت‌های شرکت‌های تعاونی تولیدی ازجمله مهم‌ترین پیش‌نیاز اقدام به‌منظور استقرار این بخش در کسب‌وکارهای خانگی می‌باشد. بنابراین، هدف از این پژوهش امکان‌سنجی، شناسایی و رتبه‌بندی عوامل فنّاورانه در ایجاد تعاونی‌های تولیدی کسب‌وکارهای خانگی و خانوادگی در روستاهای استان سمنان است. بر اساس روش نمونه‌گیری تصادفی در ادارات تعاون استان سمنان در بررسی اول 60 نفر از کارشناسان و متخصصان و در مرحله دوم از 10 نفر از خبرگان باسابقه کاری بیش از 15 سال برای مطالعه انتخاب شدند. پس‌ازاین مرحله داده‌های جمع‌آوری‌شده از مرحله اول، توسط تحلیل عاملی تأییدی تجزیه‌وتحلیل شد، و با استفاده از خروجی پرسشنامه دوم و اعمال‌نظر خبرگان این حوزه، وزن هر شاخص با تکنیک ANP تعیین و با روش PROMETHEE رتبه‌بندی گردید. نتایج این پژوهش نشان داد که عوامل فنی و ارتباطی به ترتیب مهم‌ترین عوامل فنّاورانه در مطالعات امکان‌سنجی ایجاد تعاونی‌های تولیدی کسب‌وکارهای خانگی و خانوادگی هستند. این مهم از آنجایی موردتوجه قرار می‌گیرد که نتایج پژوهشی در خصوص سطح پیشرفتگی فنّاوری مورداستفاده در کسب‌وکارهای خانگی، در ارزیابی سطح همسویی استراتژی فن‌آوری اطلاعات و استراتژی کسب‌وکار در تعاونی‌های تولیدی کوچک و متوسط، بیانگر آن بود که، هنوز جایگاه فناوری در کسب‌وکارهای کوچک و متوسط نهادینه و بالغ نشده است. بنابراین، به‌منظور ایجاد تعاونی‌های تولیدی کسب‌وکارهای خانگی و خانوادگی، با توجه به مزایای ایجاد تعاونی در روستاها، می‌بایست پارامترهای فنی و فنّاورانه، ارتباطی، و قابلیت‌های واحد تولیدی و مرتبط با محصول موردتوجه کارآفرینان روستایی قرار گیرد.