ظرفیت مدلسازی مکانی در GIS اهمیت فراوانی در درک تفاوت توزیع جغرافیایی بیماریهای واگیردار و عفونی و نیز مطالعات اپیدمیولوژیکی و بهداشت جامعه دارد. یکی از این بیماریهای واگیردار و عفونی در قرن ۲۱، ویروسکرونا (کووید-۱۹) است که از اواخر دسامبر سال ۲۰۱۹ به صورت شیوع پنومونی از ووهان چین به سراسر جهان در حال گسترش است. از این رو بررسی جغرافیایی این بیماری در جهت کنترل و پیشگیری آن امری ضروری است؛ بنابراین در پژوهش کاربردی و توصیفی- تحلیلی حاضر، با استفاده از آمار فضایی به مدلسازی پخشفضایی اپیدمیولوژی ویروسکرونا درروستاها و شهرهای کشور به صورت توزیع منطقه‌ای و استانی کشور پرداخته است. جامعۀ آماری پژوهش حاضر، ۳۱ استان کشور است که دادههای مبتلایان به ویروسکرونا در بازه زمانی ۳ اسفند ۱۳۹۸ الی ۳ فروردین ۱۳۹۹ (۲۱۶۳۸ نفر) و با استفاده از نرمافزار ArcGIS مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفته است. نتایج حاصل از کاربرد شاخص موران دربارۀ توزیع فضایی ویروسکرونا در تاریخ ۳ اسفند ۹۸، مقدار z-score برابر ۴۸۵/۱ و الگوی آن از نوع تصادفی بوده اما در تاریخ ۳ فروردین ۹۹، مقدار z-score برابر ۰۳۹/۳ و خوشهای بودن توزیع بیماری را در نواحی کشور نشان میدهد. تحلیل خودهمبستگی فضایی براساس فاصله نشان میدهد که در فاصله ۸/۳۸۳ کیلومتری از استان قم، ضریبموران برابر ۱۳۶۶۲۷/۰ و مثبت است؛ اما در فاصله ۶/۷۶۲ کیلومتری از استان قم، ضریبموران برابر ۰۴۰۲۴۶/۰- و منفی بدست آمده و بیانگر این است که از این فاصله به بعد، تعداد مبتلایان به کرونا کاهش یافته است. همچنین تحلیل لکههای داغ در خصوص تعداد مبتلایان به ویروسکرونا نشان داد که استانهای (قم، تهران، گلستان، سمنان، اصفهان، مازندران و البرز) به عنوان مناطق با جمعیت روستایی و شهری بالا، در خوشههای داغ و استانهای (بوشهر، ایلام و کرمانشاه) به عنوان مناطق با جمعیت روستایی و شهری کمتر، در خوشههای سرد قرار دارند. نتایج حاصل از تحقیق بیانگر آن است که مهمترین عامل جغرافیایی انتشار ویروسکرونا در کشور، فاصله و مجاورت مکانی استانهای درگیر با این بیماری بوده و از الگوی پخش فضایی سازشپذیر تبعیت میکند.
