%0 Journal Article %T %J SPACE ECONOMY & RURAL DEVELOPMENT %V 7 %N 24 %U http://serd.khu.ac.ir/article-1-3093-fa.html %R %D 2018 %K %X سال 1990 در گزارش برنامه عمران ملل متحد، شاخص مرکب توسعه انسانی موسوم به HDI توسط کارشناسان آن سازمان مطرح شد. این شاخص از ترکیب شاخص­های امید به زندگی، باسوادی و درآمد سرانه به­دست می‌آید و در محاسبه آن از حداقل، حداکثر و نسبت بین آنها استفاده می‌شود. در مقاله حاضر شاخص توسعه انسانی مناطق روستایی استان­های ایران در دو مقطع 1384 و 1394 به دو روش سازمان ملل و منطق فازی محاسبه و نتایج حاصله مورد ارزیابی و مقایسه قرار می­گیرد. بر اساس شاخص توسعه انسانی محاسباتی در هر دو مقطع 1384 و 1394 استان­هایی نظیر تهران، گیلان، اصفهان و فارس بهترین رتبه­ها و استان­هایی نظیرکهگیلویه و بویراحمد، کردستان و سیستان و بلوچستان بدترین رتبه­ها را با استفاده از هر دو روش داشته است. رتبه­بندی مؤلفه­های تشکیل دهنده شاخص توسعه انسانی نیز موید نتایج حاصله است. به دلیل اینکهدر روش دوم فازی مقدار ماکسیمم و مینیمم شاخص­ها بر اساس اطلاعات استان‌ها جمع­آوری شده، رتبه شاخص توسعه انسانی محاسباتی بر اساس روش فازی نسبت به روش سازمان ملل واقع‌بینانه‌تر به نظر می­رسد. همچنین علی­رغم تحولات صورت گرفته پس از یک دهه در روستاها، هنوز این شاخص مطلوب نیست ولی در مقایسه‌ با سال 1384 بهبود یافته است، به طوری که استان سیستان و بلوچستان با حدود 15 درصد بیشترین و استان تهران با حدود 3 درصد کمترین نرخ رشد را در شاخص توسعه انسانی داشته که به وضوح حکایت از کمتر شدن اختلاف توسعه­ای بین مناطق دارد. به علاوه نتایج نشان می­دهد که مناطق روستایی استان­های مرزی کشور دارای توسعه انسانی به­مراتب پایین­تری نسبت به استان‌های مرکزی کشور هستند. بنابراین توجه به مناطق روستایی مرزی در برنامه‌ریزی‌های کلان منطقه‌ای ضروری است. %> http://serd.khu.ac.ir/article-1-3093-fa.pdf %P 19-40 %& 19 %! %9 Research %L A-10-2-137 %+ %G eng %@ 2322-2131 %[ 2018