1- دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی دانشگاه زنجان دانشگاه تبریز، دانشگاه تبریز
2- دانشجوی دکتری ژئوموفولوژی دانشگاه تبریز، دانشگاه تبریز09308699335 ، fatimekhodaie@gmail.com
3- دانشجوی دکتری ژئوموفولوژی دانشگاه تبریز، دانشگاه تبریز09379528176
چکیده: (6479 مشاهده)
رودخانه ورکشچای با طول تقریبی 69 کیلومتر، با روند شمالی- جنوبی از رودخانههای اصلی و دائمی شهرستان تبریز است که 10 روستا با بافت فرسوده و نامقاوم در بستر آن توسعه یافته است. مطالعات میدانی گویای این مطلب است که، روستاهای حاضر، بدون شناخت قوانین حاکم بر رفتار هیدرولیکی و پیش بینی آن، عدم رعایت حریم بستر اصلی رودخانه و با تبدیل سیلاب دشتهای کناری آن، به اراضی کشاورزی و باغی گسترش پیدا کرده است. عدم شناخت و توجه به موارد مذکور و دستکاری بستر رودخانه، سبب افزایش میزان آسیبپذیری روستاها، اراضی و سایر تأسیسات انسانی از خطر وقوع سیلاب در حوضهی آبریز ورکشچای شده است. از اینرو، بررسی نواحی مستعد وقوع سیلاب و تهیهی نقشهی پهنهی سیلگیر، در این منطقه ضرورت دارد. در پژوهش حاضر، سطوح سیلگیر در دورههای بازگشت 25 و 50 ساله، در طول رودخانه اصلی تعیین گردید. در همین راستا، به منظور شبیهسازی ژئومتری زمین، سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و مدل HEC_RASو الحاقیهیHEC_GEO_RAS مورد استفاده قرار گرفت و نقشههای پلان رودخانه، سواحل چپ و راست رودخانه و سرعت جریان آن به دست آمد و روستاهایی که در معرض وقوع سیلاب با دورههای بازگشت مذکور قرار دارند، شناسایی و سپس رفتار هیدرولیکی رودخانه شبیهسازی گردید. بر طبق نتایج حاصل، 100 کیلومتر از مساحت کل حوضهی آبریز تحت تأثیر سیلابهایی با دوره بازگشت 50 سال و 63 کیلومتر از آن، تحت تأثیر سیلابهایی با دوره بازگشت 25 ساله قرار دارد. در نهایت، راهکارهای کاهش خسارات ناشی از وقوع سیلاب در امتداد رودخانه اصلی، معرفی گردید.
نوع مطالعه:
پژوهشي |
موضوع مقاله:
ژئومورفولوژی