دوره 8، شماره 21 - ( 7-1400 )
جلد 8 شماره 21 صفحات 117-95 |
برگشت به فهرست نسخه ها
اعظم رضایی1 
، کامران احمد گلی* 1
، کامران احمد گلی* 1
1- دانشگاه خوارزمی
چکیده: (2142 مشاهده)
طبق منطق گفتمانی فوکو، انسان در شکلگیری گفتمان نقش آغازکننده ندارد و مخیر و صاحب اراده محسوب نمیشود، بلکه سوژهای است که هویت، شغل و جایگاهش در جامعه به‌دست گفتمان‌های گوناگون و روابط قدرت و ضوابط آن گفتمانها شکل می‌گیرد و تعیین می‌شود. از نگاه ادوارد سعید، «شرقشناسی» گفتمانی است که در آن شرق‌شناسان، طبق ضوابط و روابط قدرت موجود در این گفتمان و همسو با مقاصد سلطهجویانه آن، تصویری سطحی، کلیشهای و انحرافی از خاورزمین ارائه میدهند. ادوارد براون و جورج کرزن دو ایرانشناس همعصر بودند که در بسیاری از جنبههای زندگی با هم نقاط اشتراک داشتند؛ ازاین‌رو، هردو باید تحت‌تأثیر گفتمان امپریالیستی حاکم در دوره ویکتوریا در خدمت این گفتمان و در راستای اهداف استعماری آن قلم میزدند. اما این انتظار درباره براون برآورده نمیشود. او درست در نقطه مقابل کرزن قرار دارد و از سیاستهای ددمنشانه افرادی چون کرزن انتقاد میکند. وجود شرق‌شناسان نادری چون براون، که در دل گفتمان حاکم زندگی میکردند، ولی تحت‌تأثیر آن قرار نگرفتند و حتی به مقابله با آن برخاستند، تعریف شرقشناسی را، به‌مثابه پدیدهای صرفاً گفتمانی، با چالش جدی مواجه میکند. در این مقاله، سعی شده است با ارائه زندگینامه این‌دو مستشرق و عواملی که باعث شد آنها در سفرنامهها و دیگر نوشتههایشان دو رویکرد کاملاً متفاوت درباب ایران در پیش بگیرند، تکیه ادوارد سعید بر منطق گفتمانی فوکو و میزان کارآمدی آن در تعریف و تحلیل شاخه مطالعاتی شرقشناسی بررسی می‌شود. این بررسی نشان میدهد که نمیتوان فعالیتها و نوشتههای مستشرقانی چون براون را، که با انسان‌دوستی و خیرخواهی از حقوق ملت ایران دفاع کردند، براساس نظریه گفتمان فوکو، که متعلق به سنت ضدانسانگرایانه نیچه است، تحلیل کرد.
فهرست منابع
1. شرت، ایون (1387) فلسفه علوم اجتماعی قاره‌ای. ترجمه هادی جلیلی. تهران: نی.
2. ضیمران، محمد (1378) میشل فوکو: دانش و قدرت. تهران: هرمس.
3. Ahmad, Aijaz (2000) In Theory: Classes, Nations, Literatures. London & NY: Verso.
4. Amanat, Abbas (2006) "Introduction: Edward Browne and the Persian Revolution of 1905-1909." The Persian revolution of 1905-1909. E. G. Browne, Ed. Abbas Amanat. Washington, DC.
5. Amanat, Abbas (2003) "Hajji Baba of Ispahan." Encyclopædia Iranica. Ed. Ehsan Yar-Shater. Vol. XI. London: Routledge & Kegan Paul, 561-568. Retrieved from: http://www.iranicaonline.org/articles/hajji-baba-of-ispahan.
6. Andreeva, Elena (2007) Russia and Iran in the Great Game: Travelogues and Orientalism. London & NY: Routledge. [DOI:10.4324/9780203962206]
7. Bonakdarian, Mansour (2006) Britain and the Iranian Constitutional Revolution of 1906-1911, Foreign Policy, Imperialism, and Dissent, New York: Syracuse University Press.
8. Browne, Edward Granville (1893) A Year amongst the Persians. London: Adam & Charles Black.
9. Browne, Edward Granville (1918) "Hope for Persia: The New British Policy". 26 Jan. 1918. Manchester Guardian.
10. Browne, Edward Granville (1895) "Introduction," The Adventures of Hajji Baba of Ispahan. James Morier. Vol. 1. London: Frank Cass & Co. Ltd.
11. Curzon, G. N. (1895) "Introduction," Adventures of Haji Baba of Isfahn. James Morier. London & NY: Macmillan and Co.
12. Curzon, G. N. (1892) Persia and the Persian Question, London: Longmans, Green and Company.
13. Foucault, Michel (2002) The Order of Things: An Archaeology of the Human Sciences.London and New York: Routledge.
14. Irwin, Robert (2006) For Lust of Knowing: The Orientalists and Their Enemies, London: Allen Lane.
15. Lechte, John (1994) Fifty Key Contemporary Thinkers from Structuralism to Postmodernity. London and New York: Routledge.
16. McHoul, Alec and Wendy Grace (1993) A Foucault Primer: Discourse, Power and the Subject. London and New York: Routledge.
17. Mosley, Leonard (March 16, 2019) "Lord Curzon." Encyclopedia Britannica. Encyclopedia Britannica inc. Retrieved from: https://www.britannica.com/biography/Lord-Curzon.
18. Nash, Geoffrey P. (2005) "Revisiting Pro-Muslim British Orientalists." ISIM Review 16. P. 47.
19. Olson, William (1980) "The Genesis of the Anglo-Persian Agreement of 1919." Towards a Modern Iran: Studies in Thought, Politics, and Society. Eds. E. Kedourie and S. G. Haim. London: Frank Cass.
20. Ross, Christopher N. B. (2009) "Lord Curzon and E. G. Browne Confront the Persian Question." The Historical Journal 52 (2), UK: Cambridge University Press, 385-418. [DOI:10.1017/S0018246X09007511]
21. Said, Edward. W. (1978) Orientalism. London: Penguin.
22. Wright, Denis. (2004) "Great Britain VII. British Travelers to Persia." Encyclopædia Iranica. Ed. Ehsan Yar-Shater. Vol. XI. London: Routledge & Kegan Paul, 246-252.
| بازنشر اطلاعات | |
 | این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |