|
مقایسۀ تحلیلی واژۀ «دریا» در متون ادبی عرفانی و مدلهای هوش مصنوعی با رویکرد به آثار عطار
|
کیمیا امینی*1  ، مرتضی محسنی2 |
1- دانشگاه مازندران ، aminiimik12@yahoo.com
2- دانشگاه مازندران |
|
|
چکیده: (46 مشاهده) |
ورود هوش مصنوعی به عرصۀ متون فارسی، افقی نوین در بازخوانی و فهم سریعتر و ژرفتر میراث ادبی عرفانی گشوده و امکان تفسیر لایههای پنهان این متون را فراهم میآورد. واژۀ «دریا» که در آثار عطار نیشابوری نمادی از بیکرانگی ذات الهی، عمق ناشناختۀ معرفت و مراتب سلوک است، به عنوان نمونهای برجسته در این پژوهش با برداشتهای هوش مصنوعی در خروجی مدلهای زبانی نوین (GPT-4،Claude و...) مقایسه و بررسی شده است. هدف اصلی، واکاوی تفاوتهای ادبی، استعاری و شناختی این واژه در دو نظام معنایی ادبی و ماشینی است. اگرچه هوش مصنوعی توانایی تولید تصاویر شاعرانه و تسهیل تحلیل متون را دارد، اما فاقد شهود، عمق تجربۀ معنوی و رمزآلودگی ذاتی این متون است. این محدودیت، فاصلهای بنیادین میان فهم انسانی و تولید ماشینی ایجاد میکند. این پژوهش نشان میدهد که با وجود همسانیهایی در تشبیهات و استعارهها، هوش مصنوعی قادر به باز تولید غنای معنایی گسترۀ مفاهیم هوش انسانی نیست، این کاستی، ضرورت بازاندیشی در نوع کاربرد هوش مصنوعی در ادبیات معنوی را نمایان میسازد. با این حال، هوش مصنوعی میتواند ابزاری مؤثر در حمایت از پژوهش و تحلیل متون ادبی عرفانی باشد و در کشف الگوها و معناهای پنهان به عنوان دستیاری توانا و هوشمند استفاده شود. |
|
| واژههای کلیدی: هوش معنایی، هوش مصنوعی، دریا، عطار |
|
|
|
|
نوع مطالعه: كاربردي |
موضوع مقاله:
تخصصي
|
|
|
|
|
|
|
| ارسال پیام به نویسنده مسئول |
|
|
|
| ارسال نظر درباره این مقاله |
|
|
|
صاحب امتیاز و ناشر
