دوره 10، شماره 2 - ( 6-1402 )
جلد 10 شماره 2 صفحات 96-77 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
hosseini F, hemmati M, jafari M, estelaji A. Flood risk analysis and zoning and its relationship with vegetation in Qirokarzin County. Journal of Spatial Analysis Environmental Hazards 2023; 10 (2) :77-96
URL: http://jsaeh.khu.ac.ir/article-1-3404-fa.html
URL: http://jsaeh.khu.ac.ir/article-1-3404-fa.html
حسینی سیده فاطمه، همتی محمد، جعفری مهتاب، استعلاجی علیرضا. تحلیل و پهنه بندی خطر سیل خیزی و ارتباط آن با پوشش گیاهی در شهرستان قیروکارزین. تحلیل فضایی مخاطرات محیطی. 1402; 10 (2) :77-96
سیده فاطمه حسینی1 
، محمد همتی 2، مهتاب جعفری3 ، علیرضا استعلاجی4
، محمد همتی 2، مهتاب جعفری3 ، علیرضا استعلاجی4
1- واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی.
2- دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام خمینی (ره) ،Hemmati2051@gmail.com
3- دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس
4- دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام خمینی (ره)
2- دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام خمینی (ره) ،
3- دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس
4- دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام خمینی (ره)
چکیده: (2093 مشاهده)
سیل یکی از مخربترین مخاطرات آب و هوایی در سراسر جهان است. وقوع مکرر سیلابهای شهری بر امنیت عمومی شهری تأثیر گذاشته و توسعه پایدار اقتصاد اجتماعی را محدود کرده است. پژوهش حاضر با هدف تهیه نقشه پهنهبندی شدت سیلخیزی و تحلیل ارتباط آن با پوشش گیاهی در شهرستان قیروکارزین در استان فارس انجام گرفته است. بدین منظور در ابتدا پس از مرور منابع مختلف، با معرفی پنج معیار موثر در وقوع سیلاب که تکرار آنها در سایر تحقیقات در این زمینه فراوانی بیشتری داشت، عوامل ارتفاع، شیب، فاصله از رودخانه، شاخص توپوگرافیک و ارتفاع رواناب به عنوان عوامل موثر انتخاب شده و با استفاده از روش فرآیند تحلیل شبکهای در نرم افزار سوپر‌دسیژن وزندهی و سپس با روش مجموع ساده وزنی نقشه نهایی بدست آمده است. درهمین راستا تغییرات پوشش گیاهی با استفاده از تصاویر لندست در سالهای 2000 و 2021 و شاخص NDVI بدست آمده است. نتایج نشان داد اثرگذارترین معیار شاخص توپوگرافیک بوده است و شهرستان قیروکارزین در پنج پهنه خیلی‌کم، کم، متوسط، زیاد و خیلی‌زیاد از نظر خطر وقوع سیلاب قرار داشته است، در این میان 8/1849 کیلومتر مربع (8/54 درصد) از شهرستان قیروکارزین در پهنه با خطر سیلاب زیاد و خیلی‌زیاد قرار دارد. هم‌چنین تحلیل تغییرات پوشش گیاهی نشان داد با وجود توسعه کشاورزی و باغی و منتج از آن بهبود نسبی مقادیر متوسط شاخص NDVI، در محدوده‌های اراضی بالادست حوضه‌های آبخیز این شهرستان، پوشش گیاهی اراضی جنگلی و مرتعی کاهش چشم‌گیری داشته است و در نهایت اثرات این مساله منجر شده است تا مناطق سکونتگاهی و اراضی کشاورزی و باغی در سال 2021 نسبت به سال 2000، با درصد فراوانی بیشتری در پهنههای با پتانسیل سیلخیزی بالا واقع شوند، این مساله می‌تواند موید این امر باشد که حفاظت کاربری اراضی حوزه بالادست متناسب با سیاست حفظ پوشش موجود و توسعه پوشش‌های گیاهی با استفاده از گیاهانی که ارزش حفاظت خاک بالایی را دارند، می‌تواند تا چه حد در تخفیف و فرونشانی سیلاب اراضی پایین‌دست نقش‌آفرین باشد.
فهرست منابع
1. احمدآبادی، علی و کیمیا قاسمی. 1395. کاربرد روش های تصمیم گیری چندمعیاره در ارزیابی آسیب پذیری مساکن شهری در برابر زلزله با تاکید بر روش E-VIKOR مطالعه موردی منطقه 9 شهرداری تهران. فصلنامه علمی و پژوهشی مدیریت بحران، 5(9): 103-111.
2. احمدآبادی، علی؛ امیر کرم و محسن پوربشیرهیر. 1394. اولویت بندی واحدهای پاسخ هیدرولوژیک از نظر نیاز به عملیات آبخیزداری در حوضه آبخیز لتیان. فصلنامه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی،15(39): 57-74.
3. اسفندیاری درآباد، فریبا؛ صدیقه لایقی، رئوف مصطفی زاده و خدیجه حاجی. 1400. پهنه بندی پتانسیل خطر وقوع سیلاب حوضه آبخیز قطورچای با روش های تصمیم گیری چندمعیاره ANP و WLC. نشریه تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، 8(2): 150-135.
4. اکبرپور، محمد و ستایش زینی. 1394. نقش مدیریت بحران در سیلاب های شهری. سومین کنفرانس ملی مدیریت و مهندسی سیلاب با رویکرد سیلاب های شهری، دبیرخانه دائمی کنفرانس، 620-633.
5. امیراحمدی، ابوالقاسم؛ علی جهانفر و کاظم پارسیانی. 1392. قابلیت مدل ANP در پهنه بندی خطر سیل (مطالعه موردی حوضه اسلام آباد غرب)، پنجمین کنفرانس مدیریت منابع آب ایران، انجمن علوم و مهندسی منابع آب ایران دانشگاه شهید بهشتی، 502-510.
6. پوینده بلداجی، اسماعیل؛ مجید صوفی و علی مراد حسنلی. 1388. بررسی عوامل موثر بر سیلخیزی در حوزه آبخیز رودخانه خشک شیراز، پنجمین همایش ملی علوم و مهندسی آبخیزداری ایران (مدیریت پایدار بلایای طبیعی)، دبیرخانه دائمی کنفرانس، 270-258.
7. خدمت زاده، علی و آیلار نجف زاده. 1399. پهنه بندی احتمال و ریسک سیل خیزی با استفاده از مدل ANP (مطالعه موردی: حوضه آبریز ایستگاه هیدرومتری قاسملو). مجله نخبگان علوم و مهندسی، 5(1): 6-12.
8. خیری زاده آروق، منصور؛ جبرائیل ملکی و حمید عونیا. 1391. پهنه بندی پتانسیل خطر وقوع سیلاب در حوضه‌ی آبریز مردق چای با استفاده از مدل ANP. پژوهش های ژئومورفولوژی کمی، 3: 39-56.
9. درخشان بابایی، فرزانه؛ فاطمه حسینی و آیدا طالبی. 1390. ارزیابی و پهنه بندی سیل خیزی در حوضه های شهری مطالعه موردی: شهرستان قیروکارزین استان فارس، یازدهمین کنگره جغرافیدانان ایران، انجمن جغرافیایی ایران، 2020-2036.
10. عرب عامری، علیرضا؛ حمیدرضا پورقاسمی و کورش شیرانی. 1396. پهنه بندی حساسیت سیل گیری با استفاده از روش ترکیبی نوین تئوری بیزین- فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (مطالعه موردی: حوضه آبخیز نکا-استان مازندران). اکوهیدرولوژی، 2: 447-462.
11. قنواتی، عزت الله. 1382. مدل ژئومورفولوژیکی سیلاب در حوضه ی گاماسیاب، تحقیقات جغرافیایی، 18(4): 174-182.
12. قنواتی، عزت اله؛ محمدعلی پارسا برومند و علی احمدآبادی. 1401. تحلیل همبستگی فضایی تغییرات پوشش گیاهی با ارتفاع رواناب در حوضه آبریز گرگانرود، پژوهش های ژئومورفولوژی کمی، انتشار آنلاین 22 اسفند 1401.
13. علیجانی، بهلول. 1394. تحلیل فضایی. نشریه تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، 2(3): 1-14.
14. گزارش مطالعات دشت دشت قیروکارزین. 1380. مدیریت آب های زیرزمینی مطالعات جنوب فارس.
15. محمدی، حسین و علی پناهی. 1385. برآورد میزان رواناب با استفاده از روش SCS و GIS در حوضه‌ی آبریز قلعه چای آذربایجان شرقی، نشریه‌ی انجمن جغرافیایی ایران، 10 و11 : 119-123.
16. محمودزاده، حسن و مائده باکویی. 1397. پهنه بندی سیلاب با استفاده از تحلیل فازی (مطالعه موردی: شهرساری). نشریه مخاطرات محیط طبیعی، 7(18): 51-68.
17. مختاری، داود؛ محمدحسین رضایی مقدم، توحید رحیم پور و سمیه مغزز. 1399. تهیه نقشه خطر وقوع سیلاب در حوضه آبریز گمناب چای با استفاده از مدل ANP و تکنیک GIS. اکوهیدرولوژی،7(2): 497-509.
18. مهدوی، محمد. 1386. هیدرولوژی کاربردی (جلد دوم). چاپ پنجم. انتشارات دانشگاه تهران. تهران.
19. نارنگی فرد، مهدی؛ محمود احمدی و اسماعیل عبدلی. 1395. سنجش میزان برخورداری از فضای سبز در مناطق شهری استان فارس. فصل نامه جغرافیا و برنامه ریزی شهری چشم انداز زاگرس، 8(29): 1-18.
20. Becher, P. 2014. Managing risk and resilience for sustainable development. Elsevier, Amsterdam.
21. Billah, Marut.; A.K.M.Saiful Islam, W. Bin Mamoon, and M.Rezaur Rahman. Random forest classifications for landuse mapping to assess rapid flood damage using Sentinel-1 and Sentinel-2 data. Remote Sensing Applications: Society and Environment, 30. [DOI:10.1016/j.rsase.2023.100947.]
22. Chang, E.W.; and H. Li. 2007. Application of ANP in process models: An example of strategic partnering; Building and Environment. ELSEVIR, 42: 278-287.
23. Chukwuma, E.C.; C.C. Okonkwo, J.O. Ojediran, D.C. Anizoba, J.I. Ubah, and C.P. Nwachkwu. 2021. A GIS based flood vulnerability modelling of Anambra State using an integrated IVFRN-DEMATEL-ANP model. Heliyon, 7: 8-48. DOI 10.1016/j.heliyon. 2021.e08048.
24. Enete, A.A.; J.N. Obi, N. Ozor, and L.C. Mba. 2016. Socioeconomic assessment of flooding among farm households in Anambra state, Nigeria. Climate change strategies and management. 8: 96–111. Doi 10.1108/IJCCSM-07-2014-0084
25. Grabs, T.; J. Seibert, K. Bishop, and H. Laudon. 2009. Modeling spatial patterns of saturated areas: A comparison of the topographic wetness index and a dynamic distributed model. Hydrology, 373: 15-23.
26. Kaspersen, P.S.; N. Høegh Ravn, K. Arnbjerg-Nielsen, H. Madsen, and M. Drews. 2015. Influence of urban land cover changes and climate change for the exposure of European cities to flooding during high-intensity precipitation. Hydrological Sciences, 370: 21–27.
27. Miller, J.D.; and M. Hutchins. 2017. The impacts of urbanisation and climate change on urban flooding and urban water quality: a review of the evidence concerning the United Kingdom, Hydrology, 12: 345-362.
28. Miller, J.D.; and T. Hess. 2017. Urbanization impacts on storm runoff along a rural-urban gradient. Hydrology, 552: 474-489.
29. Moori, I.D.; R.B. Grayson, and A.R. Ladson. 1991. Digital terrain modeling – a review of hydrological, geomorphological, and biological applications. Hydrology Process, 5: 3-30.
30. Onyeizugbe, R.U.; and J.C. Onyejiaka. 2019. The effect of flood on land utilization in Ogbaru L. G. A. OF Anambra state. Environmental Review, 7: 117–123.
31. Rouse, J.W.; R.H. Haas, J.A. Schell, and D.W. Deering. 1973. Monitoring vegetation systems in the Great Plains with ERTS. In 3rd ERTS Symposium, NASA SP-351 I, 309-317.
32. Saaty T.L.; and L.G. Vargas. 2006. Decision Making with the Analytic Network Process. Springer, New York.
33. Taherizadeh, Mehrnoosh.; A. Niknam, T. Nguyen-Huy, G. Mezosi, and R. Sarli. 2023. Flash flood-risk areas zoning using interation of decision-making trial and evaluation laboratory, GIS-based analytic network process and satellite-derived information. Natural Hazards. [DOI:10.1007/s11069-023-06089-5.]
34. Telford, G. 2012. A GIS-based spatial multi-criteria approach for flood risk assessment in the Dongting Lake Region, Hunan, Central China. Water resources management, 25: 3465-3484.
35. Yodying, A.; K. Seejata, S. Chatsudarat, and P. Chidburee. 2019. Flood hazard assessment using Fuzzy Analytic Hierarchy Process a case study of Bang rakam model in Thailand. The 40th Asian Conference on Remote Sensing, Daejeon convention Center (DCC), 14-18.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 | این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
